Η Εθνική Φρουρά δεν βρίσκονταν το 1974 στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Σημαντική ευθύνη για την κατάσταση αυτή είχε η κυβέρνηση Μακάριου, η οποία δεν συνέβαλε στην...
πολεμική προπαρασκευή του κυπριακού ελληνισμού. Στο διάστημα 1964-1974 η κυβέρνηση Μακάριου προμηθεύτηκε πολεμικό υλικό μόνο από τη Σοβιετική Ένωση και μάλιστα ελάχιστο.
Το 1964 έγινε η μόνη προμήθεια υλικού από το εξωτερικό (ΕΣΣΔ) η οποία έγκειτο στην αγορά 32 αρμάτων μάχης Τ-34/85, υποδείγματος του 1943, παντελώς ανίκανων να αντιμετωπίσουν τα τουρκικά άρματα Μ-47 και αργότερα Μ-48.
Με τα άρματα αυτά συγκροτήθηκε μια μειωμένης σύνθεσης επιλαρχία. Επίσης αγοράστηκαν 32 τροχοφόρα, ελαφρά θωρακισμένα οχήματα ΒΤR-15V1. Τέλος αγοράστηκαν 20 μόλις σοβιετικά πυροβόλα Μ1944 των 100 mm. επίσης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με τα οποία συγκροτήθηκαν δύο μειωμένης σύνθεσης μοίρες και έξι μικρές τορπιλάκατοι κλάσης Ρ-4. Επίσης παραγγέλθηκαν σύγχρονα, για την εποχή, σοβιετικά αντιαεροπορικά κατευθυνόμενα βλήματα SA-2, τα οποία όμως τελικά δεν παραλήφτηκαν.
Είναι τουλάχιστον περίεργες οι συγκεκριμένες επιλογές της κυβέρνησης Μακάριου, η οποία με τη συγκεκριμένη προμήθεια δεν κάλυπτε τις στοιχειώδεις ανάγκες της ΕΦ, τόσο ποσοτικά, όσο και ποιοτικά. Φαίνεται όμως ότι η συγκεκριμένη προμήθεια κάλυπτε ανάγκες πολιτικές του Μακαρίου, ο οποίος επιθυμούσε να παίζει και το χαρτί της ΕΣΣΔ, παράλληλα με το χαρτί των Αδεσμεύτων, με ότι αυτό, τελικά, επέφερε.
Στην προκειμένη περίπτωση η πολιτική και πάλι υπέσκαψε την λογική και υπονόμευσε ανεπανόρθωτα τις στρατιωτικές δυνατότητες της ΕΦ. Η προμήθεια αυτή, χωρίς να λύνει το αμυντικό πρόβλημα του νησιού προκάλεσε οργή και φόβο πέραν του Ατλαντικού.
Ο Μακάριος επίσης ποτέ δεν πήρε μέτρα για την ενδυνάμωση της ΕΦ, αλλά μάλλον για το αντίθετο. Με χαλαρούς νόμους που η κυβέρνησή του ψήφισε απετράπη η κατάταξη στην ΕΦ σημαντικού αριθμού στρατευσίμων, με τις δεκάδες εξαιρέσεις που ανακάλυψε – ακόμα και οι αρραβωνιασμένοι μπορούσαν να μην στρατευθούν.
Έτσι η οροφή προσωπικού της ΕΦ μειωνόταν συνεχώς. Το 1970 αντί των προβλεπομένων 11.700 ανδρών υπηρετούσαν στην ΕΦ μόλις 8.000 άνδρες, ενώ στις παραμονές του εναντίον του πραξικοπήματος μείωσε και άλλο τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας, με αποτέλεσμα όταν εκδηλώθηκε η τουρκική εισβολή τα τάγματα της ΕΦ να διαθέτουν μόλις το 1/3 της προβλεπόμενης δύναμης τους.
Η κίνηση αυτή του Μακαρίου είχε γίνει ακριβώς για να αποδυναμωθεί η ΕΦ την οποία θεωρούσε αντίπαλο προς την εξουσία του. Έτσι εξακολούθησε να κωφεύει στις εκκλήσεις του εκάστοτε επικεφαλής της ΕΦ, Ελλαδίτη στρατηγού και άρα εν δυνάμει αντιπάλου.
Καθώς η σύγκρουση με την Αθήνα κλιμακώνονταν το κλίμα για τους Ελλαδίτες στρατιωτικούς στο νησί γινόταν ανοικτά εχθρικό. Ο Μακάριος ζητούσε συνεχώς την μείωση του αριθμού των Ελλαδιτών αξιωματικών και υπαξιωματικών που στελέχωναν τις μονάδες της ΕΦ.
Τελικά τον Ιούνιο του 1968 είχαν απομείνει μόλις 25 Ελλαδίτες αξιωματικοί και 170 υπαξιωματικοί στις μονάδες της ΕΦ. Ο τότε διοικητής της ΕΦ αντιστράτηγος Μορώνης είχε επανειλημμένα ζητήσει από τον Μακάριο αλλαγή στάσης, τονίζοντας το μη αξιόμαχο της ΕΦ, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Και ο επόμενος αρχηγός της ΕΦ, αντιστράτηγος Χαραλαμπόπουλος και ο διάδοχός του Ντενίσης, επιχείρησαν και αυτοί να συνεννοηθούν με τον Μακάριο, αλλά και πάλι δεν υπήρξε αποτέλεσμα. Η κυπριακή κυβέρνηση δεν έλαβε καν μέτρα για τον περιορισμό των ανυποταξιών και των λιποταξιών.
Αντίβαρο στην αποδυναμωμένη ΕΦ ήταν το Ειδικό Σώμα των πραιτοριανών του, τους οποίους είχε εξοπλίσει με σύγχρονα τυφέκια εφόδου, αλλά οι οποίοι δεν διέθεταν ούτε σοβαρή εκπαίδευση, ούτε κατά συνέπεια είχαν το ανάλογο ηθικό να σταθούν απέναντι σε τακτικές δυνάμεις.
Οι Τουρκοκύπριοι, την ίδια ώρα, είχαν εκπαιδευμένη εφεδρεία 24.000 ανδρών, έχοντας εφαρμόσει τετραετή θητεία. Και εδώ υπάρχει το οξύμωρο σχήμα ο Μακάριος, εκ των πραγμάτων να στηρίζεται αποκλειστικά στην Ελλάδα για την άμυνα της Κύπρου και από την άλλη να αντιμάχεται τις αποφάσεις του εθνικού κέντρου, από το 1963 και εντεύθεν.
Από τα παραπάνω είναι φανερή η κατάσταση χάους που επικρατούσε στην ΕΦ. Όταν τελικά οι βάρβαροι ήρθαν οι μονάδες των αμυντόρων δεν διέθεταν σε μερικές περιπτώσεις ούτε καν τον αναγκαίο αριθμό ανδρών για την υπηρέτηση των ομαδικών όπλων, ενώ είχαν και σοβαρές ελλείψεις σε στελέχη.
Θεωρητικά η ΕΦ διέθετε μια επιλαρχία αρμάτων, μια επιλαρχία αναγνώρισης με οχήματα Marmon-Herrington, παραχωρημένων από την Ελλάδα, ένα κατ’ όνομα μηχανοκίνητο τάγμα πεζικού, αφού τα οχήματα δεν επαρκούσαν για την μεταφορά του συνόλου της –θεωρητικής- παρατακτέας του δύναμης, τρεις μοίρες καταδρομών, 15 τάγματα πεζικού, όλα με το μισό μόνο και κάτω της κανονικής τους δύναμης.
Επίσης, 20 σοβιετικά πυροβόλα των 100 mm, οκτώ αμερικανικά ορειβατικά των 75 mm, παραχωρημένα από την Ελλάδα, περί τα 50 βρετανικά των 25 pdr, επίσης παραχωρημένα από την Ελλάδα, 36 αντιαρματικά των 6 pdr (57χλστ.) και αυτά παραχωρημένα από την Ελλάδα και μία μοίρα αντιαεροπορικού πυροβολικού.
Ο φορητός οπλισμός των ανδρών ήταν επίσης παραχωρημένος από την Ελλάδα και ήταν βρετανικός και αμερικανικός- τυφέκια Enfield, οπλοπολυβόλα Bren και πολυβόλα των 0,30’ και 0,50’ in, αντιαρματικοί εκτοξευτές (bazooka) των 3,5’, ΠΑΟ των 57, 75 και 106 χλστ. και όλμοι των 60, 81χλστ. και 4,2 in.
Στον αέρα η Κύπρος μπορούσε να υπολογίζει μόνο σε επέμβαση της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, ενώ στη θάλασσα τα ίδια μέσα περιορίζονταν στις έξι παλιές σοβιετικές τορπιλακάτους, οι οποίες λόγω παλαιότητας είχαν εξαιρετικά περιορισμένες δυνατότητες.
Η κυπριακή άμυνα λοιπόν ήταν απροετοίμαστη απέναντι σε ενδεχόμενη τουρκική εισβολή, αφού και αυτό το παλαιό υλικό που διέθετε δεν μπορούσε να αξιοποιηθεί στο έπακρο, λόγω ελλείψεων σε υλικά και ανταλλακτικά. Για παράδειγμα τα αρχαία άρματα μάχης Τ-34/85 της ΕΦ αγοράστηκαν χωρίς ασυρμάτους και παρέμεινα έτσι μέχρι το τέλος της υπηρεσίας τους στην ΕΦ.
Αλλά και οι ελλείψεις στη συντήρηση και σε ανταλλακτικά καθιστούν το θέαμα των ακινητοποιημένων από βλάβες οχημάτων της ΕΦ συχνό. Όταν δε τα οχήματα αυτά βρέθηκαν σε συνθήκες μάχης τα πράγματα χειροτέρευσαν κατά πολύ.
defence-point.gr/