Και εξηγούμαστε… Η στρατηγική είναι εμφανής: τα δημόσια πανεπιστήμια έχουν εγκαταλειφθεί και τελούν σε κατάσταση παρακμής.
Χωρίς επαρκή χρηματοδότηση, με υποστελεχωμένα τμήματα και φθίνουσα ποιότητα σπουδών, οι κυβερνώντες έχουν αφήσει ουσιαστικά τον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης στα χέρια των ιδιωτικών συμφερόντων, που ήδη εκμεταλλεύονται την αγωνία των γονιών για την εκπαίδευση και την επαγγελματική σταδιοδρομία των παιδιών τους.
Έτσι, τα ξένα πανεπιστήμια, μέσω αντιπροσώπων και συνεργαζόμενων εταιρειών (funds), επενδύουν στην Ελλάδα, κατοχυρώνοντας γενιές φοιτητών… (δεν είναι τυχαίο που αγοράζουν σωρηδόν ιδιωτικά σχολεία, σε μια προσπάθεια καθετοποίησης της... παραγωγής).
Σε αυτό το πλαίσιο, η επόμενη δεκαετία προδιαγράφεται δύσκολη: εκατοντάδες χιλιάδες φοιτητές θα βρεθούν υπό την πίεση μεγάλων δανειακών υποχρεώσεων (οι γονείς πλέον δεν έχουν τη δυνατότητα υπό το βάρος των φόρων, των χαμηλών μισθών και της ακρίβειας να στηρίζουν τα παιδιά τους) προς τις τράπεζες, που μαζί με τους εγχώριους «διαμεσολαβητές» θα θησαυρίζουν από τις υψηλές προμήθειες και τα έξοδα φοίτησης.
Παράλληλα, η αγορά εργασίας θα κληθεί να απορροφήσει αποφοίτους δεσμευμένους από χρέη, με περιορισμένες δυνατότητες επενδύσεων ή αγοράς πρώτης κατοικίας.
Το ζήτημα δεν είναι μόνο οικονομικό. Είναι πολιτικό και κοινωνικό.
Η επιλογή της πολιτείας να αφήσει τα δημόσια πανεπιστήμια να διολισθήσουν και να προωθήσει τα ιδιωτικά συμφέροντα δημιουργεί μια νέα γενιά Ελλήνων δεσμευμένων σε οικονομικούς περιορισμούς, εξαρτώμενων από τράπεζες και συμφέροντα που ελέγχουν τον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης.
Με άλλα λόγια, οι σπουδές θα μετατραπούν σε επένδυση με τεράστιο ρίσκο για τον φοιτητή και τεράστια κέρδη για τους λίγους που ελέγχουν το σύστημα.
Το παράδειγμα των ΗΠΑ
Αν μη τι άλλο, η κρίση των φοιτητικών δανείων δεν είναι ένα φυσικό φαινόμενο της αγοράς• είναι το προβλέψιμο αποτέλεσμα δεκαετιών κυβερνητικής παρέμβασης.
Για παράδειγμα στις ΗΠΑ, από το 1980, τα δίδακτρα και τα τέλη έχουν αυξηθεί κατά 1.200%, ενώ ο πληθωρισμός αυξήθηκε μόνο κατά 236% την ίδια περίοδο.
Αυτή η τεράστια αύξηση έχει αφήσει φοιτητές και οικογένειες να πασχίζουν για να αντεπεξέλθουν, συχνά αναγκάζοντάς τους να αναλάβουν σημαντικά χρέη μόνο για να φοιτήσουν στο πανεπιστήμιο.
Σήμερα, πάνω από 42,7 εκατομμύρια Αμερικανοί οφείλουν συνολικά 1,69 τρισ. δολάρια σε ομοσπονδιακά φοιτητικά δάνεια.
Ο συνδυασμός ομοσπονδιακών πολιτικών, όπως επιδοτούμενα δάνεια, κρατικές επιχορηγήσεις, φουσκωμένοι προϋπολογισμοί πανεπιστημίων και πλήρης έλλειψη λογοδοσίας, έχει τροφοδοτήσει την ασταμάτητη αύξηση των διδάκτρων.
Ως αποτέλεσμα, η ανώτατη εκπαίδευση, που κάποτε θεωρούνταν μονοπάτι προς την ευκαιρία, έχει μετατραπεί σε παγίδα χρέους για εκατομμύρια.
Γιατί το 1980;
Το 1978, το Κογκρέσο ενέκρινε τον νόμο Middle Income Student Assistance Act, καθιστώντας τα ομοσπονδιακά επιδοτούμενα δάνεια διαθέσιμα σχεδόν σε όλους τους φοιτητές, όχι μόνο σε αυτούς με χαμηλό εισόδημα.
Χρειάστηκαν δύο χρόνια για να επεκταθούν πλήρως τα δάνεια στον νέο δικαιούχο πληθυσμό.
Με την έναρξη του 1980, τα δίδακτρα ξεκίνησαν την σταθερή τους αύξηση.
Η διάθεση φοιτητικών δανείων σε περισσότερους φοιτητές φαίνεται αθώα, αλλά οδήγησε τις τιμές των διδάκτρων στα ύψη για δεκαετίες.
Τα πανεπιστήμια εξυπηρετούν μια από τις φτωχότερες ηλικιακές και εκπαιδευτικές ομάδες των ΗΠΑ: νέους ενήλικες χωρίς πτυχίο.
Προτού το 1980, οι φοιτητές έπρεπε να εργάζονται κατά τη διάρκεια των σπουδών ή να αποταμιεύουν πριν εγγραφούν.
Με τη διαθεσιμότητα επιδοτούμενων δανείων, οι φοιτητές μπορούσαν να δανειστούν και να καλύψουν πλήρως το κόστος της εκπαίδευσης, προσδοκώντας υψηλότερα μελλοντικά εισοδήματα και εύκολη αποπληρωμή του χρέους, με μέρος του τόκου να καλύπτεται από τους φορολογούμενους.
Οι διοικήσεις των πανεπιστημίων συνειδητοποίησαν ότι η ευαισθησία στο κόστος δεν ήταν πλέον περιοριστικός παράγοντας και αύξησαν τα δίδακτρα, χρηματοδοτώντας ακριβές δραστηριότητες, αθλητικά προγράμματα, φουσκωμένο προσωπικό και πολυτελείς ανέσεις.
Μια μελέτη της Federal Reserve της Νέας Υόρκης έδειξε ότι για κάθε δολάριο αύξησης του ανώτατου ορίου δανείου, τα μέση δίδακτρα αυξάνονταν κατά 60 σεντ.
Αυτό καθιστά εντελώς παράλογη την αύξηση των επιδοτούμενων δανείων.
Αρχικά, μόνο οι φτωχότεροι φοιτητές χρειάζονταν επιδοτούμενα δάνεια.
Καθώς όμως οι δανειοδοτήσεις αυξήθηκαν, τα δίδακτρα εκτροχιάστηκαν, αναγκάζοντας περισσότερους φοιτητές να δανείζονται, μέχρι που φτάσαμε στη σημερινή κρίση.
Follow the money
Ο φαύλος κύκλος είναι προφανής. Γιατί λοιπόν να μη σταματήσει η αύξηση των ορίων δανείων;
Επειδή η ανώτατη εκπαίδευση στις ΗΠΑ είναι μια βιομηχανία άνω των 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Ακόμα και στα δημόσια πανεπιστήμια, η εδραιωμένη γραφειοκρατία πλουτίζει από τα υψηλά δίδακτρα.
Το διεφθαρμένο κύκλωμα λειτουργεί ως εξής: διοικήσεις και συνδικάτα διδασκόντων δωρίζουν σε αριστερές πολιτικές οργανώσεις, ζητώντας μεγαλύτερα όρια φοιτητικών δανείων και περισσότερες ομοσπονδιακές επιχορηγήσεις.
Τα πανεπιστήμια αυξάνουν τα δίδακτρα και διοχετεύουν τα νέα χρήματα σε αυξήσεις, διεύρυνση διοικητικού προσωπικού και κατασκευαστικά έργα.
Οι καθηγητές συνεχίζουν να επηρεάζουν ιδεολογικά τους φοιτητές, και ο κύκλος συνεχίζεται.
Μελέτες δείχνουν ότι από το 1976 έως το 2018, οι πλήρους απασχόλησης διοικητικοί υπάλληλοι και άλλοι επαγγελματίες αυξήθηκαν κατά 164% και 452% αντίστοιχα, ενώ οι καθηγητές πλήρους απασχόλησης κατά 92%, ελάχιστα πάνω από την αύξηση των εγγραφών φοιτητών κατά 78%.
Τα πανεπιστήμια χρησιμοποιούν τα δίδακτρα για να φουσκώσουν τη γραφειοκρατία και να δημιουργήσουν τεράστιες οργανώσεις κοινωνικής δικαιοσύνης, ενώ η ιδεολογική κατάρτιση των φοιτητών έχει προτεραιότητα έναντι της εκπαίδευσης.
Στο τέλος, ο φορολογούμενος πλήττεται επίσης. Τα κράτη χρηματοδοτούν φουσκωμένα πανεπιστήμια γιατί ούτε τα επιδοτούμενα δίδακτρα αρκούν για τη γραφειοκρατία.
Οι φορολογούμενοι καλούνται να πληρώσουν τον τόκο για τα εκτοξευμένα φοιτητικά δάνεια, επιδοτώντας πτυχία για όσους αμείβονται υψηλότερα, ενώ οι ίδιοι αναγκάστηκαν να εργαστούν για να τα βγάλουν πέρα.
Αυτό το «σχέδιο Ponzi», αυτή η πυραμίδα, δημιουργήθηκε μόνο για να επεκταθεί το σύστημα, να πλουτίσουν οι insiders και να επιβραβευτούν οι «ημέτεροι»...
Μουλάς Ομάρ
www.bankingnews.gr