Η δημογραφική γήρανση στην Ευρώπη δεν αποτελεί πλέον μια μελλοντική πρόβλεψη αλλά μια απτή πραγματικότητα που αποτυπώνεται με σαφήνεια στα επίσημα στοιχεία της Eurostat. Ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων, δηλαδή η αναλογία των ατόμων άνω των 65 ετών σε σχέση με τον πληθυσμό εργάσιμης ηλικίας, παρουσιάζει συνεχή και έντονη αύξηση τις τελευταίες δύο δεκαετίες, υπογραμμίζοντας τις δομικές αλλαγές που συντελούνται στις κοινωνίες της Γηραιάς Ηπείρου.
Η γεωγραφική κατανομή των στοιχείων αποκαλύπτει σημαντικές διαφοροποιήσεις εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στα δύο άκρα του φάσματος βρίσκονται αφενός οι γαλλικές υπερπόντιες περιοχές Mayotte (6,1%) και Guyane (13,8%) μαζί με τη μητροπολιτική Κοπεγχάγη (17,8%), όπου η παρουσία ηλικιωμένων παραμένει περιορισμένη, και αφετέρου περιοχές όπως η βελγική παράκτια περιφέρεια Veurne (72,8%), η Alto Tâmega e Barroso της βόρειας Πορτογαλίας (71,4%) και η ελληνική Ευρυτανία (71,1%), οι μοναδικές στην ΕΕ όπου ο δείκτης ξεπερνά το 70%.
Η εικόνα αυτή καταδεικνύει την άνιση κατανομή των επιπτώσεων της γήρανσης, με αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές να βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση λόγω της αστυφιλίας και της αποδημίας των νεότερων ηλικιών.
Συνολικά, τον Ιανουάριο του 2024 εντοπίστηκαν 139 περιφέρειες NUTS 3 όπου ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων ξεπερνούσε το 50%. Οι περισσότερες από αυτές βρίσκονται στη Γερμανία και τη Γαλλία, αν και σημαντικά ποσοστά εμφανίζονται επίσης στην Ιταλία, τη Φινλανδία, την Πορτογαλία, τη Βουλγαρία, την Ελλάδα και την Ισπανία. Το εύρημα αυτό επιβεβαιώνει ότι η γήρανση αποτελεί μια πανευρωπαϊκή πρόκληση, αν και εκδηλώνεται με διαφορετική ένταση ανάλογα με τις κοινωνικές, οικονομικές και γεωγραφικές συνθήκες κάθε χώρας.
«Βόμβα» για το ασφαλιστικό
Η μεταβολή αυτή αντικατοπτρίζεται με σαφήνεια και στην Ελλάδα, όπου οι αριθμοί δείχνουν το βάρος που ασκεί η δημογραφική γήρανση στο συνταξιοδοτικό σύστημα. Ο συνολικός αριθμός των συνταξιούχων ανέρχεται σήμερα σε 2.510.705 άτομα, με πάνω από το 76% να αφορά συντάξεις γήρατος. Τα στοιχεία αυτά αναδεικνύουν το μέγεθος της πρόκλησης που καλείται να αντιμετωπίσει το ασφαλιστικό, καθώς ολοένα μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού εξαρτάται πλέον από τις συντάξεις.
Η ηλικιακή κατανομή των δικαιούχων φανερώνει ότι το 62,3% είναι άνω των 71 ετών, ενώ το 26,2% ξεπερνά τα 81. Η κατηγορία 61-70 ετών εμφανίζεται να λαμβάνει τις υψηλότερες συντάξεις, κάτι που σχετίζεται με το γεγονός ότι πρόκειται για ασφαλισμένους με πλήρη κάλυψη και δικαιώματα. Αντίθετα, στις μεγαλύτερες ηλικίες, όπου τα εισοδήματα προέρχονται από συντάξεις που θεμελιώθηκαν πριν από αρκετές δεκαετίες, τα ποσά είναι μειωμένα.
Οι δαπάνες για το συνταξιοδοτικό σύστημα αποτυπώνουν τη δημοσιονομική πίεση που προκαλεί η δημογραφική πραγματικότητα. Τον Ιούλιο του 2025, η συνολική δαπάνη για συντάξεις ξεπέρασε τα 2,74 δισεκατομμύρια ευρώ, καλύπτοντας σχεδόν 4,7 εκατομμύρια συντάξεις, κύριες, επικουρικές και μερίσματα. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών αφορά συντάξεις γήρατος, ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι σχεδόν οι μισές κύριες συντάξεις κυμαίνονται μεταξύ 500 και 1000 ευρώ. Το εύρος αυτό δείχνει αφενός τον περιορισμένο χαρακτήρα του μέσου συνταξιοδοτικού εισοδήματος, αφετέρου τη σημασία του για τη διαβίωση εκατομμυρίων πολιτών που δεν διαθέτουν άλλες πηγές εισοδήματος.
https://www.dnews.gr/