Στους φόβους για πιθανές μεγάλες ελλείψεις στη φέτα αναφέρεται άρθρο του BBC, στο οποίο μίλησαν έλληνες κτηνοτρόφοι παρουσιάζοντας το σοβαρό πρόβλημα που έχει ανακύψει λόγω της ευλογιάς στα αιγοπρόβατα.
Όπως μεταδίδει το βρετανικό δίκτυο, εκατοντάδες χιλιάδες πρόβατα θανατώνονται στην Ελλάδα, λόγω της ευλογιάς των αιγοπροβάτων. Αυτό ενδέχεται να επηρεάσει την παραγωγή και τις εξαγωγές της περίφημης φέτας της χώρας.
Η Αναστασία Σιούρτου περπατά μέσα στην έρημη φάρμα της στα περίχωρα της Καρδίτσας, μίας πόλης στην περιοχή της Θεσσαλίας στην κεντρική Ελλάδα. Μια απόκοσμη σιωπή επικρατεί στον τόπο όπου εκτρέφονταν 650 πρόβατα.
Στις 12 Νοεμβρίου, κτηνίατροι σκότωσαν όλα τα ζώα μετά την ανίχνευση κρούσματος ευλογιάς των αιγοπροβάτων.
«Υπάρχει μια άλλη φάρμα δύο χιλιόμετρα μακριά. Είχαν κρούσματα ευλογιάς, αλλά το έκρυψαν», λέει, υπονοώντας τον λόγο που το κοπάδι της προσβλήθηκε από την ασθένεια.
Ο «λευκός χρυσός» της Ελλάδας
Η απώλεια των ζώων σημαίνει οικονομική καταστροφή –εκτός από τα ζώα που έχασε, το πρόβειο γάλα, το οποίο πωλείται για την παραγωγή φέτας, αναφέρεται συχνά ως ο «λευκός χρυσός» της Ελλάδας.
Πέρα από το οικονομικό πλήγμα, όμως, η κ. Σιούρτου μιλά για το συναισθηματικό κόστος. «Ήμουν εδώ την ημέρα που σφαγιάστηκαν τα πρόβατα. Είναι πολύ σκληρό, ένιωσα ότι απέτυχα να τα προστατεύσω», σημειώνει.
Πόση φέτα εξάγει η Ελλάδα
Η ευλογιά των αιγοπροβάτων είναι μια ιογενής λοίμωξη. Τα πρώτα κρούσματα εντοπίστηκαν στη βόρεια Ελλάδα τον Αύγουστο του 2024 και έκτοτε η ασθένεια έχει εξαπλωθεί σε πολλές περιοχές της χώρας.
Η ανίχνευση ενός μόνο κρούσματος σε μια φάρμα σημαίνει ότι ολόκληρο το κοπάδι πρέπει να θανατωθεί για προληπτικούς λόγους. Μέχρι στιγμής έχουν θανατωθεί περίπου 417.000 αιγοπρόβατα, ποσοστό που αντιστοιχεί περίπου στο 4-5% του προηγούμενου συνόλου.
Περίπου το 80% του ελληνικού πρόβειου και κατσικίσιου γάλακτος προορίζεται για τη φέτα, η οποία αποτελεί προστατευόμενη ονομασία προέλευσης εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πέρυσι, η Ελλάδα εξήγαγε φέτα αξίας 785 εκατομμυρίων ευρώ. Από αυτά, 520 εκατομμύρια ευρώ πήγαν σε χώρες της ΕΕ και 90 εκατομμύρια ευρώ στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η φέτα πρέπει να παρασκευάζεται από τουλάχιστον 70% πρόβειο γάλα, ενώ το υπόλοιπο είναι κατσικίσιο.
«Η περιορισμένη ποσότητα διαθέσιμου γάλακτος αυξάνει το κόστος παραγωγής και καθιστά πιο δύσκολη τη διατήρηση των τρεχουσών ποσοτήτων φέτας στην αγορά», λέει ο καθηγητής Δημήτρης Γουγκούλης από τη Σχολή Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
«Αν με έκοβες εκείνη την ημέρα, δεν θα έβγαζα αίμα»
Ένας άλλος κτηνοτρόφος κοντά στην Καρδίτσα, ο Τάσος Μανάκας, είδε το κοπάδι του, που αριθμούσε 873 ζώα, να θανατώνεται στις 9 Οκτωβρίου.
Τώρα περνά τις μέρες του καθισμένος σε ένα μικρό δωμάτιο στον στάβλο του. «Το μαγαζί είναι κλειστό», λέει με πικρία.
Ο κ. Μανάκας περπατάει δίπλα από τις άδειες μεταλλικές ταΐστρες και το δωμάτιο αρμέγματος που τώρα καλύπτεται από ιστούς αράχνης. «Συνήθιζα να έρχομαι το πρωί, να ακούω τα ζώα να βελάζουν, να τα χαϊδεύω. Την ημέρα που τα σφάγιασαν, ήμουν εδώ. Αν με έκοβες εκείνη την ημέρα, δεν θα έβγαζα αίμα», σημειώνει.
Ξεφυλλίζει προσεκτικά ένα κυβερνητικό έγγραφο γεμάτο αριθμητικούς πίνακες.
Στους πληγέντες κτηνοτρόφους προσφέρεται αποζημίωση μεταξύ 132 και 220 ευρώ ανά πρόβατο, ανάλογα με την ηλικία του. Οι κτηνοτρόφοι απαντούν ότι οι πληρωμές αυτές δεν επαρκούν για να καλύψουν τις απώλειές τους.
Η κυβέρνηση έχει επίσης επικριθεί για την ευρύτερη αντίδρασή της στην επιδημία. Μια Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για τη Διαχείριση και τον Έλεγχο της Ευλογιάς των Προβάτων και των Αιγών συστάθηκε μόλις στα τέλη Οκτωβρίου, 14 ολόκληρους μήνες μετά την ανίχνευση της πρώτης περίπτωσης.
Εν τω μεταξύ, δεν δημιουργήθηκαν ζώνες αποκλεισμού στις περιοχές όπου καταγράφηκαν οι πρώτες περιπτώσεις στα τέλη του καλοκαιριού του 2024, και οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η κρατική κτηνιατρική υπηρεσία είναι σημαντικά υποστελεχωμένη.
Ταυτόχρονα, αγρότες έχουν συλληφθεί για παράνομη μεταφορά ζώων με φορτηγά σε περιοχές που θεωρούνται απαλλαγμένες από τη νόσο. Και τοπικές αναφορές αναφέρουν ότι μολυσμένα ζώα έχουν θαφτεί σε χωράφια χωρίς να ενημερωθούν οι αρχές.
Το Ανώτατο Δικαστήριο της Ελλάδας αποφάσισε τώρα ότι οι εισαγγελείς πρέπει να διερευνήσουν πιθανές παραβιάσεις των μέτρων βιοασφάλειας, κάτι που πολλοί επικριτές λένε ότι είναι καθυστερημένο.
Σε όλη τη χώρα, εξακολουθούν να υπάρχουν αγροκτήματα που λειτουργούν σύμφωνα με τα πρότυπα της δεκαετίας του 1960 – τενεκεδένιες παράγκες, τοίχοι φτιαγμένοι από ψημένο χώμα ή τσιμεντόλιθους και καθόλου περίφραξη.
Το BBC επισκέφθηκε ένα τέτοιο αγρόκτημα στα περίχωρα της Λάρισας, στη Θεσσαλία. Δύο νεκρά αρνιά κείτονταν στο έδαφος.
Ο ιδιοκτήτης επέμεινε ότι δεν υπήρχαν κρούσματα ευλογιάς στο αγρόκτημά του. Αρνήθηκε να επιτρέψει φωτογραφίες. «Μερικά ζώα έχουν εξογκώματα στο στήθος τους. Δεν είναι ευλογιά, αλλά κανείς δεν θα με πιστέψει», λέει.
Οι κτηνοτρόφοι αιγοπροβάτων στη Θεσσαλία ζητούν την έγκριση του μαζικού εμβολιασμού των κοπαδιών τους, ο οποίος, όπως λένε, είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται το πρόβλημα στη Βουλγαρία και την Τουρκία.
Τέτοιος εμβολιασμός επιτρέπεται σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης βάσει των κανόνων της ΕΕ και οι αγρότες ασκούν μεγάλη πίεση στην κυβέρνηση να ζητήσει εμβόλια από το διαθέσιμο απόθεμα της Επιτροπής.
Ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση απαντά ότι ο μαζικός εμβολιασμός θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατάταξη της Ελλάδας ως ενδημικής χώρας για τις ασθένειες, κάτι που θα επιφέρει περιορισμούς στις εξαγωγές πρόβειου και κατσικίσιου γάλακτος – και ιδιαίτερα της φέτας. Οι ελληνικές αρχές τονίζουν επίσης ότι επί του παρόντος δεν υπάρχει πιστοποιημένο εμβόλιο κατά της ευλογιάς των προβάτων.
Ο καθηγητής Γουγκούλης επισημαίνει ότι τα υπάρχοντα παλαιότερα εμβόλια είναι αποτελεσματικά σε χώρες όπου η ευλογιά είναι ενδημική, αλλά «δεν αποτελούν μέσο για την εξάλειψη της νόσου». «Δεν προλαμβάνουν πλήρως τη μόλυνση και ο ιός μπορεί να συνεχίσει να κυκλοφορεί στους εμβολιασμένους πληθυσμούς», τονίζει.
Ξεφεύγει η κατάσταση
Ωστόσο, η κατάσταση φαίνεται να ξεφεύγει πλέον από τον έλεγχο.
Μέλη της Εθνικής Επιτροπής για τη Διαχείριση και τον Έλεγχο της Ευλογιάς των Προβάτων και των Αιγών δήλωσαν πρόσφατα σε δημοσιογράφους ότι κτηνοτρόφοι σε διάφορα μέρη της χώρας ενδέχεται να έχουν πραγματοποιήσει έως και ένα εκατομμύριο παράνομους εμβολιασμούς. Αυτό στρεβλώνει την επιδημιολογική εικόνα και καθιστά τον έλεγχο της νόσου ακόμη πιο δύσκολο.
Ωστόσο, πολλοί κτηνοτρόφοι είναι εξοργισμένοι με την υπόθεση των αξιωματούχων. Λένε ότι πρόκειται για αυθαίρετο υπολογισμό και κατηγορούν την επιστημονική επιτροπή ότι θέτει σε κίνδυνο τις εξαγωγές φέτας.
Ο κτηνοτρόφος Χάρης Σεσκλιώτης, στο χωριό Ριζόμυλος κοντά στο Βόλο, ακούει όλα αυτά με βαθιά ανησυχία. Στην φάρμα του εντοπίστηκε μία μόλυνση, με αποτέλεσμα την προληπτική σφαγή 700 προβάτων.
Ήταν η δεύτερη φορά που η φάρμα του καταστράφηκε, μετά τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία το 2023.
«Είναι εξαιρετικά σκληρό», δηλώνει στο BBC, περπατώντας ανάμεσα στα άδεια μαντριά των προβάτων του.
Γύρω υπάρχουν στοίβες από δεμάτια χόρτου που προορίζονται για τροφή των προβάτων, τα οποία τώρα μένουν αχρησιμοποίητα στην αυλή της φάρμας και σύντομα θα σαπίσουν.
Ο κ. Σεκλιώτης δεν είναι ο τύπος του αγρότη που κάθεται και μετράει τις πληγές του. «Σκέφτομαι να δημιουργήσω μια νέα μονάδα με τον γιο μου για την πάχυνση μοσχαριών», λέει. «Δεν έχουμε μάθει τίποτα άλλο από την εκτροφή κοπαδιών», καταλήγει.
https://www.ieidiseis.gr/