Του Περικλή Ζορζοβίλη
ΠΗΓΗ: Κυριακάτικη Δημοκρατία
Χωρίς αμφιβολία ότι ο μεγαλύτερος πρωταγωνιστής που αναδείχθηκε στον πόλεμο της Ουκρανίας και συνεχίζει να παραμένει στο προσκήνιο είναι τα ΜΕΑ «οπτικής πρώτου προσώπου» (FPV: First Person View). Μικρού μεγέθους, χαμηλού κόστους, αρχικά καθοδήγησης με ραδιοσυχνότητες, με δυνατότητα λήψης και αναμετάδοσης βίντεο της προσβολής επί του στόχου διεκδίκησαν και εδραίωσαν την κυρίαρχη θέση τους στο σύγχρονο πεδίο της μάχης, εκτοπίζοντας, σε πολλές περιπτώσεις, τα πολύ υψηλότερου κόστους, «συμβατικά» κατευθυνόμενα βλήματα.
Πλέον με τη χρήση επαναληπτών (αναμεταδοτών) τα MEA FPV καθοδήγησης ραδιοσυχνοτήτων μπορούν να επιτύχουν εμβέλειες της τάξης των 30-40 χιλιομέτρων. Ας σημειωθεί ότι το 2025 σύμφωνα με εκτιμήσεις των υπηρεσιών πληροφοριών της Ουκρανίας, η Ρωσία πρόκειται να παράγει περισσότερα από 2.000.000 MEA FPV, 30.000 MEA μεγάλης εμβέλειας και 30.000 ιπτάμενους στόχους που προσομοιάζοντας με ΜΕΑ θα χρησιμοποιηθούν για να εξαντλήσουν την ουκρανική αεράμυνα. Αντίστοιχα, το 2025, η Ουκρανία προγραμματίζει την παραγωγή περίπου 4.500.000 ΜΕΑ FPV εξοπλισμένων με πυροκεφαλή, δηλαδή τον υπερδιπλασιασμό της παραγωγής της σε σχέση με το 2024.
Σχεδόν από την απαρχή της σύγκρουσης οι Ουκρανοί επένδυσαν στα MEA FPV και η απόκρουση των μαζικών ρωσικών επιθέσεων τους πρώτους μήνες της ρωσικής εισβολής, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αυξημένη αναλογία ΜΕΑ FPV σε σχέση με τις ρωσικές δυνάμεις κυμαινόμενη από 3 ως 4 προς 1 στις διμοιρίες κρούσης και έξι έως 10 προς 1 στα μηχανοκίνητα συγκροτήματα καθώς και η χρήση τους από εξειδικευμένες για αυτό τον σκοπό υπομονάδες, οργανικές των μονάδων ελιγμού και υποστήριξης μάχης.
Πλέον σε αυξανόμενους αριθμούς, κυρίως από ρωσικής πλευράς, χρησιμοποιούνται τα ενσύρματης καθοδήγησης ΜΕΑ FPV, όπου η επικοινωνία (μεταφορά δεδομένων) με τον επίγειο σταθμό ελέγχου γίνεται μέσω οπτικής ίνας (fiber optic) η οποία κατά την πτήση αναπτύσσεται από εκτυλίκτρια προσαρμοσμένη στο ΜΕΑ. Συνέπεια της χρήσης της οπτικής ίνας είναι τα ΜΕΑ να μην μπορούν να εντοπιστούν από ραδιογωνιόμετρα ή συστήματα συλλογής ηλεκτρονικών πληροφοριών (ELINT) ούτε να παρεμβληθούν.
Στα πλεονεκτήματα επίσης περιλαμβάνονται η δυνατότητα πτήσης σε χαμηλό ύψος, εντός κατοικημένων τόπων ή περιοχών πυκνής βλάστησης καθώς δεν υφίσταται ο περιορισμός του ραδιο-ορίζοντα (σε αντίθεση με τα ΜΕΑ που καθοδηγούνται με ραδιοσυχνότητες), η μειωμένη υστέρηση στην ανταπόκριση στις εντολές του επίγειου σταθμού ελέγχου και η υψηλής ανάλυσης ροή βίντεο (που επιτρέπει τον ευκολότερο εντοπισμό και αναγνώριση του στόχου, αλλά και την πληρέστερη επικοινωνιακή εκμετάλλευση του βίντεο της προσβολής).
Αντίμετρο στον Ηλεκτρονικό Πόλεμο!
Τα ΜΕΑ FPV καθοδήγησης οπτικής ίνας δημιουργήθηκαν προκειμένου να αντιμετωπίσουν τη μαζική χρήση συστημάτων Ηλεκτρονικού Πολέμου (ΗΠ) από τους αντιμαχόμενους. Σύμφωνα με μελέτη της έγκυρης βρετανικής δεξαμενής σκέψης RUSI (Royal United Services Institute), το 2022 τα ρωσικά συστήματα ΗΠ προκαλούσαν σε μηνιαία βάση την απώλεια 10.000 ουκρανικών ΜΕΑ!
Στην περιοχή του Ντονμπάς καταγράφηκε μία από τις υψηλότερες πυκνότητες ανάπτυξης, με ένα ρωσικό σύστημα ΗΠ (όπως το εμβέλειας 10 χλμ. Shipovnik-Aero) ανά 10 χλμ. μετώπου, συνήθως εγκατεστημένο περί τα επτά χλμ. από τη γραμμή επαφής. Ταυτόχρονα, οι ρωσικές δυνάμεις μέχρις και το επίπεδο της διμοιρίας είχαν εξοπλιστεί με συστήματα αντιμετώπισης ΜΕΑ (κατευθυντικούς παρεμβολείς και διατάξεις υφαρπαγής του ελέγχου των εχθρικών ΜΕΑ).
Και μειονεκτήματα…
Τα ΜΕΑ καθοδήγησης οπτικής ίνας επιτρέπουν επίσης την προσβολή στόχων που τα καθοδήγησης ραδιοσυχνοτήτων αδυνατούν να το πράξουν λόγω του ραδιο-ορίζοντα (όπως η προσβολή προσωπικού εντός του ατομικού ορύγματος). Όμως έχουν και μειονεκτήματα. Όπως το κόστος της οπτικής ίνας που κατά ουκρανικές πηγές ανέρχεται σε περισσότερο από 500 δολάρια ΗΠΑ, δηλαδή σε πολλές περιπτώσεις είναι υψηλότερο από το κόστος του ΜΕΑ. Ή το βάρος της οπτικής ίνας που μειώνει το μεταφερόμενο ωφέλιμο φορτίο, δηλαδή το μέγεθος και άρα το καταστρεπτικό αποτέλεσμα της πυροκεφαλής, είτε, στην περίπτωση των ΜΕΑ αναγνώρισης, τη δυνατότητα μεταφοράς ηλεκτροπτικών αισθητήρων υψηλότερης ανάλυσης.
Όπως σύμφωνα με ουκρανικές πηγές το σημαντικότερο ίσως μειονέκτημα των MEA FPV καθοδήγησης οπτικής ίνας είναι ότι η χρήση τους απαιτεί καλά εκπαιδευμένο προσωπικό που έχει κατανοήσει πλήρως του περιορισμούς της πτήσης (π.χ. λόγω της οπτικής ίνας που εκτυλίσσεται απαγορεύονται οι δεξιές στροφές με γωνία μεγαλύτερη των 90 μοιρών) και έχει αναπτύξει αίσθηση της συμπεριφοράς της οπτικής ίνας όπως εκτυλίσσεται κατά την πτήση.
Για αυτό ακριβώς τους λόγους παρά την «ανοσία» στα μέσα ΗΠ, εκτιμάται ότι δεν θα υποσκελίσουν τα ΜΕΑ FPV καθοδήγησης ραδιοσυχνοτήτων. Πάντως, οι ουκρανικές αρχές πλέον παρέχουν στους κατασκευαστές MEA FPV ενσύρματης (οπτική ίνα) καθοδήγησης ποικιλία δασμολογικών και φορολογικών κινήτρων προκειμένου να υποβοηθηθεί η αύξηση της παραγωγής τους. Στο μεταξύ οι Ουκρανοί ήδη χρησιμοποιούν ΜΕΑ με αυτόνομο σύστημα ναυτιλίας κατά την τερματική φάση της προσβολής σταθερών ή κινητών στόχων ώστε να εκμηδενίσουν την επίδραση των παρεμβολών.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης ότι οι δύο αντιμαχόμενοι για την επιχειρησιακή αξιοποίηση των ΜΕΑ FPV και γενικότερα των μη επανδρωμένων έχουν προχωρήσει στη συγκρότηση νέου ανεξάρτητου Κλάδου, με την ονομασία Μη Επανδρωμένων Συστημάτων, στις ένοπλες δυνάμεις τους.
Επίσης, η Ρωσία έχει συγκροτήσει και το Κέντρο Προηγμένων Μη Επανδρωμένων Τεχνολογιών «Ρουβίκωνας» («Рубікон»), το οποίο με τη χρήση ΜΕΑ FPV ενσύρματης (οπτική ίνα) καθοδήγησης, συνέβαλε καθοριστικά στην εξάλειψη της ουκρανικής εξέχουσας στη ρωσική επαρχία του Κούρσκ προσβάλλοντας τις γραμμές επικοινωνίας των ουκρανικών δυνάμεων, ενώ την παρούσα περίοδο δραστηριοποιείται επιχειρησιακά στην περιοχή του Σούμι και στο Ντονέτσκ. Προς το παρόν ο παραδοσιακός ρωσικός συγκεντρωτισμός και η τάση προς τη γραφειοκρατία δεν έχουν επιτρέψει την επίτευξη ισορροπίας με το πλήρως αποκεντρωμένο και αλλά ολοκληρωμένο σε βάθος, μέσω της διασύνδεσης όλων των δρώντων, ουκρανικό πρόγραμμα παραγωγής ΜΕΑ.
Σιωπή… η Ελλάδα κοιμάται
Στα καθ’ υμάς, παρά τις εξαγγελίες περί καινοτομίας και μελέτης των διδαγμάτων των πολέμων σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, είναι εντυπωσιακό ότι μέχρι σήμερα οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις δεν έχουν ακόμη εντάξει σε μαζική υπηρεσία ΜΕΑ FPV καθοδήγησης ραδιοσυχνοτήτων ή ενσύρματης (οπτική ίνα).
Ούτε φαίνεται να έχουν αντιληφθεί ότι ο εξοπλισμός του πεζού ή εποχούμενου μαχητή με ΜΕΑ FPV καθοδήγησης ραδιοσυχνοτήτων ή ενσύρματης τον μετατρέπει από οπλικό σύστημα δραστικού βεληνεκούς 500 έως 800 μέτρων σε οπλικό σύστημα δραστικού βεληνεκούς τουλάχιστον 20 χλμ. που μπορεί να προσβάλλει στόχους με πολύ μικρότερο κόστος από ότι οι διαθέσιμες «συμβατικές» επιλογές.
Αντί λοιπόν για μακροχρόνιες διαδικασίες ανταγωνιστικού διαλόγου ας προκριθεί η προκήρυξη διαγωνισμών πεδίου με αξιοπρεπή χρηματικά έπαθλα για τους συμμετέχοντες με τις υψηλότερες επιδόσεις.Ουκρανικό ΜΕΑ FPV ενσύρματης (οπτική ίνα) καθοδήγησης (φωτ. Υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας).