Της Χαράς Καλημέρη
«Ανάσα» για χιλιάδες οικογένειες θα αποτελέσει η επέκταση της υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής στα τετράχρονα από το σχολικό
έτος 2019-2020. Το μέτρο κρίνεται απαραίτητο παιδαγωγικά, αφού επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η προσχολική αγωγή παίζει καθοριστικό ρόλο στην κοινωνική αλλά και μαθησιακή εξέλιξη των παιδιών.
Από την πλευρά τους, βέβαια, οι δήμοι κάνουν λόγο για «πυροτεχνήματα» υποστηρίζοντας ότι η εξαγγελία της κυβέρνησης είναι ανεφάρμοστη διότι απαιτούνται υποδομές και προσωπικό για την κάλυψη των επιπλέον αναγκών. Λόγω του σοβαρού προβλήματος της υπογεννητικότητας στη χώρα μας, ωστόσο, εκτιμάται ότι ο αριθμός των μαθητών που θα φοιτούν στα νηπιαγωγεία της χώρας θα μειωθεί έως 13% τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Ειδικότερα, το φθινόπωρο αναμένεται να ψηφιστεί ο νόμος για την 14χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση η οποία θα υλοποιηθεί σε ορίζοντα τριετίας. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα του υπουργείου Παιδείας, η αρχή θα γίνει τον προσεχή Σεπτέμβριο (2017-2018) με την καθιέρωση ως υποχρεωτικής της φοίτησης στην Α΄ τάξη Λυκείου. Έως το σχολικό έτος 2019-2020, θα είναι υποχρεωτική η φοίτηση μέχρι και τη Γ΄ τάξη Λυκείου, ενώ τότε θα εφαρμοστεί και η υποχρεωτική ένταξη των παιδιών ηλικίας τεσσάρων ετών στις δομές προσχολικής αγωγής. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή που έχει συσταθεί για τα Οικονομικά της Εκπαίδευσης έχει ξεκινήσει τη συλλογή και την επεξεργασία δεδομένων για την προσχολική αγωγή (σ.σ. χωρίς σε αυτά να συμπεριλαμβάνονται τα σχολεία και οι δράσεις ειδικής αγωγής) τα οποία παρέχουν στο υπουργείο Παιδείας τη δυνατότητα να γνωρίζει με ακρίβεια τις τρέχουσες ανάγκες σε προσωπικό και υποδομές, αλλά και να χαράσσει πολιτική για τα επόμενα σχολικά έτη.
Σύμφωνα με την καταγραφή που έχει γίνει από την Επιτροπή, κατά το τρέχον σχολικό έτος (2016-2017) λειτουργούν συνολικά σε όλη τη χώρα 5.054 νηπιαγωγεία γενικής παιδείας με 136.703 μαθητές εκ των οποίων οι 46.656 (ποσοστό 34%) φοιτούν σε ολοήμερο πρόγραμμα. Μάλιστα, βάσει εκτίμησης της Επιτροπής, ο μαθητικός πληθυσμός στα νηπιαγωγεία αναμένεται να μειωθεί σημαντικά, κατά 13%, τα επόμενα τέσσερα χρόνια, λόγω της υπογεννητικότητας στη χώρα μας.
Παράλληλα, το εκπαιδευτικό προσωπικό είναι «γερασμένο» αφού, με βάση τα στοιχεία της Επιτροπής, ο μέσος όρος ηλικίας των μόνιμων νηπιαγωγών είναι τα 45,7 έτη, ενώ η ηλικιακή μέση τιμή των 1.000 πρώτων υποψηφίων αναπληρωτών είναι τα 37,2 έτη.
Επίσης, αν δει κανείς τον «χάρτη» της προσχολικής αγωγής, θα διαπιστώσει ότι τα νηπιαγωγεία είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα μικρά σχολεία, κατακερματισμένα σε όλη τη χώρα. Είναι ενδεικτικό ότι περί το 46% των νηπιαγωγείων διαθέτει μόλις ένα τμήμα με έως 25 παιδιά, ενώ επιπλέον 46% διαθέτει δύο τμήματα. Τα περισσότερα νηπιαγωγεία βρίσκονται στην Αττική (ποσοστό 21,4%) και στην Κεντρική Μακεδονία (18,4%), ενώ υπάρχουν συνολικά 23 δήμοι σε όλη την επικράτεια, κυρίως σε νησιωτικές και ακριτικές περιοχές, που έχουν από μόλις ένα νηπιαγωγείο. Η θέσπιση της δίχρονης προσχολικής αγωγής κρίνεται απαραίτητη λόγω του σημαντικού παιδαγωγικού της ρόλου, ενώ καλύπτει και κοινωνικές ανάγκες οι οποίες αυξάνονται λόγω της οικονομικής κρίσης.
Όπως αναφέρει έρευνα του Οργανισμού Ερευνας και Ανάλυσης «διαΝΕΟσις», η επένδυση στην προσχολική αγωγή είναι μία από τις αποδοτικότερες που μπορεί να κάνει ένα κράτος. Ενδεικτικά, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, παιδιά τα οποία έχουν συμμετάσχει σε προγράμματα προσχολικής αγωγής για τουλάχιστον ένα χρόνο, στα 15 τους εμφανίζουν κατά 30,3% καλύτερες επιδόσεις στα Μαθηματικά και κατ΄ επέκταση στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης. Σύμφωνα δε, με τη διάσημη μελέτη του νομπελίστα Τζέιμς Χέκμαν, η ετήσια απόδοση για κάθε ευρώ που επενδύεται στην προσχολική αγωγή είναι 7-10%.
Πώς λειτουργεί η Επιτροπή των Οικονομικών της Εκπαίδευσης
Η Μελέτη των Οικονομικών της Εκπαίδευσης από την Επιτροπή υλοποιείται σε δύο παράλληλους άξονες. Αφενός αποτυπώνεται και κοστολογείται η δημόσια δαπάνη του σημερινού τρόπου λειτουργίας κάθε δομής εκπαίδευσης και αφετέρου, με αναλυτικό τρόπο, υλοποιούνται μοντέλα λειτουργίας που διέπονται από συγκεκρι- μένα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Με επίπεδο ανάλυσης την εκάστοτε Εκπαιδευτική Μονάδα και ξεκινώντας από την πύλη εισόδου στην δημόσια εκπαίδευση, την προσχολική αγωγή, χτίζεται και μοντελοποιείται σταδιακά όλο το οικοδόμημα μέχρι και τη διδακτορική διατριβή. Ο πλούτος και η ποιότητα των δεδομένων που διαθέτει πλέον το Υπουργείο Παιδείας, ιδίως στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, δίνουν τη δυνατότητα διενέργειας υπολογισμών υψηλού επιπέδου και ακρίβειας, χωρίς τη συνεχή χρησιμοποίηση προσεγγίσεων αμφιβόλου αποτελέσματος. Επίσης, η ιστορικότητα των δεδομένων παρέχει τη δυνατότητα να υλοποιούνται μελλοντικές προβολές με ιδιαίτερη ασφάλεια δίνοντας αξιόπιστα αποτελέσμα- τα. Στόχος της μελέτης της Επιτροπής είναι να καταλήξει στην υλοποίηση ενός δυναμικού υπολογιστικού εργαλείου που, αντλώντας δεδομένα, θα επιτρέπει, όχι μόνο την ποσοτικοποίηση των τρεχουσών αναγκών σε οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους, αλλά και τη δυνατότητα ασφαλούς προγραμματισμού τουλάχιστον του επόμενου σχολικού και ακαδημαϊκού έτους. Σε σχέση με άλλες μελέτες που πραγματεύονται τη λειτουργία της εκπαίδευσης, όπως π.χ. του ΚΑΝΕΠ της ΓΕΣΕΕ ή του ΙΟΒΕ., η παρούσα υπερβαίνει τους περιορισμούς που επιβάλλει η χρήση των ετήσιων στατιστικών δεδομένων της ΕΛΣΤΑΤ. Έχει ως εκ τούτου την πολυτέλεια της υψηλότερης ανάλυσης και της συνεχούς επικαιροποίησης, λόγω της δυνατότητας πρόσβασης σε πρωτογενή δεδομένα από τις πηγές και την οργάνωσή τους σε συγκεντρωτικά και όχι στατιστικά δευτερογενή δεδομένα.
ημερησια