Ο Γ.Βαρουφάκης, στην προσπάθειά του τον περασμένο Ιούνιο να κρατικοποιήσει εμμέσως το εγχώριο τραπεζικό σύστημα (ενδεχομένως δε, να καταργήσει και την κοινοβουλευτική δημοκρατία παρέα με τον Λαφαζάνη) άνοιξε τον ασκό του Αιόλου…
του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
«Ο Βαρουφάκης στα διάφορα EcoFin έπαιζε θέατρο και τους δούλευε όλους ψιλό γαζί. Αυτό ήταν και το λάθος του ως προς τους στόχους του. Οι ασυναρτησίες που έλεγε στους ομολόγους του τελικά τον έκαναν ύποπτο στα μάτια τους. Άρχισαν έτσι να ψάχνουν τις πραγματικές προθέσεις του, που τελικά –όπως από τα δικά του λόγια και γραπτά προέκυπτε– δεν ήσαν άλλες από την κρατικοποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και ενδεχομένως την πτώχευση της Ελλάδας εντός ευρωζώνης. Ως φαίνεται δε, είχε ψιλοπεί με άλλα λόγια αυτές του τις προσθέσεις στον Τζορτζ Σόρος, ο οποίος βάρεσε καμπανάκια μόλις ο Τσίπρας προκήρυξε δημοψήφισμα. Από τότε, ο ίδιος και η Ελλάδα έχουν μπει σε ένα χοντρό παιχνίδι, που κάθε άλλο παρά τελειωμένο είναι. Ίσως δε το τρίτο μνημόνιο να είναι στάχτη στα μάτια των Ευρωπαίων…».
Αυτά μάς λέει κορυφαίος Γάλλος δημοσιογράφος στις Βρυξέλλες, ο οποίος γνωρίζει καλά τα έργα και τις ημέρες του Γ. Βαρουφάκη και διατηρεί άριστες σχέσεις με τον Γάλλο Επίτροπο κ. Πιερ Μοσκοβισί –με τον τελευταίο να έχει δηλώσει επισήμως ότι ο πρώην υπουργός Οικονομίας τους δούλευε στα διάφορα EcoFin για να κερδίζει χρόνο. Πάνω στο σχέδιο αυτό είχαν ποντάρει ο Π. Λαφαζάνης με τον Κ. Λαπαβίτσα για να ρίξουν την Ελλάδα στην δραχμή και ενδεχομένως την δημοκρατία στο καλάθι των αχρήστων.
Προφανώς δε μετά μια τέτοια εξέλιξη, άνθρωποι με σταλινικές αρχές δεν θα είχαν κανέναν ενδοιασμό να πετάξουν και τον Τσίπρα στα αζήτητα της Ιστορίας. Το πρόβλημα όλων αυτών, όμως, ήταν ότι στην εποχή μας τέτοιες λενινιστικού τύπου μεθοδεύσεις δεν πιάνουν και τελικά έπεσαν οι ίδιοι στον λάκκο που είχαν σκάψει για τον Τσίπρα.
Όλα αυτά με οδήγησαν μετά τις εκλογές να γράψω ότι «the game is over». Όμως, τελικά παραμένει ανοικτό. Διότι πρέπει να δει κανείς πώς θα λειτουργήσει η διαπλοκή τώρα που την πάτησε, αφού έπαιξε τα ρέστα της με την δραχμή. Πλην όμως, γι αυτήν οι κανόνες του παιχνιδιού έχουν αλλάξει και ο Τσίπρας απέναντί της φαίνεται να έχει το πάνω χέρι.
Και το ερώτημά μου είναι: Ο Τσίπρας με τον Φλαμπουράρη θα παίζουν μπάλα με την διαπλοκή ή θα συγκρουσθούν μαζί της στο επίπεδο των τραπεζών; Ο Τσίπρας έχει υποσχεθεί να δώσει τις συστημικές τράπεζες σε Γάλους και Γερμανούς ή τελικά θα τις κρατήσει για λογαριασμό του κόμματός του και της δικής του νέας διαπλοκής; Αν ισχύει η δεύτερη εκδοχή, τότε κάπου προς τον Φεβρουάριο θα αρχίσουν εκ νέου η δραχμολογία, η συζήτηση για κούρεμα καταθέσεων και η πιθανότητα πτωχεύσεως εντός ευρωζώνης.
Έως τότε, όμως, ποιοι θα είναι οι πολιτικοί συσχετισμοί στην χώρα και τί θα έχει γίνει σε τραπεζικό επίπεδο; Θα προχωρήσει εν τέλει η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και υπό ποιες συνθήκες;
Οι τελευταίες πληροφορίες που κυκλοφορούν σχετικά με τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών κάνουν λόγο για βασικό μετριοπαθές σενάριο, που υπολογίζει τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών γύρω στα 6-7 δισεκατ. ευρώ, ενώ το ακραίο σενάριο εκτοξεύει τις ανάγκες στα 17 δισεκατ. ευρώ. Έτσι, οι ιδιώτες εγχώριοι και ξένοι επενδυτές εξακολουθούν να ασκούν ασφυκτικές πιέσεις στο παρασκήνιο προκειμένου να μην υιοθετηθεί το πιο αυστηρό και ακραίο σενάριο –το οποίο ουσιαστικά θα τους αποκλείσει από την συμμετοχή τους στις αυξήσεις κεφαλαίου και θα οδηγήσει σε μεγάλη αραίωση της αξίας των μετοχών που κατέχουν.
Το δράμα όμως είναι ότι οι ιδιώτες μέτοχοι ήδη έχουν υποστεί κούρεμα, έστω και εμμέσως, έστω και λογιστικό. Διότι, όταν μέσα σε δύο εβδομάδες ο τραπεζικός δείκτης έχασε το 40% της αξίας του, τότε σε πραγματικούς όρους η περιουσία των ιδιωτών μετόχων των τραπεζών πάει για φούντο.
Ως φαίνεται δε, τώρα έρχεται η σειρά των ομολογιούχων. Το Ταμείο Χρηματοδοτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) υποστηρίζει ότι οι ομολογιούχοι θα κληθούν να καλύψουν κεφαλαιακές ανάγκες που θα προκύψουν από το ακραίο σενάριο, καθώς δεν τίθεται θέμα κουρέματος των junior bond holders εφόσον οι ιδιώτες μέτοχοι θα καλύψουν τα κεφάλαια που θα αναδειχθούν από το Asset Quality Review (AQR) και το βασικό σενάριο των stress tests.
Πλήγμα στην φερεγγυότητα
Από την άλλη μεριά, όπως πολύ σωστά έγραψε η Αξία του περασμένου Σαββάτου, μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν τεράστιο πλήγμα για την φερεγγυότητα των τραπεζών ως εκδοτών χρέους, αφού τα ομόλογα αποτελούν ένα σημαντικό μέσο άντλησης ρευστότητας. Εάν λοιπόν υπάρξει σημαντικό κούρεμα στους senior ομολογιούχους, πώς οι τράπεζες θα ξαναβγούν στις διεθνείς αγορές να δανειστούν; Ποιος επενδυτής θα έβαζε τα κεφάλαιά του και θα αγόραζε τραπεζικά ομόλογα μετά από μια τέτοια εξέλιξη; Αφήστε που, για να υπάρξει κούρεμα στους κατόχους senior ομολόγων πριν την 1/1/2016, θα πρέπει να υπάρξει νομοθετικό πλαίσιο που να επιτρέπει κάτι τέτοιο. Εκτός και αν υπάρξει πολιτική απόφαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο για μια τέτοια κίνηση –υπενθυμίζουμε ότι το θέμα είχε ανοίξει ο επικεφαλής του Eurogroup, Γερούν Ντάϊσελμπλουμ, το καλοκαίρι, με τις δηλώσεις του περί κουρέματος των ομολογιούχων.
Πάντως, το ΤΧΣ, σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών, την Τράπεζα της Ελλάδος, τους θεσμούς και τα τραπεζικά ιδρύματα, επεξεργάζεται μία σειρά επιλογών που θα ενθαρρύνουν την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων εντός ενός πλαισίου ισότιμης και αντικειμενικής συμμετοχής, περιορίζοντας την κρατική βοήθεια και κατ’ επέκταση την επιβάρυνση του ελληνικού χρέους και του Έλληνα φορολογούμενου. Το ζήτημα φυσικά είναι να μην μείνουν επί χάρτου τα σχέδια αυτά και, κυρίως, να γίνουν αποδεκτά από την ΕΚΤ, τον SSM και τον ESM.
Όμως, στο επίπεδο αυτό, τί εννοεί ο κ. Αλέξης Τσίπρας όταν κάνει λόγο για δημόσιο έλεγχο των τραπεζών;
Ένα από τα ελάχιστα σημεία των προγραμματικών δηλώσεων του πρωθυπουργού που προκάλεσε χειροκροτήματα των κυβερνητικών βουλευτών ήταν η αναφορά του στις τράπεζες. Χαρακτήρισε την επικείμενη ανακεφαλαιοποίηση –την οποία θα φορτωθεί και πάλι ο ελληνικός λαός, μέσω της αύξησης του χρέους– ως τελευταία ευκαιρία διάσωσης του τραπεζικού συστήματος. Για να προλάβει την δικαιολογημένη δυσφορία των φορολογουμένων, υποσχέθηκε ότι αυτή την φορά όποιες τράπεζες χρειαστούν ανακεφαλαιοποίηση με χρήματα του Δημοσίου θα έχουν το αντίστοιχο μάνατζμεντ.
Οι κυβερνητικοί βουλευτές ενθουσιάστηκαν, πιστεύοντας ενδεχομένως ότι αυτό ισοδυναμεί με έλεγχο της κυβέρνησης, του Δημοσίου, της κοινωνίας, πάνω στις τράπεζες. Το μόνο που αποδεικνύει αυτή η ελαφρότητα είναι ότι οι περισσότεροι εξ αυτών δεν έχουν καν διαβάσει το τρίτο μνημόνιο, που με συνοπτικές διαδικασίες ψήφισαν. Γιατί αυτό που δρομολογεί, με άτεγκτη ακρίβεια, το μνημόνιο είναι μία ανακεφαλαιοποίηση-εξυγίανση, η οποία θα παραδώσει τον έλεγχο των ελληνικών τραπεζών στο ευρωπαϊκό (κυρίως γαλλογερμανικό) χρηματιστικό κεφάλαιο. Δεδομένου δε ότι οι τράπεζες ελέγχουν την ροή του χρήματος και των δανείων, ο έλεγχός τους από τους εταίρους σημαίνει ότι θα μπορέσουν να βάλουν στο χέρι σειρά στρατηγικής σημασίας ελληνικών επιχειρήσεων που εξαρτώνται άμεσα από τα τραπεζικά δάνεια για την επιβίωσή τους.
Ποιο παιχνίδι λοιπόν παίζει στο επίπεδο αυτό το τρίδυμο Τσίπρας-Φλαμπουράρης-Παππάς; Μήπως ανοίγουν οι πόρτες για μία νέα διαπλοκή, ή τελικά ο πρωθυπουργός υποσχέθηκε στους εταίρους να μεταρρυθμίσει την Ελλάδα; Όλα τα στοιχήματα είναι ανοικτά…