Οι πέντε «φυλές»
Σύμφωνα με την έρευνα, η ελληνική κοινωνία σκιαγραφείται μέσα από πέντε «φυλές»: αντιδραστικοί συντηρητικοί, παραιτημένοι, προοδευτικοί ακτιβιστές, ισορροπιστές και διαλλακτικοί συντηρητικοί.
Ειδικότερα, η ομάδα των αντιδραστικών συντηρητικών αποτελεί ίσως την πιο συνεκτική και ιδεολογικά συμπαγή κατηγορία της ανάλυσης, διακρινόμενη από έντονη και σταθερή προσκόλληση σε παραδοσιακές αξίες, με έμφαση στην εθνική ταυτότητα, την πολιτισμική συνέχεια και τις θρησκευτικές αρχές. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η ομάδα αυτή έχει ανθρώπους από όλες τις ηλικίες, κυρίως άντρες, που ψηφίζουν κυρίως Άκρα Δεξιά. Όπως τονίζεται, οι αντιδραστικοί συντηρητικοί «αναδεικνύονται ως η πιο δυναμική ομάδα, καθώς οι τοποθετήσεις που αναπαράγουν τον δικό τους ιδεολογικό προσανατολισμό αντιμεταναστευτικές στάσεις, απόρριψη της πολιτικής ορθότητας, δυσπιστία προς το κράτος και τους θεσμούς συναντώνται με μεγάλη συχνότητα και υψηλό βαθμό συνοχής. Η παρουσία τους διατρέχει όλες τις ηλικιακές ομάδες, με μεγαλύτερη ένταση στις μεγαλύτερες ηλικίες και σε επισφαλείς κοινωνικά συμμετέχοντες».
Η άλλη ομάδα των συντηρητικών είναι οι διαλλακτικοί συντηρητικοί, οι οποίοι «κινούνται μεταξύ παράδοσης και ανοίγματος, εκφράζοντας έναν λόγο πιο ήπιο, με αναφορές στην ανάγκη τάξης, ασφάλειας και κοινωνικής συνοχής, αλλά χωρίς τη ρητορική ένταση των Αντιδραστικών Συντηρητικών. Οι τοποθετήσεις που τους χαρακτηρίζουν
εμφανίζονται συχνά, ιδιαίτερα σε θεματικές όπως η ταυτότητα και η θέση της Ελλάδας, και φαίνεται να συνυπάρχουν με τις κυρίαρχες στάσεις, προσφέροντας μια γέφυρα με τις πιο μετριοπαθείς φωνές».
Οι ισορροπιστές «εντοπίζονται λιγότερο συχνά, όμως αναδεικνύονται ως σημείο ενδιάμεσης λογικής και συναινετικής διαχείρισης. Οι απόψεις τους εμφανίζονται κυρίως ως απόπειρες εξισορρόπησης μεταξύ των άκρων και χαρακτηρίζονται από λογική συνέπεια, χωρίς έντονη συναισθηματική φόρτιση. Δεν αποτελούν μια ηχηρή παρουσία, αλλά λειτουργούν ως σταθεροποιητικό στοιχείο μέσα στον διάλογο».
Η ομάδα των Παραιτημένων εκφράζει το βαθύ ρεύμα της απογοήτευσης, της κυνικότητας και της παραίτησης από την πολιτική και τον δημόσιο διάλογο, το οποίο διαπερνά ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Συγκροτούν τη λιγότερο δυναμική ομάδα, αλλά η σημασία τους δεν έγκειται στην έκταση των παρεμβάσεών τους όσο στην ποιότητα του λόγου που παράγουν. Είναι πολίτες που έχουν αποστασιοποιηθεί πλήρως από την πολιτική, καθώς πιστεύουν ότι τίποτα δεν αλλάζει και δεν αξίζει να προσπαθήσεις τίποτα, γιατί όλα είναι προκαθορισμένα από συμφέροντα.
Τέλος, η ομάδα των προοδευτικών ακτιβιστών «εκπροσωπεί ένα δυναμικό, αν και μικρότερο σε μέγεθος, κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας, που αυτοπροσδιορίζεται μέσα από την έντονη προσήλωση σε αρχές κοινωνικής δικαιοσύνης, ισότητας και δικαιωμάτων. Ο λόγος τους είναι πολιτικοποιημένος, με έμφαση στην κοινωνική δικαιοσύνη, τα δικαιώματα και την ισότητα, και παρότι αποτελεί σημαντικό πόλο αντιστάθμισης, δεν έχει την ίδια έκταση ή διεισδυτικότητα στο σύνολο των συζητήσεων.
Μετανάστες και δικαιώματα
Στην έρευνα παρατηρείται ότι οι 6 στους 10 εκτιμούν πως «η ύπαρξη μεγάλου αριθμού μεταναστών στη χώρα απειλεί την εθνική μας ταυτότητα». Παράλληλα, «το ήμισυ των ερωτηθέντων δεν διαθέτει κυρίαρχο αίσθημα ευρωπαϊκής ταυτότητας, καθώς δεν το προτεραιοποιεί έναντι του ελληνικού».
Τρεις στους 4 ερωτώμενους δήλωσαν πως συμφωνούν ή μάλλον συμφωνούν με τη φράση «Όσοι βρίσκονται στη φυλακή για βαριές εγκληματικές πράξεις δεν θα πρέπει να δικαιούνται άδειες εξόδου», ενώ μόλις 1 στους 10 εναντιώνεται μερικώς ή πλήρως σε αυτή. «Επιπροσθέτως, αρκετά έντονη είναι η συγκέντρωση των θετικά φορτισμένων απαντήσεων συμφωνίας και ως προς τη πλειονότητα των ζητημάτων, όπως για παράδειγμα η χρήση αυστηρών μέτρων καταστολής εκ μέρους της Ελληνικής Αστυνομίας εις βάρος υποκειμένων που προκαλούν σημαντικές φθορές σε ξένη περιουσία, με τα ποσοστά απόλυτης ή μερικής συμφωνίας να προσεγγίζουν το 80%».
Εντοπίζεται επίσης πως η πλειονότητα συμφωνεί με τις εξής εκφράσεις: «Στις μέρες μας, πολλές συνηθισμένες συμπεριφορές χαρακτηρίζονται καθ’ υπερβολή σεξουαλική παρενόχληση», «Η θανατική ποινή θα πρέπει να επανέλθει για ορισμένα εγκλήματα», «Όταν η επιστήμη και η θρησκεία συγκρούονται, τον πρώτο λόγο θα πρέπει να έχει η επιστήμη». Σε όλες τις παραπάνω απόψεις, εμφανίζεται να συμφωνούν μεγέθη της τάξης του 50%-60% του δείγματος.
Γάζα και Ε.Ε.
Αίσθηση προκαλούν και οι απαντήσεις σχετικά με τη γενοκτονία στη Λωρίδα της Γάζας, καθώς το Ισραήλ δεν είναι καν η πρώτη (και με διαφορά) επιλογή σχετικά με όσα τραγικά συμβαίνουν στον Παλαιστινιακό θύλακα. Συγκεκριμένα, «το 26% των ερωτώμενων διατηρεί την άποψη πως το Ισραήλ είναι ο βασικός υπαίτιος της ένοπλης σύρραξης, ενώ σε παρόμοια, ελαφρώς ασθενέστερα, μεγέθη κινείται και το μερίδιο εκείνων που επιρρίπτουν την ευθύνη στην παλαιστινιακή Χαμάς (22%). Επίσης, «παρά το ότι μόλις 1 στους 10 κρίνουν τις ΗΠΑ και τις λοιπές δυτικές δυνάμεις ως τους μοναδικούς υπαίτιους της διένεξης, 3 στους 10 τους αποδίδουν μερίδιο ευθύνης αθροιστικά με τους υπόλοιπους διεθνείς δρώντες, συμπεριλαμβανομένων και των τρίτων αραβικών χωρών».
Όσο για το ποιες δυνάμεις θα πρέπει να επιδιώκει να βρίσκεται κοντά η Ελλάδα, «το 35% των ερωτώμενων θεωρεί την ΕΕ ως τον πολιτικά εγγύτερο σύμμαχό μας, ενώ μόλις 1 στους 10 προτιμά τη δόμηση στενότερων συμμαχικών δεσμών με τις ΗΠΑ ή τη Ρωσία. Τέλος, 4 στους 10 υιοθετούν θεώρηση ενός ουδέτερου δόγματος, που επιτάσσει τη διατήρηση φιλικών και συμμαχικών προθέσεων με όλες τις διεθνείς υπερδυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης και της Κίνας».
επιδιώκει να βρίσκεται κοντά η Ελλάδα;
Ακρίβεια, μισθοί, εργασία και υγεία
Οι πολίτες «σταχυολογούν την ακρίβεια ως το φλέγον ζήτημα της καθημερινότητάς τους, σε ποσοστό 60%, ενώ 1 στους 2 επιλέγει τους χαμηλούς μισθούς και τις κακές εργασιακές συνθήκες. Πανομοιότυπο ποσοστό ανακηρύσσει την χαμηλού επιπέδου ποιότητα των κοινωνικών παροχών της παιδείας και της υγείας.
Επιπροσθέτως, σημαντική μερίδα πολιτών (41%) αξιολογεί την εγκληματικότητα και την ελλιπή καταπολέμησή της ως μείζον ζήτημα, ενώ ανάλογο ποσοστό (37%) ιεραρχεί, ως κορυφαία, ζητήματα διαφθοράς και διασπάθισης δημοσίων πόρων».
Παράλληλα, χαμηλή είναι η εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς: ιδιαίτερα στα κόμματα και τα ΜΜΕ, όπως αποτυπώνεται στον παρακάτω πίνακα:
Ακολουθεί ολόκληρη η έρευνα: