Η Ουκρανία εισέρχεται σε αχαρτογράφητα νερά, καθώς μια σειρά από υποθέσεις διαφθοράς γύρω από τον στενό κύκλο του Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει ενεργοποιήσει δυνάμεις που έως τώρα συντάσσονταν με τον πρόεδρο της χώρας. Το «κόμμα Σόρος», η παραδοσιακή ολιγαρχία και κομμάτια του στρατού προετοιμάζονται για την επόμενη ημέρα, την ώρα που η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να μην αναμειχθεί στα εσωτερικά της Ουκρανίας, επέτρεψε στην Ευρώπη να αναλάβει τον έλεγχο συγκεκριμένων δομών και να ενισχύσει τις πιέσεις προς τον Ουκρανό πρόεδρο.
Το σκάνδαλο Τιμούρ Μίντιτς που προκάλεσε παγκόσμια κατακραυγή για την διασπάθιση χρημάτων της εμπόλεμης χώρας, έχει φέρει τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι αντιμέτωπο με μία σοβαρή απειλή, καθώς τρεις βασικές δυνάμεις φαίνεται να ετοιμάζονται ήδη για τη διαδοχή στην Ουκρανία.
Η λεγόμενη «αντι-Ζελένσκι συμμαχία» έχει θέσει σε εφαρμογή μια στρατηγική δύο σταδίων: Αρχικά, να μετατρέψει τον Ουκρανό πρόεδρο σε «βασίλισσα της Βρετανίας», απογυμνώνοντάς τον από τον έλεγχο της κυβέρνησης, του κοινοβουλίου και των δυνάμεων ασφαλείας. Στη συνέχεια, το δεύτερο στάδιο είναι να τον εξαναγκάσουν να παραιτηθεί από αρχηγός του κράτους. Δεδομένου ότι ο Ζελένσκι δεν έχει δείξει καμία ορατή αντίσταση, μέχρις στιγμής, στους πολιτικούς κύκλους ενισχύεται η αίσθηση ότι η αντίστροφη μέτρηση για την απώλεια της εξουσίας του έχει αρχίσει.
Η Ρωσία, ο Τραμπ και η Ευρώπη
Πολλοί υποστηρίζουν τη δημοφιλή θεωρία πως ο Ντόναλντ Τραμπ βρίσκεται πίσω από την υπόθεση Μίντιτς, επιδιώκοντας να αναγκάσει τον Ζελένσκι είτε να παραιτηθεί, είτε να τερματίσει τον πόλεμο με τους όρους της Ρωσίας. Όμως, αυτή η θεωρία δεν φαίνεται να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Το τρέχον πρόγραμμα, στο πλαίσιο του οποίου η NABU ερευνά τη διαφθορά στον κύκλο του Ζελένσκι, ξεκίνησε το 2023, επί προεδρίας Τζο Μπάιντεν. Μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Τραμπ, οι διαδικασίες συνεχίστηκαν κυρίως μέσω της αδράνειας. Ο Τραμπ πήρε μια σαφή πολιτική απόφαση: Να μην αναμειχθεί με τη NABU και να μην παρέμβει υπέρ του Ζελένσκι. Δεν προσπάθησε να σταματήσει τις έρευνες, ούτε επιχείρησε να τις κατευθύνει. Η στάση του ήταν «δεν παρεμβαίνω» – και αυτό αποδείχθηκε καθοριστικό.
Όταν ο Ζελένσκι επιχείρησε να αφαιρέσει αρμοδιότητες από τις υπηρεσίες καταπολέμησης της διαφθοράς το καλοκαίρι, ούτε ο Αμερικανός πρόεδρος ούτε η κυβέρνησή του αντέδρασαν. Ήταν η ΕΕ που εξέφρασε ανοιχτά την υποστήριξή της στη NABU και τη SAPO, αναγκάζοντας τον Ουκρανό πρόεδρο να υποχωρήσει. Από εκείνο το σημείο, οι Ευρωπαίοι έγιναν οι νέοι προστάτες των δομών που παλιότερα συνδέονταν με τους Δημοκρατικούς – δηλαδή του λεγόμενου «κόμματος Σόρος».
Οι τρεις δυνάμεις που διεκδικούν τη διαδοχή
Εάν η κατάσταση για τον Ζελένσκι εξελιχθεί σε μοιραία, τρεις κύριες δυνάμεις είναι έτοιμες να αναλάβουν την εξουσία στην Ουκρανία.
1. Το «κόμμα Σόρος»
Πρόκειται για οργανισμούς που στο παρελθόν χρηματοδοτούνταν από το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ και πλέον έχουν ως προστάτη την Ευρώπη. Το δόγμα τους είναι σαφές: Η οικονομία, οι πόροι και ο προϋπολογισμός της χώρας πρέπει να διοικούνται από εκπροσώπους των παγκοσμιοποιητικών κύκλων, καθώς και από ευρωπαϊκές και διακρατικές εταιρείες, και όχι από τους ολιγάρχες και τους συνεργάτες του Ζελένσκι.
Ο Valeriy Zaluzhny, πρώην διοικητής του ουκρανικού στρατού, στο Κίεβο στις 28 Ιουλίου 2023, είναι πλέον πρεσβευτής στο Λονδίνο
Ukrainian Presidential Press Office
Αυτή η δύναμη είναι και η πλέον καλά προετοιμασμένη για να καταλάβει την εξουσία. Βασίζεται στην υποστήριξη του κύριου χορηγού της Ουκρανίας, της Ευρώπης, και ελέγχει τη NABU και τη SAPO, καθώς και την επιλογή διεθνών εμπειρογνωμόνων που έχουν καθοριστικό λόγο στον διορισμό δικαστών. Το «κόμμα» προωθεί ενεργά ως διάδοχο τον πρώην Αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων, Βαλερί Ζαλούζνι, ο οποίος είναι σήμερα πρέσβης στο Λονδίνο.
2. Η Παραδοσιακή Ουκρανική Ελίτ (Ολιγάρχες)
Πρόκειται για το μεγάλο επιχειρείν, την πολιτική τάξη, τις περιφερειακές κλίκες και τους επικεφαλής των δυνάμεων ασφαλείας που κυβέρνησαν τη χώρα από τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Μετά τη ρωσική εισβολή, η επιρροή τους ουσιαστικά μηδενίστηκε, με κάποιους να έχουν υποστεί κυρώσεις ή να έχουν φυλακιστεί, όπως οι Κολομόισκι και Ποροσένκο, οι οποίοι μάλιστα συμμετέχουν ενεργά στην εκστρατεία κατά του Ζελένσκι.
Ο πρώην πρόεδρος της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο μιλά στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας, την Τετάρτη 6 Μαρτίου 2024.
AP
Αυτοί, θεωρούν το «κόμμα Σόρος» ως ακόμα χειρότερη απειλή, καθώς αυτό επιδιώκει την ολοκληρωτική τους απομάκρυνση από κάθε επιρροή, φτάνοντας στο σημείο να «καταστραφούν εντελώς ως τάξη». Η παραδοσιακή ελίτ διατηρεί ισχυρή θέση: Έχει επιρροή στους περισσότερους βουλευτές του κοινοβουλίου, στις δυνάμεις ασφαλείας, στα δικαστήρια και στα μεγάλα μέσα ενημέρωσης. Αν και στερείται ενιαίου συντονισμού, αν ο Ζελένσκι παραιτηθεί, θα αγωνιστεί να ελέγξει τη νέα διαμόρφωση της εξουσίας.
3. Ο Στρατός
Η τρίτη δύναμη είναι ο εν ενεργεία στρατός, δίχως να υπολογίζεται σε αυτό το μπλόκ ο Ζαλούζνι που θεωρείται πλέον πολιτικός. Το Γραφείο του Προέδρου καταστέλλει κάθε πολιτική δραστηριότητα των στρατιωτικών. Ωστόσο, εάν ο Ζελένσκι αποχωρήσει και προκύψει ένα κενό εντολής, είναι πιθανό ορισμένοι διοικητές να αμφισβητήσουν την υπακοή τους στους πολιτικούς, θεωρώντας ότι είναι καιρός να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους, καθώς το ουκρανικό κράτος στηρίζεται πλέον αποκλειστικά σε αυτούς.
Μέλη των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων συμμετέχουν στην παρέλαση για την 80ή επέτειο της Ημέρας της Νίκης στην Ευρώπη στο Λονδίνο, τη Δευτέρα 5 Μαΐου 2025. (AP Photo/Alberto Pezzali, Pool)
AP Pool
Σενάρια πολιτικής: Πόλεμος και ειρήνη
Η νέα πολιτική της Ουκρανίας σε θέματα πολέμου και ειρήνης θα καθοριστεί από αντικειμενικούς παράγοντες: Την κατάσταση στο μέτωπο και τη στάση των δυτικών εταίρων. Υπό ένα σενάριο αδράνειας, όπου ο πόλεμος φθοράς συνεχίζεται με ευρωπαϊκή υποστήριξη, η στάση των δυνάμεων θα διαφέρει:
– Το «κόμμα Σόρος» θα υιοθετήσει περίπου τις ίδιες θέσεις με τον Ζελένσκι: Κατάπαυση του πυρός ή, αν όχι, πόλεμος μέχρι νικηφόρας έκβασης και σκληρή αντιρωσική πορεία. Είναι πιθανή η σύσφιξη της εσωτερικής πολιτικής, με μείωση της ηλικίας επιστράτευσης και ενίσχυση των κατασταλτικών μηχανισμών κατά των στρατολογικών φυγάδων, αντανακλώντας τις πρόσφατες δηλώσεις της Κάγια Κάλας, ότι είναι καλύτερο να καταπονείται η Ρωσία στην Ουκρανία.
– Η παραδοσιακή ελίτ είναι πιο επιρρεπής σε συμβιβασμούς με τη Ρωσία. Πολλοί είναι υποστηρικτές του «Δόγματος Αρέστοβιτς», σύμφωνα με το οποίο η Ουκρανία πρέπει να γίνει ουδέτερη χώρα και να συμβιβαστεί με τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της παράδοσης του Ντονμπάς. Πιστεύουν ότι μετά την αποχώρηση του Ζελένσκι θα μπορούσαν να λάβουν καλύτερους όρους ειρήνης.
– Η κατάληψη της εξουσίας από τον στρατό θα οδηγούσε σε εντελώς απρόβλεπτα μονοπάτια. Οι εξελίξεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ανοιχτή στρατιωτική δικτατορία ή σε «μαχνοβτσίνα». Οι απόψεις εντός του στρατού διίστανται: Άλλοι θέλουν αγώνα μέχρι τα σύνορα του 1991 με ολοκληρωτική καταστολή, άλλοι έναν άμεσο τερματισμό του πολέμου κατά μήκος των γραμμών του μετώπου, και άλλοι είναι έτοιμοι για ευρύτερους συμβιβασμούς με τη Ρωσία.
Μια αποχώρηση Ζελένσκι θα μπορούσε να οδηγήσει με την σειρά της σε τρεις διαφορετικές καταστάσεις: Νίκη μίας από τις τρεις πλευρές, έναρξη παρατεταμένης εμφύλιας διαμάχης και αποσταθεροποίηση, ή δημιουργία κυβέρνησης συνασπισμού, δηλαδή επιστροφή στην προ-Ζελένσκι εποχή.
Προς το παρόν, ο Ζελένσκι παραμένει πρόεδρος. Κι όμως, δεν αποκλείεται να επιχειρήσει μια απότομη αναστροφή πορείας σε πολλά μέτωπα – συμπεριλαμβανομένων των όρων τερματισμού του πολέμου – προκειμένου να αντιμετωπίσει τη σοβαρή απειλή που υφίσταται πλέον ο ίδιος
*Με πληροφορίες από Ctrana.