Μια απότομη πτώση μετά την ευφορία
Η πρώτη «ψυχρολουσία» ήρθε με τα στοιχεία του ΙΟΒΕ για το πρώτο τρίμηνο του 2025: ο δείκτης παραγωγής στις κατασκευές κατέγραψε πτώση 3,2%, σε πλήρη αντίθεση με την εκρηκτική αύξηση 21,8% την ίδια περίοδο του 2024. Πρόκειται για την πρώτη ύφεση από τις αρχές του 2021, σηματοδοτώντας το τέλος μιας περιόδου αισιοδοξίας. Τα έργα πολιτικού μηχανικού υπέστησαν τη μεγαλύτερη ζημιά, με τον σχετικό δείκτη να υποχωρεί κατά 10,8%, ενώ η οικοδομική δραστηριότητα, με βάση τις οικοδομικές άδειες, κατέρρευσε κατά 29,2%, σε αντίθεση με την αύξηση 42,2% πέρυσι. Την ίδια στιγμή, η Ευρωζώνη καταγράφει αύξηση 1% στην παραγωγή κατασκευών, υπογραμμίζοντας την απομόνωση της Ελλάδας σε αυτή την κρίση.
Τα θεμέλια της ύφεσης: Αβεβαιότητα και κόστος
Η κατρακύλα του κλάδου δεν είναι τυχαία. Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό έριξε βαριά σκιά, προκαλώντας ανασφάλεια και παγώνοντας την έκδοση οικοδομικών αδειών. Οι τουριστικές επενδύσεις, που κάποτε τροφοδοτούσαν την αγορά, έχουν εξαντληθεί, αφήνοντας πίσω τους ένα κενό που δύσκολα αναπληρώνεται. Παράλληλα, οι τιμές των κατασκευαστικών υλικών και οι αμοιβές εργολαβιών παραμένουν στα ύψη, καθιστώντας κάθε νέο έργο ένα δυσβάσταχτο οικονομικό ρίσκο. Οι φορείς της αγοράς μιλούν για μια «φάση αναμονής», αλλά η αλήθεια είναι πιο σκληρή: η αγορά ακινήτων και κατασκευών έχει παγώσει, με τους επενδυτές να κρατούν την ανάσα τους και τους πολίτες να βλέπουν το όνειρο της στέγης να απομακρύνεται.
Φορολογικά έσοδα και ζήτηση σε ελεύθερη πτώση
Η κρίση αποτυπώνεται και στα κρατικά ταμεία. Οι εισπράξεις από τον φόρο μεταβίβασης ακινήτων (κτίσματα, οικόπεδα, αγροτεμάχια) για το πρώτο τετράμηνο του 2025 έπεσαν στα 180,59 εκατομμύρια ευρώ, σημειώνοντας μείωση 17,5% σε σχέση με τα 218,79 εκατομμύρια ευρώ της ίδιας περιόδου πέρυσι. Παρομοίως, τα έσοδα από γονικές παροχές, δωρεές και κληρονομιές παρέμειναν στάσιμα στα 76,56 εκατομμύρια ευρώ, έναντι 76,86 εκατομμυρίων το 2024. Οι φιλόδοξοι στόχοι του προϋπολογισμού για το 2025 (570 εκατ. ευρώ για μεταβιβάσεις και 235 εκατ. ευρώ για παροχές/δωρεές) φαντάζουν πλέον ουτοπικοί, καθώς η αγορά βυθίζεται σε τέλμα.
Τιμές στα ύψη, όνειρα στο ναδίρ
Η στεγαστική κρίση επιδεινώνεται από την ακατάπαυστη αύξηση των τιμών των κατοικιών, που συνεχίζεται για έβδομη συνεχή χρονιά. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, οι ονομαστικές τιμές των διαμερισμάτων αυξήθηκαν κατά 6,8% το πρώτο τρίμηνο του 2025, έναντι 10,9% πέρυσι, αλλά η άνοδος αυτή, σε συνδυασμό με τη χαμηλή προσφορά και τα γραφειοκρατικά εμπόδια, αποκλείει ολοένα και περισσότερους πολίτες από την αγορά. Οι καθυστερήσεις στην εκταμίευση στεγαστικών δανείων του προγράμματος «Σπίτι μου 2» πλήττουν ιδιαίτερα τα νέα ζευγάρια και τα ευάλωτα νοικοκυριά, που βλέπουν το όνειρο της ιδιοκτησίας να γίνεται απρόσιτο.
Η Τράπεζα της Ελλάδος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: αν η τάση συνεχιστεί, η ζήτηση θα συρρικνωθεί περαιτέρω, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου οι τιμές έχουν ξεφύγει από κάθε λογική. Η στεγαστική κρίση, σε συνδυασμό με την επιβράδυνση των κατασκευών, απειλεί να πνίξει την οικονομία και να βαθύνει την απόγνωση των Ελλήνων, που βλέπουν το μέλλον τους να χτίζεται πάνω σε ερείπια αβεβαιότητας και απαγορευτικού κόστους.