Πυρετώδεις εργασίες στον Φαληρικό Ορμο που θα μετατραπεί σε χώρο αναψυχής και θα θωρακίσει την περιοχή από πλημμύρες...
Από τον
Στάθη Βασιλόπουλο
Φωτό: Χρήστος Ζήνας
Στάθη Βασιλόπουλο
Φωτό: Χρήστος Ζήνας
Το μεγαλύτερο εργοτάξιο της Αττικής έχει στηθεί εδώ και περίπου ενάμιση μήνα κατά μήκος του Φαληρικού Ορμου. Εκατοντάδες εργάτες, δεκάδες μπουλντόζες, γερανοί, μηχανήματα και μπετά έχουν «απλωθεί» στην παράκτια ζώνη μεταξύ του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας και του κλειστού γηπέδου του Ταε Κβον Ντο.
Οι εργασίες είναι πυρετώδεις, προκειμένου την άνοιξη του 2019 να έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση της ανάπλασης του όρμου, που θα αλλάξει ριζικά το μοντέλο ανάπτυξης της περιοχής, συνδέοντας την πρωτεύουσα με το παραλιακό μέτωπο. «Αυτήν τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη οι εργασίες της πρώτης φάσης, για τις λεγόμενες βαριές υποδομές. Δηλαδή έργα αντιπλημμυρικά, οδοποιίας, υδραυλικά, καθώς και η μετατόπιση του τραμ» λέει στην «κυριακάτικη δημοκρατία» ο αντιπεριφερειάρχης Νοτίου Τομέα Αττικής Χρήστος Καπάταης. Τα έργα εξελίσσονται σε μια έκταση περίπου 490 στρεμμάτων, που παραχωρήθηκε με νόμο -τον Αύγουστο του 2016- μαζί με τα υφιστάμενα κτίρια στην Περιφέρεια Αττικής για 40 χρόνια. «Αυτό που θέλουμε να πετύχουμε είναι η αντιπλημμυρική θωράκιση της περιοχής και να δώσουμε τη δυνατότητα στους πολίτες να αποκτήσουν ανεμπόδιστη πρόσβαση στη θάλασσα» σημειώνει ο κ. Καπάταης.
Η επιχωμάτωση της παράκτιας ζώνης συντελέστηκε τις δεκαετίες του '60 και του '70, όταν οι κατασκευαστές της εποχής τη «φόρτωσαν» με εκατοντάδες τόνους αδρανών υλικών από τις κατεδαφίσεις των παλαιών σπιτιών της Αθήνας. Ηταν η εποχή που οι πολυκατοικίες ξεφύτρωναν σαν τα μανιτάρια. Τα μπάζα, εκτός από την καταστροφή της παραλίας, απέκοψαν την αστική περιοχή από τη θάλασσα. Πάνω σε αυτήν την μπαζωμένη έκταση κατασκευάστηκε η υπερυψωμένη, έως και τέσσερα μέτρα, λεωφόρος Ποσειδώνος, στο κομμάτι μεταξύ της λεωφόρου Συγγρού και της εθνικής οδού. Η βίαιη αλλαγή του περιβάλλοντος ανέτρεψε τη φυσική ροή του Κηφισού και του Ιλισού, με αποτέλεσμα να βαλτώνουν τα νερά και να προκαλούνται πολλαπλές πλημμύρες. Ο φόβος της πλημμύρας στοιχειώνει κάθε χειμώνα τους 160.000 κατοίκους της Καλλιθέας, του Ταύρου και του Μοσχάτου, που σε κάθε νεροποντή τρέμουν μήπως το νερό... καταπιεί τα σπίτια τους. «Αντιλαμβανόμαστε όλοι τι μπορεί να συμβεί όταν δύο ποτάμια εκβάλλουν σε μια μπαζωμένη περιοχή, στην οποία έχει υπερυψωθεί ως τοίχος η λεωφόρος Ποσειδώνος» σχολιάζει ο αντιπεριφερειάρχης.
Η ανάπλαση του Φαληρικού Ορμου βασίζεται εν πολλοίς στο master plan του διάσημου Ιταλού αρχιτέκτονα Ρέντσο Πιάνο, ο οποίος παρουσίασε τη μελέτη του τον Ιούνιο του 2011. Η πρώτη φάση του έργου -αν δεν υπάρξουν απρόοπτα, αναμένεται να τελειώσει σε λιγότερο από έναν χρόνο από σήμερα- περιλαμβάνει τη δημιουργία νέου δρόμου που θα ενώνει τη λεωφόρο Συγγρού με την εθνική οδό. Ο νέος αυτοκινητόδρομος θα βρίσκεται πιο κοντά στη θάλασσα (σε απόσταση από 40 έως 90 μέτρα) και θα καλύπτεται με έναν τεχνητό λόφο σε δύο σημεία, ύψους 300 μέτρων καθένας. Θα διαθέτει τρεις λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση συν μια Λωρίδα Εκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ) και θα κατέβει περίπου 4 μέτρα από την υπάρχουσα επιφάνεια. Η σημερινή λεωφόρος Ποσειδώνος, από το ύψος της λεωφόρου Συγγρού έως την εθνική οδό Αθηνών - Λαμίας, θα «ξηλωθεί». Στη θέση της θα κατασκευαστεί υπόγειο αντιπλημμυρικό κανάλι, πλάτους 35 μέτρων, που θα υποδέχεται τα νερά της βροχής. «Ουσιαστικά ο κόσμος θα αντιληφθεί το έργο όταν γκρεμίσουμε τη σημερινή λεωφόρο Ποσειδώνος, την υπερυψωμένη. Αλλά για να γκρεμίσουμε τον παλιό δρόμο πρέπει να έχουμε παραδώσει πρώτα τον καινούργιο» εξηγεί ο κ. Καπάταης.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, η γραμμή του τραμ θα απομακρυνθεί από τη σημερινή θέση της, ώστε να κατασκευαστούν τα αντιπλημμυρικά έργα, και θα επανέλθει χωρίς όμως να έχει πλέον υψομετρικές διαφορές. Στα έργα εντάσσονται ακόμη η κατασκευή μονάδας καθαρισμού υδάτων στην περιοχή του Ελαιώνα για το πότισμα του πάρκου που θα σχηματιστεί στον Φαληρικό Ορμο, καθώς και η δημιουργία ποδηλατόδρομου πλησίον του ποταμού Ιλισού. Παράλληλα, θα εγκατασταθούν αγωγοί αμφίδρομης κατεύθυνσης ροής, ώστε να «τραβούν» νερό από τη θάλασσα και να «καθαρίζουν» την κοίτη του Κηφισού από στάσιμα νερά που προκαλούν πολλά προβλήματα (οσμές, κουνούπια κ.λπ.). Τέλος, η πρώτη φάση κατασκευής περιλαμβάνει δύο νέες γέφυρες, μία στο ΣΕΦ και μία στην Αγία Σκέπη. Κάτω από αυτές τις δύο γέφυρες θα δημιουργηθεί ένας κυκλικός κόμβος, προκειμένου να γίνει καλύτερη διαχείριση της κυκλοφορίας προς Πειραιά - Αθήνα και προς Γλυφάδα. Ο προϋπολογισμός του έργου της πρώτης φάσης ανέρχεται στα 150.000.000 ευρώ, αλλά στον διαγωνισμό, στον οποίο πήραν μέρος οκτώ μεγάλες τεχνικές εταιρίες, ο ανάδοχος κατέθεσε προσφορά 75.000.000 ευρώ, αναλαμβάνοντας το έργο.
Ο παράδεισος που πνίγηκε στο τσιμέντο
Ο Φαληρικός Ορμος εκτείνεται από το Μικρολίμανο έως τη μαρίνα του Φλοίσβου και αποτελεί μία από τις πιο προνομιούχες περιοχές της Αττικής, λόγω της εγγύτητάς της με τη θάλασσα. Το συνολικό μήκος του παραλιακού μετώπου διατρέχει απόσταση περίπου 2,5 χιλιομέτρων.
Μία από τις ιδιαιτερότητες του Φαληρικού Ορμου είναι ότι αποτελεί φυσικό τόπο εκβολής του μεγαλύτερου αθηναϊκού χειμάρρου, του Κηφισού και αργότερα του Ιλισού.
H άναρχη τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, με αποκορύφωμα το μπάζωμα της παραλίας το 1969 και την κατασκευή της υπερυψωμένης λεωφόρου Ποσειδώνος, μετέτρεψε τον υγροβιότοπο του Φαλήρου σε μια απέραντη τσιμεντένια έκταση.
Η υποβάθμιση είχε αρχίσει πολύ νωρίτερα, με τη δημιουργία βιομηχανικών εγκαταστάσεων τις δεκαετίες '20-'40. Πάντως, η πλειονότητα των εγκαταστάσεων της περιοχής δημιουργήθηκε κατά την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.
Μία από τις ιδιαιτερότητες του Φαληρικού Ορμου είναι ότι αποτελεί φυσικό τόπο εκβολής του μεγαλύτερου αθηναϊκού χειμάρρου, του Κηφισού και αργότερα του Ιλισού.
H άναρχη τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, με αποκορύφωμα το μπάζωμα της παραλίας το 1969 και την κατασκευή της υπερυψωμένης λεωφόρου Ποσειδώνος, μετέτρεψε τον υγροβιότοπο του Φαλήρου σε μια απέραντη τσιμεντένια έκταση.
Η υποβάθμιση είχε αρχίσει πολύ νωρίτερα, με τη δημιουργία βιομηχανικών εγκαταστάσεων τις δεκαετίες '20-'40. Πάντως, η πλειονότητα των εγκαταστάσεων της περιοχής δημιουργήθηκε κατά την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.
Οικολογικό πάρκο και «αποκαθήλωση» της Ποσειδώνος
Η Περιφέρεια Αττικής «τρέχει» ήδη τις διαδικασίες για τη δεύτερη φάση της ανάπλασης, δεσμεύοντας 90.000.000 ευρώ. «Θέλουμε εντός του 2018 να έχουν γίνει όλες οι απαραίτητες διαγωνιστικές διαδικασίες και να έχει βρεθεί ο ανάδοχος, προκειμένου να μην υπάρξει “νεκρός” χρόνος ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη φάση» επισημαίνει ο κ. Καπάταης. Η δεύτερη φάση περιλαμβάνει τη δημιουργία οικολογικού πάρκου 220 στρεμμάτων στην παραλία του Μοσχάτου και χώρου πρασίνου, έκτασης περίπου 35 στρεμμάτων, στο τμήμα που θα απελευθερωθεί από την αποκαθήλωση της υπερυψωμένης λεωφόρου Ποσειδώνος και πάνω από το αντιπλημμυρικό κανάλι.
Σε αυτήν τη φάση θα κατασκευαστούν ακόμη πέντε πεζογέφυρες, ώστε οι πολίτες να περνούν από τα σπίτια προς τη θάλασσα. Το δομημένο κτιριακό απόθεμα της περιοχής, τα πρώην ολυμπιακά ακίνητα μαζί με το πρώην γήπεδο του beach volley, θα είναι έτοιμα για εκμετάλλευση, με βάση τις χρήσεις που ορίζει το Προεδρικό Διάταγμα του 2013. Η ολοκλήρωση της δεύτερη φάσης αναμένεται το 2021. Η κατασκευή των αθλητικών εγκαταστάσεων, των λοιπών πολιτιστικών και εμπορικών χρήσεων και των λιμενικών έργων, που προβλέπονταν στο αρχικό σχέδιο, μετατίθεται σε τρίτη φάση.
Ο αντιπεριφερειάρχης επισημαίνει: «Η πόλη, από κλειστοφοβική και αποκλεισμένη από τη θάλασσα, θα αποκτήσει ξανά την επαφή της με την παραλία και θα κερδίσει το συγκριτικό της πλεονέκτημα, που δεν είναι άλλο από το παράκτιο μέτωπο. Το έργο, λοιπόν, εκτός από τον αντιπλημμυρικό χαρακτήρα του, είναι έντονα αναπτυξιακό και αλλάζει τον προσανατολισμό όχι μόνο της Αττικής, αλλά και της περιοχής γενικότερα». Την εποπτεία της κατασκευής έχουν οι υπηρεσίες της περιφερειακής ενότητας του Νότιου Τομέα. Η πορεία των διαδικασιών άρχισε με την παραχώρηση της περιοχής (487.397 τετραγωνικών μέτρων) και των κτισμάτων με νόμο (4413/16) στις 8 Αυγούστου 2016 στην Περιφέρεια Αττικής, η οποία επικαιροποίησε τη μελέτη του έργου και χρησιμοποίησε μεγάλο μέρος από τα σχέδια του Ρέντσο Πιάνο. Την επομένη ημέρα το περιφερειακό συμβούλιο ενέκρινε το ποσό των 150.000.000 ευρώ για την εκτέλεσή του. Ο δρόμος για την ανάπλαση του Φαληρικού Ορμου άνοιξε ουσιαστικά πέρυσι τον Μάιο, όταν το Ελεγκτικό Συνέδριο ενέκρινε τη σύμβαση που υπεγράφη με τον ανάδοχο του έργου. Σημειώνεται ότι το έργο της ανάπλασης διεκόπη το 2013 λόγω έλλειψης χρηματοδότησης.
Σε αυτήν τη φάση θα κατασκευαστούν ακόμη πέντε πεζογέφυρες, ώστε οι πολίτες να περνούν από τα σπίτια προς τη θάλασσα. Το δομημένο κτιριακό απόθεμα της περιοχής, τα πρώην ολυμπιακά ακίνητα μαζί με το πρώην γήπεδο του beach volley, θα είναι έτοιμα για εκμετάλλευση, με βάση τις χρήσεις που ορίζει το Προεδρικό Διάταγμα του 2013. Η ολοκλήρωση της δεύτερη φάσης αναμένεται το 2021. Η κατασκευή των αθλητικών εγκαταστάσεων, των λοιπών πολιτιστικών και εμπορικών χρήσεων και των λιμενικών έργων, που προβλέπονταν στο αρχικό σχέδιο, μετατίθεται σε τρίτη φάση.
Ο αντιπεριφερειάρχης επισημαίνει: «Η πόλη, από κλειστοφοβική και αποκλεισμένη από τη θάλασσα, θα αποκτήσει ξανά την επαφή της με την παραλία και θα κερδίσει το συγκριτικό της πλεονέκτημα, που δεν είναι άλλο από το παράκτιο μέτωπο. Το έργο, λοιπόν, εκτός από τον αντιπλημμυρικό χαρακτήρα του, είναι έντονα αναπτυξιακό και αλλάζει τον προσανατολισμό όχι μόνο της Αττικής, αλλά και της περιοχής γενικότερα». Την εποπτεία της κατασκευής έχουν οι υπηρεσίες της περιφερειακής ενότητας του Νότιου Τομέα. Η πορεία των διαδικασιών άρχισε με την παραχώρηση της περιοχής (487.397 τετραγωνικών μέτρων) και των κτισμάτων με νόμο (4413/16) στις 8 Αυγούστου 2016 στην Περιφέρεια Αττικής, η οποία επικαιροποίησε τη μελέτη του έργου και χρησιμοποίησε μεγάλο μέρος από τα σχέδια του Ρέντσο Πιάνο. Την επομένη ημέρα το περιφερειακό συμβούλιο ενέκρινε το ποσό των 150.000.000 ευρώ για την εκτέλεσή του. Ο δρόμος για την ανάπλαση του Φαληρικού Ορμου άνοιξε ουσιαστικά πέρυσι τον Μάιο, όταν το Ελεγκτικό Συνέδριο ενέκρινε τη σύμβαση που υπεγράφη με τον ανάδοχο του έργου. Σημειώνεται ότι το έργο της ανάπλασης διεκόπη το 2013 λόγω έλλειψης χρηματοδότησης.
δημοκρατια