Από τους Carlo Boffa και Ben Munster/POLITICO
Καθώς οι πόλεμοι, οι ιδεολογίες και ο προστατευτισμός χωρίζουν τον κόσμο σε ξεχωριστά μπλοκ, ιδιαίτερα οι αναπτυσσόμενες χώρες συσσωρεύουν τόνους χρυσού για να προετοιμαστούν για την ημέρα που ένα παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα κυριαρχούμενο από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη θα καταρρεύσει και ένα νέο μπορεί να πάρει τη θέση του.
Αυτή η κοσμική τάση, η οποία ξεκίνησε πριν από μια δεκαετία, έχει υπερτροφοδοτηθεί φέτος από περισσότερους βραχυπρόθεσμους παράγοντες, ιδιαίτερα από την πτωτική στροφή των παγκόσμιων επιτοκίων. Ως αποτέλεσμα, οι τιμές του χρυσού έχουν προχωρήσει από το ένα υψηλό ρεκόρ στο άλλο, κλείνοντας πάνω από τα 2.800 δολάρια η ουγγιά για πρώτη φορά την περασμένη εβδομάδα. Μόνο φέτος, ο χρυσός σημειώνει άνοδο 35 τοις εκατό, πολύ πιο πάνω από την άνοδο 20 τοις εκατό των αμερικανικών μετοχών και υπερδιπλάσια από αυτό που μπορεί να καυχηθεί οποιοσδήποτε ευρωπαϊκός χρηματιστηριακός δείκτης. Η Lina Thomas της Goldman Sachs βλέπει ότι θα ξεπεράσει τα 3.000 δολάρια μέχρι το τέλος του επόμενου έτους.
Στο επίκεντρο του ράλι ανόδου είναι οι κεντρικές τράπεζες, ιδιαίτερα εκείνες που είτε βρίσκονται -ή φοβούνται ότι θα μπορούσαν να βρεθούν στο μέλλον- στις λίστες κυρώσεων των ΗΠΑ. Η Κίνα έχει αγοράσει 316 τόνους από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Η Ρωσία υπήρξε επίσης μεγάλος αγοραστής, όπως και οι κεντρικές τράπεζες στη Μέση Ανατολή, την Κεντρική Ασία και την Ινδία.
Πιο πρόσφατα, οι αγορές κυριαρχούνταν από δύο χώρες των οποίων η ιστορία και οι πρόσφατες εμπειρίες τις έχουν ευαισθητοποιήσει στον γεωπολιτικό κίνδυνο: Η Πολωνία και η Ουγγαρία.
Η Πολωνία ήθελε εδώ και καιρό να ενισχύσει τον χρυσό της στο 20 τοις εκατό των επίσημων αποθεμάτων της, αλλά η Εθνική Τράπεζα της Ουγγαρίας ήταν εκείνη που εισήλθε δυναμικά στις αγορές χρυσού για πρώτη φορά σε τρία χρόνια, τον Σεπτέμβριο, λέγοντας: «Εν μέσω της αυξανόμενης αβεβαιότητας … ο ρόλος του χρυσού είναι σαν ενός χρηματοκιβωτίου- Το καταφύγιο και η αποθήκευση αξίας είναι ιδιαίτερης σημασίας, καθώς ενισχύει την εμπιστοσύνη στη χώρα και υποστηρίζει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα».
Άλλοι αξιωματούχοι το έθεσαν πιο ωμά.
«Είναι σημάδι επικείμενων πολέμων», είπε με πόνο ψυχής ένας Ευρωπαίος κεντρικός τραπεζίτης, ο οποίος διατήρησε την ανωνυμία του προκειμένου να μιλήσει πιο ελεύθερα στο POLITICO.
Ωστόσο, αυτή η προειδοποίηση δεν αφορά μόνο τον φόβο επικείμενων εχθροπραξιών και κυρώσεων, αλλά και την καταρρέουσα αξιοπιστία των κρατών που οικοδόμησαν τη μεταπολεμική παγκόσμια οικονομική τάξη πραγμάτων. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ευρώπη λειτουργούν κάτω από αυξανόμενα βάρη χρέους που φαίνονται μη βιώσιμα μακροπρόθεσμα, όπως τόνισε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην ετήσια σύνοδό του. Με το χρέος των ΗΠΑ τώρα στο 124 τοις εκατό του ΑΕΠ και να αυξάνεται γρήγορα, σημείωσε η Thomas της Goldman, «πολλές κεντρικές τράπεζες έχουν το μεγαλύτερο μέρος των αποθεματικών τους σε ομόλογα του Δημοσίου των ΗΠΑ και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ανησυχούν πλέον όλο και περισσότερο για την έκθεσή τους σε δημοσιονομικούς κινδύνους στις ΗΠΑ».
Αυτό έχει ανυπολόγιστες συνέπειες για έναν αναπτυσσόμενο κόσμο που έχει από καιρό αγανακτήσει με αυτό που θεωρεί οικονομικό εκφοβισμό, σημείωσε ο αναλυτής της TS Lombard, Davide Oneglia.
Η κεντρική ιδέα είναι «να διαφοροποιήσουμε σιγά σιγά τα διεθνή αποθέματα μακριά από τα πολύ μεγάλα περιουσιακά στοιχεία που παραμένουν βασισμένα σε δολάρια», δήλωσε ο Mohamed El-Erian, πρώην αφεντικό του κολοσσού διαπραγμάτευσης ομολόγων Pimco. Το δολάριο εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει περίπου το 58 τοις εκατό των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων, καθιστώντας το απολύτως απαραίτητο για κάθε είδους διασυνοριακό εμπόριο, αλλά αυτό το ποσοστό είναι χαμηλότερο από εκείνο το περίπου 65 τοις εκατό μόλις πριν από μια δεκαετία.
Και η ουδετερότητα και η σταθερότητα του χρυσού τον καθιστούν κατάλληλη άγκυρα ασφαλείας για ένα παράλληλο χρηματοπιστωτικό σύστημα που ακόμη χτίζεται: Ένα σύστημα που οι ΗΠΑ δεν θα είναι σε θέση να κυριαρχήσουν ή να χειραγωγήσουν.
Μιλώντας στην Ουάσιγκτον στην ετήσια συνεδρίαση του ΔΝΤ τον Οκτώβριο, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Christine Lagarde σημείωσε ότι «η Κίνα αγοράζει χρυσό όσο ποτέ άλλοτε» και προειδοποίησε για τις προσπάθειες να «σπρώξει άλλα νομίσματα». «Ο ρόλος και η θέση ενός νομίσματος δεν πρέπει ποτέ να θεωρείται δεδομένος», τόνισε.
Ωστόσο, όταν επέστρεψε στην Ευρώπη, ακούστηκε πιο χαλαρή, λέγοντας στη Le Monde την περασμένη εβδομάδα ότι το δολάριο δεν θα εκθρονιστεί. Αυτό μπορεί εν μέρει να οφείλεται στα δεδομένα από τη σύνοδο κορυφής του περασμένου μήνα των αποκαλούμενων BRICS+, μιας ομάδας αναδυόμενων δυνάμεων που συγκροτούνται από την Κίνα και τη Ρωσία. Ενώ οι συνεδριάσεις των BRICS έχουν συχνά δημιουργήσει κλίμα κατά του δολαρίου, το ανακοινωθέν της τελευταίας συνόδου κορυφής επικεντρώθηκε στα κακά των κυρώσεων των ΗΠΑ, αλλά κατά τα άλλα έριξε το βάρος του στη μεταρρύθμιση των υπαρχόντων θεσμών όπως το ΔΝΤ.
«Αν και αυτές είναι… ξεχωριστές προσπάθειες», είπε ο El-Erian, «μπορούν να χρησιμεύσουν για να ενωθούν για να διαβρώσουν σιγά σιγά την απόλυτη κυριαρχία του δολαρίου και του συστήματος πληρωμών σε δολάρια».
Ωστόσο, ενώ οι προηγμένες οικονομίες διατηρούν έως και το 70 τοις εκατό των αποθεμάτων τους σε χρυσό, οι κεντρικές τράπεζες των BRICS διατηρούν συνήθως περίπου το 10 τοις εκατό τους, με το μεγαλύτερο μέρος του υπολοίπου σε δολάρια. Αυτό σημαίνει ότι είναι πιθανό να παραμείνουν αγοραστές χρυσού μακροπρόθεσμα, ακόμη και αν -όπως συμβαίνει σήμερα με τη Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας- μπορούν να αντέξουν όταν πιστεύουν πως οι τιμές έχουν ανέβει πολύ.
«Παραδοσιακά δεν θα το είχαμε λάβει υπόψη μας», δήλωσε ο David Wilson, διευθυντής στρατηγικής εμπορευμάτων στη γαλλική τράπεζα BNP Paribas. «Αλλά είναι προφανές ότι η δραστηριότητα της κεντρικής τράπεζας έχει τροφοδοτήσει τον ψυχισμό των κερδοσκοπικών επενδυτών. Όταν βλέπουν τις κεντρικές τράπεζες να αγοράζουν χρυσό, λένε “θα έπρεπε να αγοράζουμε κι εμείς”».
Σύμφωνα με στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από την Επιτροπή εμπορικών συμβάσεων μελλοντικής εκπλήρωσης εμπορευμάτων των ΗΠΑ, το καθαρό ποσό των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης χρυσού που κατέχουν οι συμμετέχοντες στην αγορά -ένας πρόχειρος δείκτης για την αγορά επενδυτών- έχει υπερτριπλασιαστεί τους τελευταίους 12 μήνες, παρόλο που -όπως σημείωσε ο Wilson της BNP- η αγορά από την κεντρική τράπεζα έχει σαφώς χαλαρώσει φέτος. Το καθαρό κερδοσκοπικό ενδιαφέρον βρίσκεται τώρα μόνο λίγο κάτω από το επίπεδο ρεκόρ που παρατηρήθηκε στην αρχή της πανδημίας.
«Ο τελευταίος πόρος»
Όπως και στο παρελθόν, ο τρέχων αγώνας για τον χρυσό υποδηλώνει αυξημένη επιθυμία για αξιοπιστία εν μέσω αβεβαιότητας και εξασθενημένης εμπιστοσύνης στους θεσμούς, λένε οι αναλυτές.
«Σε περιόδους κρίσης οι άνθρωποι συρρέουν προς τον χρυσό», δήλωσε ο Krishan Gopaul, ανώτερος αναλυτής στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού. «Είναι ένα παγκόσμιο πλεονέκτημα που οι άνθρωποι εκτιμούν και ξέρουν ότι θα γίνει αποδεκτό από τους άλλους».
Και αυτή η αξία αυξάνεται παράλληλα με τις αμφιβολίες για την αξία άλλων περιουσιακών στοιχείων, ακόμη και του παντοδύναμου δολαρίου.
«Ο χρυσός είναι σύμβολο εμπιστοσύνης εδώ και 3.000 χρόνια», δήλωσε ο Salvatore Rossi, ιστορικός και πρώην υποδιοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας. «Οι ράβδοι χρυσού για τις κεντρικές τράπεζες είναι σαν το παλιό χρυσό ρολόι του παππού για μια οικογένεια: Είναι ο τελευταίος πόρος, αυτός που δεν θα πουλήσεις, αλλά όλοι ξέρουν ότι τον έχεις».
https://kourdistoportocali.com/