Η μελέτη εστιάζει στη σύνθεση του κοινοβουλίου που συγκροτήθηκε μετά τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2023, με βάση το φύλο, την ηλικία, το εκπαιδευτικό επίπεδο και την κοινωνικο-οικονομική ένταξη των βουλευτών. Ένα από τα σημαντικά ευρήματα αφορά την κοινωνική σύνθεση του ελληνικού, καθώς, σε καμία περίπτωση, δεν αντανακλά την πραγματική κοινωνική διαστρωμάτωση λόγω της υπερεκπροσώπησης της ανώτερης τάξης αλλά και της υποεκπροσώπησης τόσο της κατώτερης όσο και της εργατικής τάξης.
Δείτε ολόκληρη την έρευνα του Friedrich Ebert Stiftung και της Τζένης Μαυροπούλου εδώ.
Αστικά και μεσοαστικά επαγγέλματα για την πλειοψηφία των βουλευτών
Όσον αφορά τα επαγγέλματα των βουλευτών, διαπιστώνεται στην έρευνα ότι η συντριπτική πλειοψηφία ασκεί αστικά ή μεσοαστικά επαγγέλματα. Η ταξινόμηση του αναφερόμενου επαγγελματικού υποβάθρου των βουλευτών βασίστηκε στο σύστημα τάξεων του Oesch (2006).
To σύστημα τάξεων του Oesch
Πιο συγκεκριμένα, 255 βουλευτές (87%) ανήκουν στην ανώτερη τάξη, ενώ 20 βουλευτές (6,9%) προέρχονται από την κατώτερη τάξη και 18 βουλευτές (6,1%) θεωρούνται μέρος της εργατικής τάξης.
Εστιάζοντας στη διερεύνηση της επαγγελματικής σύνθεσης της ανώτερης τάξης, διακρίνεται ότι η πλειοψηφία των βουλευτών είναι δικηγόροι (66), ενώ ακολουθούν οι ιατροί (31), οι τεχνικοί εμπειρογνώμονες (29), οι καθηγητές πανεπιστημίου (29), τα κομματικά και πολιτικά στελέχη (20), οι δημοσιογράφοι (19), τα διευθυντικά στελέχη (16) και οι σύμβουλοι (11).
Τα κυριότερα επαγγέλματα των βουλευτών της ανώτερης τάξης
ΝΔ και ΠΑΣΟΚ με 95% βουλευτές από την ανώτερη τάξη
Ενδιαφέρον παρουσιάζονται στα ευρήματα των επί μέρος κοινοβουλευτικών ομάδων, με βάση τις κοινωνικές τάξεις. Εξετάζοντας την κοινωνική σύνθεση του κοινοβουλίου με βάση την κομματική ένταξη, διαπιστώνεται στην έρευνα ότι οι βουλευτές της εργατικής τάξης δεν κατανέμονται εξίσου στα πολιτικά κόμματα.
Η κοινοβουλευτική ομάδα του ΚΚΕ -παραδοσιακά κόμμα με αναφορά στην εργατική τάξη- είναι πρώτο όσον αφορά τους βουλευτές από την εν λόγω τάξη με 22,2%, ενώ το 16,7% των βουλευτών του προέρχεται από την κατώτερη τάξη. Η Πλεύση Ελευθερίας διαθέτει τα πιο μοιρασμένα ποσοστά, κατά 50% με ανώτερη τάξη και 50% κατώτερη τάξη, χωρίς ωστόσο εκπρόσωπο από την εργατική τάξη. Νίκη και Ελληνική Λύση ακολουθούν ποσοστιαία στους βουλευτές τους που προέρχονται από την κατώτερη και την εργατική τάξη.
Από την άλλη, η Νέα Αριστερά, το σύνολο της κοινοβουλευτικής ομάδας αποτελείται από βουλευτές της ανώτερης τάξης, ενώ το κυβερνών κόμμα (ΝΔ) αλλά και η αξιωματική αντιπολίτευση (ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ) αγγίζουν ποσοστά της τάξης του 95% στους βουλευτές τους που προέρχονται από την ανώτερη τάξη. Στο σύνολο της σύνθεσης της Βουλής, το 87% προέρχεται από την ανώτερη τάξη, 6,9% από την κατώτερη τάξη και 6,1% από την εργατική τάξη.
Όλα τα πολιτικά κόμματα, ανεξαρτήτως ιδεολογικού προσανατολισμού, φαίνεται να ακολουθούν μια διαδικασία «εξομοίωσης» (Ilonszki 2007) λόγω της διείσδυσής τους σε επαγγελματικές ομάδες στις οποίες μέχρι πρότινος δεν είχαν πρόσβαση, τονίζεται στην έρευνα.
Με άλλα λόγια, οι κοινοβουλευτικές ομάδες των αριστερόστροφων και δεξιόστροφων κομμάτων δεν φαίνεται να διαφέρουν από εκείνες των -παραδοσιακά- συστημικών κομμάτων όσον αφορά την κοινωνική τους σύνθεση, καθώς αποτελούνται από βουλευτές που ανήκουν σε υψηλόβαθμες επαγγελματικές ομάδες.
Η σύνθεση του ελληνικού κοινοβουλίου με βάση τις κοινωνικές τάξεις
Χαμηλή εκπροσώπηση των 30άρηδων, ΚΚΕ και Νέα Αριστερά οι πιο «γερασμένοι»
Ακόμη, διαπιστώνεται ότι οι νεότερες ηλικιακές ομάδες (30-39 ετών) σαφώς υποεκπροσωπούνται ή ακόμη και δεν εκπροσωπούνται, όπως συμβαίνει στην περίπτωση των ατόμων κάτω των 30 ετών, που δεν έχει εκλεχθεί κανένας βουλευτής από την εν λόγω ηλικιακή ομάδα. Αντιθέτως, οι πολίτες ώριμων (50-59 ετών) ή και μεγαλύτερων ηλικιών (60 ετών και άνω) υπερεκπροσωπούνται.
Ειδικότερα, οι κοινοβουλευτικές ομάδες της Νέας Αριστεράς και του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά σε νεότερους βουλευτές (ηλικιακή ομάδα 30-39 ετών), 18,2% και 14,3% αντίστοιχα, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες κοινοβουλευτικές ομάδες. Παράλληλα, παραπάνω από το ένα τρίτο της κοινοβουλευτικής δύναμης του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ και του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ ανήκει στην ηλικιακή ομάδα 40-49 ετών, ενώ το 34% των βουλευτών της ΝΔ ανήκει στην ηλικιακή ομάδα 50-59 ετών.
Τέλος, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ένας σημαντικός αριθμός βουλευτών με αριστερόστροφο ιδεολογικό προσανατολισμό (ΚΚΕ και Νέα Αριστερά) ανήκουν στην ηλικιακή κατηγορία των 60 ετών και άνω.
Το ποσοστό των βουλευτών ανά ηλικιακή ομάδα και πολιτικό κόμμα
Ανδροκρατούμενη η Βουλή, υποεκπροσωπούνται οι γυναίκες
Ταυτόχρονα, οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται παρά τη διάταξη του εκλογικού νόμου για την υιοθέτηση ποσόστωσης στα ψηφοδέλτια των πολιτικών κομμάτων. Επιπλέον, παρατηρείται η υποεκπροσώπηση των πολιτών που δεν διαθέτουν ακαδημαϊκά προσόντα. Συνοπτικά, όπως διαπιστώνεται στην έρευνα, η Βουλή αποτελείται κυρίως από άνδρες μεγαλύτερων ηλικιών με υψηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο.
Οι βουλευτικές εκλογές του 2023 συνοδεύτηκαν από την εκλογή 69 γυναικών (23%). Το γεγονός αυτό έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με τη διάταξη του εκλογικού νόμου περί ποσόστωσης, η οποία υποχρεώνει τα πολιτικά κόμματα να συμπεριλάβουν τουλάχιστον 40% των γυναικών στα ψηφοδέλτιά τους σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης ενδεχόμενων διακρίσεων λόγω φύλου, σημειώνεται στην έρευνα.
Το ποσοστό των βουλευτριών ανά ηλικιακή ομάδα και πολιτικό κόμμα
Μέχρι και τις βουλευτικές εκλογές του 1996, το ποσοστό των βουλευτριών ανερχόταν περίπου στο 6% και ακόμη χαμηλότερα. Ωστόσο, από τις εθνικές εκλογές του 2000 και μετέπειτα παρατηρείται μία σταδιακή αύξηση του αριθμού τους, η οποία αποτυπώθηκε και στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές.
Πλεύση Ελευθερίας τις περισσότερες γυναίκες, χαμηλή εκπροσώπηση στη ΝΔ
Σημειώνεται ότι στις κοινοβουλευτικές ομάδες κομμάτων με αριστερόστροφο ή/και κεντροαριστερό χαρακτηρίζονται από υψηλότερα επίπεδα έμφυλης ισορροπίας.
Το 50% των βουλευτών της Πλεύσης Ελευθερίας είναι γυναίκες, ενώ ακολουθεί η Νέα Αριστερά με 45,5%, ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ με 29,6%, το ΚΚΕ με 28,6% και το ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ με 25,8%. Όσον αφορά το κυβερνών κόμμα, η κοινοβουλευτική του ομάδα περιλαμβάνει 30 βουλεύτριες (19,3%), αριθμός που απέχει κατά πολύ από τον στόχο της ισόρροπης εκπροσώπησης των δύο φύλων.
Όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, η εκπροσώπηση των γυναικών στις κοινοβουλευτικές ομάδες των ακροδεξιών κομμάτων, όπως η Ελληνική Λύση και η Νίκη, είναι από πολύ χαμηλή έως και ανύπαρκτη.
Η περαιτέρω ανάλυση της ηλικιακής διάστασης με βάση το φύλο καταδεικνύει ότι οι κοινοβουλευτικές ομάδες του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ, του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και της Νέας Δημοκρατίας περιλαμβάνουν περισσότερες νεότερες βουλεύτριες (ηλικίας 30-39 και 40-49 ετών) σε σχέση με τις κοινοβουλευτικές ομάδες των κομμάτων που χαρακτηρίζονται από έναν αριστερόστροφο ιδεολογικό προσανατολισμό. Συγκεκριμένα, οι μισές βουλεύτριες της Νέας Δημοκρατίας προέρχονται από την ηλικιακή κατηγορία 40-49 ετών, ενώ το 60% και το 80% των βουλευτριών που ανήκουν στις κοινοβουλευτικές ομάδες του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς, αντίστοιχα, ανήκουν στην ηλικιακή κατηγορία των 60 ετών και άνω.
in.gr