την παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων λόγω και της παρατεταμένης κράτησης, τα προβλήματα των ευάλωτων πληθυσμών (παιδιών, εγκύων, αναπήρων κ.λπ.), τα εκτεταμένα επεισόδια.
Υστερα από σειρά επισκέψεων σε διάφορα κέντρα φιλοξενίας υπό τη μορφή αυτοψίας προς τα τέλη του καλοκαιριού, αλλά και με βάση πληροφοριακό υλικό που μέχρι πρόσφατα συγκεντρώθηκε από άλλους αρμόδιους φορείς, η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) ως το επίσημο συμβουλευτικό όργανο της πολιτείας για ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε σχετική έκθεση περιγράφει με μελανά χρώματα την κατάσταση, χαρακτηρίζοντας σε αρκετές περιπτώσεις τις συνθήκες στέγασης «προβληματικές έως απολύτως ακατάλληλες», εντοπίζοντας παράλληλα πολλές ελλείψεις σε θέματα υγιεινής, διαδικασιών παροχής ασύλου κ.λπ.
Τεράστια κενά
Παρά τις προσπάθειες της ελληνικής πλευράς τα κενά είναι μεγάλα. Είναι φανερό ότι η χώρα δεν ήταν έτοιμη να αντιμετωπίσει ένα τέτοιας έντασης φαινόμενο, ενώ και οι ευρωπαϊκοί μηχανισμοί δεν έχουν επιδείξει την κατάλληλη συνδρομή σε ζωτικούς τομείς.
Παρά τις προσπάθειες της ελληνικής πλευράς τα κενά είναι μεγάλα. Είναι φανερό ότι η χώρα δεν ήταν έτοιμη να αντιμετωπίσει ένα τέτοιας έντασης φαινόμενο, ενώ και οι ευρωπαϊκοί μηχανισμοί δεν έχουν επιδείξει την κατάλληλη συνδρομή σε ζωτικούς τομείς.
Στην έκθεση αναλύονται όχι μόνο οι ελλείψεις, αλλά και τα ανησυχητικά φαινόμενα βίας, κρούσματα παράνομων συμπεριφορών, η αδυναμία της Αστυνομίας να παρέμβει έγκαιρα και κρούεται ο κώδωνας του κινδύνου για τυχόν έξαρση ξενοφοβικών εκδηλώσεων.
Παράλληλα, γίνονται πολλές συστάσεις προς την ελληνική πολιτεία να προχωρήσει στις απαραίτητες διορθώσεις, αλλά και προς τα ευρωπαϊκά και διεθνή όργανα να «ξαναδούν» την ευρωτουρκική συμφωνία, επιταχύνοντας και διευρύνοντας τη μετεγκατάσταση προσφύγων από την Ελλάδα σε άλλες χώρες-μέλη της ΕΕ, στο πλαίσιο μιας δικαιότερης αριθμητικής κατανομής, όπως επιβάλλουν ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και οι Συνθήκες. Από την έκθεση δεν λείπουν οι δραματικές περιγραφές απεγνωσμένων αντιδράσεων στο άκουσμα της απόρριψης αιτημάτων ασύλου, ενώ την ίδια στιγμή σε άλλη δικαστική έκθεση επικρίνεται έντονα η ευρωτουρκική συμφωνία, που το διάστημα αυτό βρίσκεται «στο μικροσκόπιο» του Συμβουλίου της Επικρατείας (μετά από σχετικές αιτήσεις προσφύγων και φορέων ανθρωπίνων δικαιωμάτων), στην Ολομέλεια του οποίου θα εξεταστεί σύντομα και η προσφυγή εκατοντάδων κατοίκων και φορέων της Χίου για τη νομιμότητα των hot spots του νησιού, ενώ εκκρεμεί και προσφυγή για άλλες περιοχές.
Αφού αναλύει εκτενώς προβλήματα και ελλείψεις, στην έκθεσή της η ΕΕΔΑ καταλήγει ότι «παρατηρούνται de facto παραβιάσεις των δικαιωμάτων των αιτούντων διεθνή προστασία και των προσφύγων ως προς τη μαζική και αδιάκριτη κράτησή τους στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, την έγκαιρη και αποτελεσματική πρόσβασή τους τόσο στις διαδικασίες διεθνούς προστασίας όσο και σε αξιοπρεπείς υπηρεσίες διαμονής, υγείας και εκπαίδευσης, ενώ τα δικαιώματα δικαστικών αντιρρήσεων για την κράτηση και την πρόσβασή τους στις διαδικασίες ασύλου-διεθνούς προστασίας (πχ. χωρίς δικαίωμα αυτοπρόσωπης παρουσίας τους στις ανεξάρτητες Επιτροπές Προσφυγών), δεν τηρούνται, σύμφωνα με τον νόμο».
Παράλληλα, η ΕΕΔΑ επισημαίνει ότι τα συνεχόμενα επεισόδια σε νησιωτικά κέντρα φιλοξενίας και τα ανεξέλεγκτα περιστατικά βίας σε κέντρα της ενδοχώρας «συμβάλλουν στην όξυνση φαινομένων ρατσισμού και ξενοφοβίας σε τμήματα του ελληνικού πληθυσμού που θα δημιουργήσει εμπόδια στην όλη διαδικασία υποδοχής και φιλοξενίας των προσφύγων στην Ελλάδα».
Ελλείψεις
Σε διάφορα κέντρα φιλοξενίας επισημαίνονται το εντονότατο πρόβλημα υπερπληθυσμού (σε οικίσκους προκατασκευασμένους, χωρητικότητας 6-8 ατόμων διαβιούν κάποιες φορές 15-20 άτομα), η έκθεση πολλών σε κακές καιρικές συνθήκες κρύου, βροχής, ανέμων (μολονότι διανεμήθηκαν σε 38.000 αιτούντες άσυλο 200.000 είδη για τον χειμώνα, όπως θερμικές κουβέρτες, καλσόν, υπνόσακοι, αδιάβροχα, χειμωνιάτικες κάλτσες, σκούφοι), η ακαταλληλότητα πολλών δομών, ενώ γίνεται αναφορά στις εκατοντάδες σκηνές που πλημμύρισαν στις βροχές του περασμένου μήνα, αλλά και στις κρατικές δεσμεύσεις για σύντομη αντικατάσταση όλων των σκηνών με λυόμενες κατασκευές που αυξάνονται συνεχώς.
Σε διάφορα κέντρα φιλοξενίας επισημαίνονται το εντονότατο πρόβλημα υπερπληθυσμού (σε οικίσκους προκατασκευασμένους, χωρητικότητας 6-8 ατόμων διαβιούν κάποιες φορές 15-20 άτομα), η έκθεση πολλών σε κακές καιρικές συνθήκες κρύου, βροχής, ανέμων (μολονότι διανεμήθηκαν σε 38.000 αιτούντες άσυλο 200.000 είδη για τον χειμώνα, όπως θερμικές κουβέρτες, καλσόν, υπνόσακοι, αδιάβροχα, χειμωνιάτικες κάλτσες, σκούφοι), η ακαταλληλότητα πολλών δομών, ενώ γίνεται αναφορά στις εκατοντάδες σκηνές που πλημμύρισαν στις βροχές του περασμένου μήνα, αλλά και στις κρατικές δεσμεύσεις για σύντομη αντικατάσταση όλων των σκηνών με λυόμενες κατασκευές που αυξάνονται συνεχώς.
Προβλήματα εντοπίστηκαν σε θέματα διατροφής (δεν είναι πάντοτε καλής ποιότητας ή μπορεί να υπάρχει δυσαναλογία ποιότητας-κόστους, όταν παρέχεται μέσω catering), σε ζητήματα υγιεινής (ανεπαρκής κρατική ιατρική φροντίδα, απουσία παραϊατρικού προσωπικού, με αποτέλεσμα η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη να καλύπτεται από ΜΚΟ), εκπαίδευσης (συχνά αντιμετωπίζεται με αυτοσχέδιες λύσεις σε ανεπαρκείς λυόμενες κατασκευές με τη βοήθεια ΜΚΟ, ενώ σε κάποιες περιοχές δεν υπάρχει χώρος ούτε παρέχεται εκπαίδευση σε αλλοδαπούς), καθαριότητας (ανεπαρκείς τουαλέτες ή κάδοι απορριμμάτων που δεν αρκούν για όλο τον όγκο σκουπιδιών, με συνέπεια την έντονη δυσοσμία).
Στην έκθεση, οι συνθήκες διαμονής περιγράφονται ως επισφαλείς και ιδίως σε μεγάλα κέντρα, τονίζεται ότι έχουν διαπιστωθεί επαναλαμβανόμενα περιστατικά παραβατικής συμπεριφοράς και σοβαρά προβλήματα ασφαλείας.
Μεταξύ άλλων σε μεγάλο κέντρο αναφέρθηκε η διακίνηση ναρκωτικών και όπλων, ότι τα βίαια περιστατικά είναι καθημερινή υπόθεση, ενώ υπήρξαν κρούσματα διαρρήξεων σε αποθήκες συγκέντρωσης ειδών πρώτης ανάγκης από διαμένοντες στον χώρο, με τη συνδρομή κυρίως ανηλίκων, που εισβάλουν από τα παράθυρα.
Μάλιστα, υποδείχθηκε σημείο εντός του κέντρου όπου φέρεται να διεξάγεται παραεμπόριο κλεμμένων ειδών, ενώ αναφέρθηκε επίσης ότι πολλοί φιλοξενούμενοι εγκαταλείπουν χωρίς ειδοποίηση τον χώρο φιλοξενίας και κατόπιν παραχωρούν - επινοικιάζουν τον χώρο στέγασής τους σε άλλους πρόσφυγες ή μετανάστες.
Απειλούνται κινητοποιήσεις
Η ευρωτουρκική συμφωνία και οι κίνδυνοι
Η ευρωτουρκική συμφωνία και οι κίνδυνοι
Δραματικά περιέγραψε η πρόεδρος της Ενωσης Δικαστικών Λειτουργών για τη Δημοκρατία και τις Ελευθερίες, Ευ. Παλαιολόγου, τις εντυπώσεις της από κέντρο φιλοξενίας στη Χίο, όπου τον Οκτώβριο αντίκρισε μια έκταση διπλά περιφραγμένη και ανθρώπους στα κάγκελα, διαπιστώνοντας ότι βρίσκονταν σε μεγάλη ένταση. Εγινε μάλιστα μάρτυρας και βίαιων επεισοδίων εξαιτίας της απόγνωσης που καταλάμβανε όσους έπαιρναν εκείνη την ώρα αρνητικές απαντήσεις στα αιτήματά τους για άσυλο. Πολλοί αλλοδαποί -όπως περιγράφει- προσπαθούσαν σε έξαλλη κατάσταση να προκαλέσουν κακό στον εαυτό τους, χτυπώντας τα κεφάλια τους στον τοίχο, τραβώντας τα μαλλιά τους για να τα ξεριζώσουν, προσπαθώντας να κόψουν τις φλέβες τους, ενώ έδειχναν βίαιη συμπεριφορά και στα μικρά παιδιά που ήταν μαζί τους, ρίχνοντάς τα στο τσιμεντένιο έδαφος και κλωτσώντας τα με δύναμη.
Μολονότι άμεσα επενέβη η Αστυνομία, η σωματική και ψυχική ταλαιπωρία των ανθρώπων αυτών ήταν πραγματικά απερίγραπτη. Σημειώνεται ότι ανάλογη αναστάτωση υπάρχει και αυτές τις μέρες και απειλούνται κινητοποιήσεις, καθώς διαχέονται πληροφορίες για απόρριψη αιτήσεων ασύλου και για επικείμενη επαναπροώθηση κάποιων στην Τουρκία.
Προκλήσεις εν όψει
Σε σχετική εκδήλωση ο πρόεδρος της ΕΕΔΑ, επίτιμος αντιπρόεδρος ΣτΕ Γ. Σταυρόπουλος, σημείωσε πως η χώρα βρίσκεται λόγω της γεωγραφικής της θέσης ενώπιον τεράστιων προκλήσεων, ότι το κράτος φάνηκε απροετοίμαστο εν μέσω της νέας πραγματικότητας και μεγάλα κενά ήλθαν να καλύψουν η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και οι ΜΚΟ, ενώ τόνισε την ανάγκη αποτελεσματικής στελέχωσης των οργάνων εξέτασης αιτημάτων ασύλου, χωρίς παρεμβάσεις πολιτικές στη λειτουργία τους.
Σε σχετική εκδήλωση ο πρόεδρος της ΕΕΔΑ, επίτιμος αντιπρόεδρος ΣτΕ Γ. Σταυρόπουλος, σημείωσε πως η χώρα βρίσκεται λόγω της γεωγραφικής της θέσης ενώπιον τεράστιων προκλήσεων, ότι το κράτος φάνηκε απροετοίμαστο εν μέσω της νέας πραγματικότητας και μεγάλα κενά ήλθαν να καλύψουν η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και οι ΜΚΟ, ενώ τόνισε την ανάγκη αποτελεσματικής στελέχωσης των οργάνων εξέτασης αιτημάτων ασύλου, χωρίς παρεμβάσεις πολιτικές στη λειτουργία τους.
Σε άλλη δικαστική παρέμβαση, της Παναγιώτας Ντέγκα, πρωτοδίκη διοικητικών δικαστηρίων, υπογραμμίζεται ότι η ευρωτουρκική συμφωνία του περασμένου Μαρτίου «αποτελεί μια άνευ ετέρου αξιακή υπαναχώρηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» και ότι «η επιλογή προσφύγων με βάση την εθνικότητά τους και η μαζική επαναπροώθησή τους στην Τουρκία με σκεπτικό ότι αυτή αποτελεί ασφαλή τρίτη χώρα, παραβιάζει κατάφωρα τη Σύμβαση της Γενεύης».
Η δικαστής τονίζει επίσης ότι «η πρόβλεψη ενός ανεπαρκούς προγράμματος επανεγκατάστασης, η υλοποίηση του οποίου παρίσταται απογοητευτικά αργή, αντιμετωπίζει ανθρώπους με ανάγκες διεθνούς προστασίας, ως ανεπιθύμητους εισβολείς, που απειλούν την ασφάλεια και ευημερία των ευρωπαϊκών κοινωνιών», ενώ χαρακτηρίζει ως «αμφίβολης συνταγματικής νομιμότητας» την συγκρότηση των Ανεξάρτητων Επιτροπών Προσφύγων με τη συμμετοχή και δικαστικών λειτουργών, υπενθυμίζοντας την ανησυχία που εξέφρασε η ΕΕΔΑ για τη χρονική σύμπτωση της αλλαγής των συνθέσεων, μόλις άρχισαν κάποιες επιτροπές να αποφαίνονται ότι η Τουρκία δεν είναι ασφαλής τρίτη χώρα για τους πρόσφυγες.
Ο εφιάλτης των γυναικών
Πολλές γυναίκες Yezidi είχαν διαφύγει από επιθέσεις του ισλαμικού κράτους εναντίον μειονοτικών κοινοτήτων στο Β. Ιράκ, όπου βιάστηκαν ή υποβλήθηκαν σε σεξουαλική δουλεία. Λόγω της απουσίας κρατικής προστασίας σε καταυλισμό που διαβίωναν δημιούργησαν έναν «κύκλο προστασίας», ώστε να μπορούν να συνοδεύουν η μία την άλλη στην τουαλέτα.
Αλέξανδρος Αυλωνίτης
http://www.ethnos.gr/