Ωστόσο, μια αλλαγή καθεστώτος σε μια χώρα όπως το Ιράν λόγω του πολέμου, θα μπορούσε να έχει πολλές επιπλοκές για την ίδια και πολύ πιθανόν για τη διεθνή κοινότητα, που είναι απροετοίμαστη, όπως σημείωνει ανάλυση στον Guardian.
Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, από τη σύνοδο της G7, προειδοποίησε για τις συνέπειες όταν «δεν έχεις ιδέα τι θα ακολουθήσει». Και πρόσθεσε ότι οι Ιρανοί πρέπει να επιλέξουν την ηγεσία τους.
Τα μαθήματα του παρελθόντος
«Το μεγαλύτερο λάθος σήμερα είναι να επιδιώκουμε, με στρατιωτικά μέσα, να επιφέρουμε αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν, επειδή αυτό θα οδηγήσει σε χάος», είπε θυμίζοντας τι έγινε στο Ιράκ το 2003 με την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν και στη Λιβύη, με τον Μουαμάρ Καντάφι.
Ακόμη και ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, που δήλωσε ότι «θα ήταν καλό αν αυτό το καθεστώς έφτανε στο τέλος του», παραδέχθηκε ότι «οι αλλαγές καθεστώτος δεν οδήγησαν πάντα στα αποτελέσματα που επιθυμούσαμε, αλλά έχουμε θετικά παραδείγματα. Στη Συρία, το καθεστώς Άσαντ ανατράπηκε και έκτοτε υπάρχει μια νέα κυβέρνηση που προσπαθεί να φέρει ειρήνη στη χώρα».
Ωστόσο, όταν έγινε ο πόλεμος στο Ιράκ, το 2002, ειδικοί είχαν προειδοποιήσει τον Τόνι Μπλερ: η απομάκρυνση μιας μακροχρόνιας αυταρχικής κυβέρνησης απελευθερώνει απρόβλεπτες καταπιεσμένες δυνάμεις.
Και η περίπτωση του Ιράν
Το Ιράν είναι μια πολυεθνική χώρα, με πολλές θρησκείες, πολιτική και εισοδήματα. Και κανείς στη Δύση δεν έχει σκεφτεί, πόσο μάλλον, σχεδιάσει πώς θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες πιθανής κατάρρευσης του καθεστώτος.
Ένας κίνδυνος είναι η πολυδιάσπαση. Στο Ιράν, η κυβέρνηση αυτό που φοβάται είναι τα αυτονομιστικά κινήματα. Οι Πέρσες αποτελούν μόνο το 50% του πληθυσμού. Ένα 25% είναι Αζέροι ή Τουρκοκύπριοι, ενώ υπάρχουν και Βαλούχοι, Κούρδοι, Άραβες και μικρότερες ομάδες Εβραίων, Ασσυρίων και Αρμενίων. Κάποιες από αυτές τις ομάδες ίσως να επιχειρήσουν να αποσχιστούν.
Επιπλέον, δεν υπάρχει κάποια εσωτερική οργανωμένη αντιπολίτευση που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως κυβέρνηση σε αναμονή. Τα πολιτικά κόμματα είναι ουσιαστικά απαγορευμένα, πολλοί επιφανείς αντιφρονούντες βρίσκονται είτε στη φυλακή, σε κατ’ οίκον περιορισμό, είτε στην εξορία. Και όλες οι εξεγέρσεις, με πιο πρόσφατη αυτή για τα δικαιώματα των γυναικών, έχουν κατασταλεί ανελέητα.
Το κίνημα Woman Life Freedom του 2022, με αφορμή τον θάνατο από αστυνομικούς μιας νεαρής Κούρδισας, άφησε μόνο πολιτιστική κληρονομιά.
Το διάδοχο καθεστώς
Το μέλλον του Ιράν μπορεί να εξαρτηθεί και από τον τρόπο αλλαγής τους καθεστώτος. Αν θα ανατραπεί από επανάσταση ή θα υπάρξει μετάβαση. Προς το παρόν, εξαιτίας και της ισραηλινής επίθεσης, ο κόσμος έχει συσπειρωθεί γύρω από τη σημαία – όχι απαραίτητα γύρω από τον Χαμενεΐ.
Η επανάσταση πιθανότατα θα οδηγούσε στην κατάρρευση της θρησκευτικής δομής διακυβέρνησης του Ιράν, με επικεφαλής τον ανώτατο ηγέτη, έναν κληρικό. Θα χρειαζόταν όμως να υπάρξουν εντός των Φρουρών της Επανάστασης αξιωματικοί, που ηγούμενοι ενός κινήματος να αποτρέψουν την πλήρη κατάρρευση, δημιουργώντας ένα πιο κοσμικό κράτος. Αλλά αυτό είναι μια υπόθεση.
Ο γιος του μονάρχη
Αν το ιρανικό καθεστώς καταρρεύσει, είναι σίγουρο ότι Ρεζά Παχλεβί, εξόριστος γιος του τελευταίου μονάρχη, Μοχάμεντ Ρεζά Παχλεβί, θα ήθελε να επιστρέψει. Ο Παχλεβί εμφανίζεται σε αμερικανικά δίκτυα, αυτοπαρουσιαζόμενος ως το μέλλον της χώρας. Αλλά τι γνωρίζει για το σύγχρονο Ιράν; Έφυγε από τη χώρα 17 ετών – το 1979 με την ισλαμική επανάσταση. Έχει στενές σχέσεις με το Ισραήλ και έχει επικριθεί γι’ αυτό, εν μέσω πολέμου στη Γάζα.
Κυβέρνηση έκτακτης ανάγκης
Ένα ακόμη σενάριο που διακινείται είναι αυτό μιας κυβέρνησης έκτακτης ανάγκης, με επικεφαλής του δύο πιο «κοσμικούς» ηγέτες του Ιράν: τον πρώην πρόεδρο Χασάν Ρουχανί και τον πρώην υπουργό Εξωτερικών, Τζαβάντ Σαρίφ.
Σημάδι αλλαγής θα ήταν η απελευθέρωση από τον κατ’ οίκον περιορισμό του πρώην προέδρου Μιρ Χοσεΐν Μουσαβί και της συζύγου του, Ζάχρα Ραχναβάρντ. Η τελευταία καταδίκασε «το εγκληματικό χέρι και την επιθετική φύση του Νετανιάχου, μέσω της κατάφωρης παραβίασης όλων των διεθνών κανόνων». Δήλωσε όμως ότι, ως «πατριώτισσα γυναίκα, προειδοποιώ τους ηγέτες να μην επιτρέψουν στον πόλεμο να παραταθεί και να καταναλώσει τη γη και τον λαό στις φλόγες».
Πολιτικοί κρατούμενοι
Υπάρχουν και οι πολιτικοί κρατούμενοι στη φυλακή Έβιν. Ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Μοστάφα Τατζαντέχ. Δήλωσε ότι, ακόμη και αν υποθέσουμε ότι ο πόλεμος οδηγεί σε αλλαγή καθεστώτος, «το Ιράν θα μείνει σε ερείπια, όπου, πιθανότατα, θα επικρατήσει η ανιθαγένεια και το χάος – αν η χώρα δεν διαλυθεί».
Αλλά και οι γυναίκες κρατούμενες στην Έβιν, Ανίσα Ασαντολαχί, Ναχίντ Χοντατζού, Νασρίν Χαζρατζαβαντί. Δήλωσαν: «Ούτε ο ιρανικός λαός ούτε άλλα έθνη θέλουν πόλεμο. Καταστροφικοί πόλεμοι που επιβάλλονται στην κυβέρνηση συμπαρασύρουν χιλιάδες ανυπεράσπιστους ανθρώπους σε παρακμή τροφοδοτώντας τη βία και τις συγκρούσεις».
Και η Ναργκές Μοχαμαντί, βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης το 2022, χλεύασε την έκκληση του Τραμπ για εκκένωση της Τεχεράνης από 10 εκατομμύρια ανθρώπους. Η ίδια έχει υποφέρει πολύ από το ιρανικό καθεστώς. Δήλωσε στο BBC: «Πιστεύω βαθιά ότι η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ελευθερία δεν μπορούν να προέλθουν μέσω της βίας και του πολέμου».
Είναι πολλοί οι Ιρανοί που απεχθάνονται το καθεστώς, αλλά εξίσου απεχθάνονται και όσα κάνει το Ισραήλ. Αισθάνονται παγιδευμένοι σε έναν πόλεμο που δεν είναι δικός τους. Και πολλοί λένε ότι έχουν δει τι έχει κάνει το Ισραήλ στη Γάζα και δεν θέλουν η Τεχεράνη να γίνει μια άλλη Γάζα.
in.gr