Μετά από μέρες οργής και ανησυχίας για την ασφάλεια των καταθέσεων τους, εκατοντάδες Κύπριοι διαδήλωσαν έξω
από το κοινοβούλιο στη Λευκωσία. Κουνούσαν ρωσικές σημαίες και φώναζαν
«έξω η τρόικα», μια αναφορά στην Ευρωπαϊκή Ενωση, την Ευρωπαϊκή Κεντρική
Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που είναι ...υπεύθυνοι για τις
διαπραγματεύσεις των προγραμμάτων διάσωσης. Οι ευρωπαίοι ηγέτες, που πέρασαν όλη τη νύχτα την περασμένη Παρασκευή για να δημιουργήσουν ένα σχέδιο διάσωσης, ένα σχέδιο που εν μέρει θα χρηματοδοτούνταν μέσω της εισφοράς στις καταθέσεις έχουν δει και χειρότερα. Στην Αθήνα υπήρξαν εξεγέρσεις και δακρυγόνα.
Παρά ταύτα, τρία χρόνια πολέμου της μιας κρίσης μετά την άλλη, οι αξιωματούχοι καταφέρνουν ακόμα να διαβάζουν εσφαλμένα τις καταστάσεις. Εκαναν λάθος για τους Κύπριους και τους πολιτικούς τους.
Πίστεψαν ότι το νησί εξέλεξε έναν ακόμα Αντώνη Σαμαρά, τον κεντροδεξιό πρωθυπουργό της Ελλάδας που έγινε «πρωταθλητής» της σκληρής λιτότητας στην χώρα του, όταν εξελέγη τον περασμένο Ιούνιο. Αλλά η Κύπρος δεν είναι Ελλάδα.
Αντίθετα είχαν να κάνουν με τον Νίκο Αναστασιάδη, ένα δικηγόρο και πολιτικό καριέρας που ανέλαβε την προεδρία πριν από δυο εβδομάδες. Όπως πολλοί στην Κύπρο, έχει δεσμούς με ρωσικά συμφέροντα, το δικηγορικό γραφείο της οικογένειας του έχει δυο Ρώσους δισεκατομμυριούχους στο πελατολόγιο της. Και άλλα μέλη της κυπριακής κυβερνητικής τάξης ένιωσαν την πίεση να προστατεύσουν τον τραπεζικό τομέα της χώρας που έχει τους Ρώσους μεταξύ των πλέον σημαντικών πελατών του.
Η αποτυχία να αντιληφθούν το βάθος αυτών των δεσμών αποδείχθηκε μοιραίο λάθος.
«Οι συζητήσεις στην Κύπρο δεν ήταν για τους μικρούς καταθέτες», λέει
ανώτερος γερμανός αξιωματούχος. «Αφορούσαν ανθρώπους που πετούν με Lear
jet».
Μέχρι το τέλος της εβδομάδας, υπήρχαν 13 ιδιωτικά αεροπλάνα Ρώσων που ελέγχουν κυπριακές εταιρείες παρκαρισμένα στο διεθνές αεροδρόμιο της Λάρνακας, έτοιμα να αναχωρήσουν με εκατομμύρια που βρίσκονταν κατατεθειμένα στις δυο μεγάλες τράπεζες. Η Κύπρος δεν ήταν πια ένας δημοφιλής φορολογικός παράδεισος για τους ρώσους επιχειρηματίες, νόμιμους ή όχι.
Κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων της περασμένης Παρασκευής, ο κ. Αναστασιάδης απείλησε να φύγει από την συνάντηση τουλάχιστον δυο φορές. Σε κάποιο σημείο ξεκαθάρισε: «η χώρα μου δεν πρόκειται να αυτοκτονήσει», θυμάται άνθρωπος που ήταν στην αίθουσα.
Παρ’ όλα αυτά, οι αξιωματούχοι πίστεψαν ότι θα μπορούσαν να ξεκαθαρίσουν στους Κύπριους τι διακυβεύονταν αν δεν υπήρχε συμφωνία.
Ο Γ. Άσμουσεν, υψηλόβαθμο στέλεχος της ΕΚΤ τόνισε ότι αν ο κ. Αναστασιάδης αποφάσιζε να φύγει χωρίς συμφωνία, η ΕΚΤ θα αναγκάζονταν να κόψει την χαμηλού κόστους έκτακτη χρηματοδότηση που κρατούσε ζωντανή την Λαϊκή, την δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας και την πλέον προβληματική. Αν η Λαϊκή έπεφτε, ο κ. Άσμουσεν είπε ότι η Τράπεζα Κύπρου, η μεγαλύτερη της χώρας, θα ακολουθούσε. Ολες οι καταθέσεις στο νησί θα εξαφανίζονταν.
Με αυτό το πιστόλι στον κρόταφο θα επέστρεφε ο κ. Αναστασιάδης και η ομάδα του με μια αβέβαιη μοίρα στην Λευκωσία. Ακριβώς πριν την ψηφοφορία της Τρίτης στη Βουλή των αντιπροσώπων, και αφού οι αξιωματούχοι της ευρωζώνης πίεσαν την κυπριακή κυβέρνηση να τροποποιήσει την εισφορά στις καταθέσεις ώστε να αφορά μόνο τις καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ, είχαν πειστεί ότι ο κ. Αναστασιάδης δεν θα έβαζε τη χώρα του σε κίνδυνο για να προστατεύσει τους πλούσιους με τις παχυλές καταθέσεις.
«Αναρωτιόμουν μέχρι μια ώρα πριν τελικά συμβεί: είναι όλα μια μπλόφα», λέει αξιωματούχος της ευρωζώνης που έλαβε μέρος στις διαπραγματεύσεις. «Θα ζητήσει από το κόμμα του να ψηφίσει. Δεν θα πήγαινε σε ψηφοφορία αν δεν είχε εξασφαλίσει το αποτέλεσμα».
Ακόμα ποιο σημαντικό ήταν ότι οι αξιωματούχοι πίστευαν ότι ο κ. Αναστασιάδης έχοντας μόλις τρεις μέρες πριν υπογράψει τη συμφωνία –την αμφιλεγόμενη συμφωνία που περιλαμβάνει την εισφορά ποσού 5,8 δισ. ευρώ από τις καταθέσεις- θα χρησιμοποιούσε την πρόσφατη νίκη του στις εκλογές ως «πολιτικό κεφάλαιο» που θα εξασφάλιζε την ψήφιση του πακέτου.
«Είναι προεδρικό σύστημα», σκεφτήκαμε, υποστηρίζει άλλος αξιωματούχος που διαπραγματεύτηκε απευθείας με τον κ. Αναστασιάδη. «Βάζει το νομοσχέδιο στο κοινοβούλιο αν πρόκειται να περάσει. Σκεφτήκαμε ότι θα έπαιρνε κάποιο χρόνο να το διαπραγματευτεί με τους κυβερνητικούς εταίρους. Τη στιγμή που ξέραμε ότι θα γίνει ψηφοφορία, ξέραμε ότι τελείωσε».
Αυτή η λάθος κρίση θα είχε ζωτικές συνέπειες για την ευρωζώνη. Η απόρριψη της συμφωνίας από την Κύπρο, που χτίζονταν για πάνω από επτά μήνες, έφερε στο όριο του να βγουν τα πράγματα εκτός ελέγχου.
Παρότι η Κύπρος ανέκυψε στον κόσμο αυτή την εβδομάδα, η οικονομική της κρίση φούσκωνε από τη στιγμή που το νησί «κόπηκε» από τις αγορές δυο χρόνια πριν. Έμπιστοι της Αγκελα Μέρκελ δήλωναν πέρυσι ότι όταν ρωτήθηκε για τις μεγαλύτερες ανησυχίες της για την ευρωζώνη, παρά τα προβλήματα σε Ιταλία και Ισπανία, έδωσε μια απάντηση: Κύπρος.
Εννοιολογικά και πολιτικά, αυτό το πακέτο αποτελεί μεγαλύτερη πρόκληση από το ελληνικό, λέει ευρωπαίος αξιωματούχος. «Το μέγεθος της χώρας δεν αντανακλά το μέγεθος του προβλήματος».
H στάση των αμερικανών και οι ερωτήσεις στο Κρεμλίνο
Aνώτατοι Αμερικανοί αξιωματούχοι "παρότρυναν" το ΔΝΤ να υποχωρήσει από την σκληρή γραμμή του "bail in", δηλαδή την επιβολή ζημιών στους Κύπριους καταθέτες.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παραδέχονται ότι έχουν καταστρώσει σχέδια για πιθανή έξοδο της Κύπρου από την ευρωζώνη. Οι ηγέτες αναγνωρίζουν ανοικτά πως δεν έχουν ιδέα που βρίσκεται η λύση.
"Υπάρχουν αρκετά άτομα στην Ευρώπη που έχουν φοβηθεί και ευχαρίστως θα έριχναν χρήματα στο πρόβλημα ώστε να το εξαφανίσουν για λίγες εβδομάδες", αναφέρει αξιωματούχος που εμπλέκεται στις συνομιλίες. «Αλλά η άλλη πιθανότητα, είναι η έξοδος από το ευρώ», προσθέτει.
Σε πολλά σημεία η Κύπρος αντιπροσωπεύει συνδυαστικά τα χειρότερα κομμάτια των πακέτων διάσωσης.
Η τραπεζική κατάρρευση ήταν στην κλίμακα της Ιρλανδίας και η χώρα εισήλθε στην κρίση με δημόσιο χρέος υψηλό όσο της Πορτογαλίας. Όπως και στην περίπτωση της Ελλάδας η οικονομία της είναι δυσλειτουργική, καθώς στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στον εξωγενή χρηματοπιστωτικό της τομέα.
Σαν να μην έφτανε αυτό το τοξικό μείγμα, οι ηγέτες έπρεπε να χειριστούν άλλο ένα μεγάλο θέμα: Το Κρεμλίνο. Από τον Οκτώβριο του 2011 ο Ολι Ρεν είχε συζητήσει με τον Κύπριο υπουργό οικονομικών το ενδεχόμενο ενός πακέτου διάσωσης. Ωστόσο ο πρόεδρος κ. Χριστόφιας εξασφάλισε εκείνη την περίοδο ένα δάνειο 2,5 δισ. δολαρίων από τη Μόσχα.
Αυτή τη φορά, όμως, η ΕΕ και το ΔΝΤ ήθελαν να διασφαλίσουν πως οι καταστάσεις ήταν διαφορετικές. Στο περιθώριο του G20 που πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα υψηλόβαθμη ομάδα αξιωματούχων συνάντησε μυστικά τον Ρώσο υπουργό οικονομικών Α. Σιλουάνοφ για να τον βολοδισκοπήσει για το θέμα της Κύπρου.
Ηθελαν η Ρωσία να «αναδιαρθρώσει» το δάνειο των 2,5 δισ. μέσω της μειώσης των επιτοκίων και την παράταση των πληρωμών, αλλά ζητούσαν να ενημερωθούν αν η Μόσχα θα αγόραζε την Λαϊκή ή την Τράπεζα Κύπρου.
Ενα νέο δάνειο δεν θα βοηθούσε τη χώρα αφού θα αύξανε το δανεισμό της σε ποσοστό άνω του 100% του ΑΕΠ το 2020, κύρια αιτία που το πακέτο δανεισμού προς την Κύπρο δεν υπερβαίνει τα 10 δισ. ευρώ. Αλλά η εξαγορά της Λαϊκής ήταν διαφορετικό ζήτημα, γιατί δεν αύξανε το δημόσιο χρέος της Κύπρου.
Σύμφωνα με άτομο που ήταν παρών στη συνάντηση ο κ. Σιλουάνοφ ήταν σαφής: Θα βοηθούσε την Κύπρο για το δάνειο των 2,5 δισ. αλλά δεν είχε κανένα ενδιαφέρον να προσφέρει άλλη βοήθεια στη χώρα ή να πιέσει ρωσικές τράπεζες να εξαγοράσουν την Λαική.
Ωστόσο για "διπλή σιγουριά" λίγες μέρες πριν ο κ. Ντάϊζελμπλουμ συγκαλέσει το επίμαχο eurogroup για την Κύπρο ο κ. Ρεν κάλεσε τον κ. Σιλουάνοφ στο τηλέφωνο για το ίδιο θέμα. «Οι Ρώσοι ήταν σαφείς σχετικά με το ζήτημα. Δεν θέλουν καμία από τις δυο τράπεζες», ανέφερε αξιωματούχος.
Αυτά τα κανάλια επικοινωνίας αποδείχθηκαν ιδιαιτέρα χρήσιμα όταν μετέβη στη Ρωσία για διαπραγματεύσεις ο Κύπριος υπουργός οικονομικών Μ. Σαρρής.
Ευρωπαίος αξιωματούχος δηλώνει ότι ακόμη και όταν ο κ. Σαρρής είχε κλειστές συνομιλίες με Ρώσους αξιωματούχους και ο κ. Μεντβέντεφ εξαπέλυε δημόσια επίθεση κατά της ΕΕ, λάμβανε ενημέρωση ότι δεν θα υπάρξει βοήθεια προς τη χώρα.
Η σύγκρουση εντός τρόικα
Στην πραγματικότητα οι μεγαλύτερες τριβές σημειώθηκαν μεταξύ της τρόικα. Το ΔΝΤ, αποφασισμένο ότι δεν θα επαναλάβει τα λάθη της Ελλάδας, ήθελε να κρατήσει το χρέος της Κύπρου διατηρήσιμο και να μειώσει σε μέγεθος τον τραπεζικό της τομέα.
Με τη στήριξη του Βερολίνου πρότεινε το "bail in" ή την "Ισλανδική λύση" δηλαδή τη συγχώνευση της Λαϊκής με την Κύπρου σε μια υγιή τράπεζα με τις προστατευμένες καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ και την "τοποθέτηση" όλων των υπολοίπων σε μια "κακή" τράπεζα.
Αυτό συνεπαγόταν ότι όλοι οι Ρώσοι μεγαλοκαταθέτες θα έβλεπαν τις καταθέσεις τους να μειώνονται κάπου μεταξύ 20 και 40%, αλλά επίσης σήμαινε ότι θα μειωνόταν κατά το ήμισυ το πακέτο στήριξης των 17 δισ. ευρώ.
Η Κομισιόν μαζί με τον Γ. Ασμουσεν αλλά και τον επικεφαλής του EWG, Τ. Βίζερ είχαν την ανησυχία ότι το πλήγμα στους καταθέτες θα γεννούσε περισσότερα προβλήματα από όσα θα προσπαθούσε να λύσει, δημιουργώντας τραπεζικό πανικό και καταστροφή της κυπριακής οικονομίας.
Η κόντρα του ΔΝΤ με την Κομισιόν ήταν ιδιαίτερα δυσάρεστη στις συναντήσεις που πραγματοποιηθήκαν έως το eurogroup.
To Bερολίνο, σύμφωνα με ευρωπαίο αξιωματούχο, έβλεπε την Κομισιόν ως μια αρχή που «πάντα ξόδευε τα χρήματα των άλλων». Το ΔΝΤ από την άλλη χρησιμοποιούσε την "μικρή κυπριακή οικονομία σαν πεδίο δοκιμών", αναφέρει πηγή από το αντίπαλο στρατόπεδο.
«Οι θέσεις σε κάποια σημεία κλείδωσαν», υποστηρίζει αξιωματούχος. Σε μια προσπάθεια εκτροχιασμού του προγράμματος του ΔΝΤ, η Κομισιόν επινόησε την πρόταση του τραπεζικού φόρου (levy) ο οποίος ήταν λιγότερο επαχθής από ένα πλήρες "bail in", ιδιαίτερα αν το Βερολίνο μπορούσε να πειστεί να δεχθεί και άλλες πηγές εσόδων, όπως οι φόροι και τα έσοδα από Ταμεία, ώστε να μειωθεί το ποσό των 17,8 δισ. ευρώ.
Αλλά η αντιπαράθεση μεταξύ του ΔΝΤ και της Κομισιόν συνεχιζόταν. Ο κ. Ντάϊζελμπλούμ αποφάσισε ότι πρέπει να συγκαλέσει το eurogroup για να λύσει το θέμα. Κωλυσιεργούσαν για μήνες χωρίς να λαμβάνουν αποφάσεις, αναφέρει πηγή που συμπαθεί τον επικεφαλής του eurogroup. «Δεν υπήρχε σύγκλιση απόψεων. Έπρεπε να ανάψουμε το φυτίλι στο δυναμίτη και να πούμε δείτε: Καίγεται», τονίζει.
Καθώς η συνεδρίαση του eurogroup προχωρούσε τα δύο στρατόπεδα, του "bail in" και του φόρου περιχαρακώνονταν.
Ο Β. Σόιμπλε εξαγρίωσε τους Κυπρίους με το πείσμα που επέδειξε για εκ των προτέρων περικοπές, ενώ σχεδόν όλοι "έκαναν πίσω" λόγω των συναισθηματικών εξάρσεων του κ. Αναστασιάδη και την ένταση στις σχέσεις με τον κ. Σαρρή.
Νωρίς το απόγευμα ο κ. Σόιμπλε ενέδωσε για την ιδέα της εισφοράς. Ήταν ο κ. Αναστασιάδης με κάποια παρότρυνση από τον Ο. Ρεν που ζήτησε το ανώτατο όριο της εισφοράς να μην υπερβαίνει το 10%, ώστε να μην υπάρξουν μαζικές τραπεζικές εκροές.
Τα νέα δεδομένα
Παρά την επακόλουθη οργή και την αποδοκιμασία του κ. Αναστασιάδη για τη συμφωνία, οι πόρτες κλείνουν γρήγορα για την Λευκωσία. Πρώτον η ΕΚΤ ανακοίνωσε ότι θα διακόψει τα δάνεια έκτακτης ανάγκης τη Δευτέρα αν δεν επιτευχθεί συμφωνία μέχρι τότε.
Στη συνέχεια το Κρεμλίνο ανακοίνωσε αυτό που στελέχη της Κύπρου ήδη γνώριζαν κατ’ ιδίαν: Ότι δε θα έρθουν να τους σώσουν. Τέλος η τρόικα δήλωσε την Παρασκευή ότι η κυπριακή αντιπροσφορά – ένα αμάλγαμα προηγούμενων ιδεών οι οποίες είχαν ήδη απορριφθεί, ήταν ανεπαρκείς.
Ο κ. Αναστασιάδης φαίνεται να βρέθηκε πίσω, εκεί που ξεκίνησε την εβδομάδα: Να αποδεχθεί τη συμφωνία που αρνήθηκε το προηγούμενο Σαββατοκύριακο ή να αντιμετωπίσει τον αποδεκατισμό των τραπεζών του και κατά πάσα πιθανότητα την έξοδο από το ευρώ.
«Σε σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης κάθε επιλογή είναι παρούσα», υποστήριξε στέλεχος της Ευρωζώνης με επαφές με την Λευκωσία, όταν ρωτήθηκε αν η Κύπρος θα μπορούσε να φύγει από το ευρώ. «Δε πιστεύω ότι θα συμβεί, αλλά εάν δεν έχουν κάποιο πρόγραμμα έως τη Δευτέρα που να συμφωνεί με εμάς…».
Η φωνή του έσβησε αρνούμενος να εκφράσει τις συνέπειες μιας αποτυχίας...
ΠΗΓΗ: FT.com
Μέχρι το τέλος της εβδομάδας, υπήρχαν 13 ιδιωτικά αεροπλάνα Ρώσων που ελέγχουν κυπριακές εταιρείες παρκαρισμένα στο διεθνές αεροδρόμιο της Λάρνακας, έτοιμα να αναχωρήσουν με εκατομμύρια που βρίσκονταν κατατεθειμένα στις δυο μεγάλες τράπεζες. Η Κύπρος δεν ήταν πια ένας δημοφιλής φορολογικός παράδεισος για τους ρώσους επιχειρηματίες, νόμιμους ή όχι.
Κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων της περασμένης Παρασκευής, ο κ. Αναστασιάδης απείλησε να φύγει από την συνάντηση τουλάχιστον δυο φορές. Σε κάποιο σημείο ξεκαθάρισε: «η χώρα μου δεν πρόκειται να αυτοκτονήσει», θυμάται άνθρωπος που ήταν στην αίθουσα.
Παρ’ όλα αυτά, οι αξιωματούχοι πίστεψαν ότι θα μπορούσαν να ξεκαθαρίσουν στους Κύπριους τι διακυβεύονταν αν δεν υπήρχε συμφωνία.
Ο Γ. Άσμουσεν, υψηλόβαθμο στέλεχος της ΕΚΤ τόνισε ότι αν ο κ. Αναστασιάδης αποφάσιζε να φύγει χωρίς συμφωνία, η ΕΚΤ θα αναγκάζονταν να κόψει την χαμηλού κόστους έκτακτη χρηματοδότηση που κρατούσε ζωντανή την Λαϊκή, την δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας και την πλέον προβληματική. Αν η Λαϊκή έπεφτε, ο κ. Άσμουσεν είπε ότι η Τράπεζα Κύπρου, η μεγαλύτερη της χώρας, θα ακολουθούσε. Ολες οι καταθέσεις στο νησί θα εξαφανίζονταν.
Με αυτό το πιστόλι στον κρόταφο θα επέστρεφε ο κ. Αναστασιάδης και η ομάδα του με μια αβέβαιη μοίρα στην Λευκωσία. Ακριβώς πριν την ψηφοφορία της Τρίτης στη Βουλή των αντιπροσώπων, και αφού οι αξιωματούχοι της ευρωζώνης πίεσαν την κυπριακή κυβέρνηση να τροποποιήσει την εισφορά στις καταθέσεις ώστε να αφορά μόνο τις καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ, είχαν πειστεί ότι ο κ. Αναστασιάδης δεν θα έβαζε τη χώρα του σε κίνδυνο για να προστατεύσει τους πλούσιους με τις παχυλές καταθέσεις.
«Αναρωτιόμουν μέχρι μια ώρα πριν τελικά συμβεί: είναι όλα μια μπλόφα», λέει αξιωματούχος της ευρωζώνης που έλαβε μέρος στις διαπραγματεύσεις. «Θα ζητήσει από το κόμμα του να ψηφίσει. Δεν θα πήγαινε σε ψηφοφορία αν δεν είχε εξασφαλίσει το αποτέλεσμα».
Ακόμα ποιο σημαντικό ήταν ότι οι αξιωματούχοι πίστευαν ότι ο κ. Αναστασιάδης έχοντας μόλις τρεις μέρες πριν υπογράψει τη συμφωνία –την αμφιλεγόμενη συμφωνία που περιλαμβάνει την εισφορά ποσού 5,8 δισ. ευρώ από τις καταθέσεις- θα χρησιμοποιούσε την πρόσφατη νίκη του στις εκλογές ως «πολιτικό κεφάλαιο» που θα εξασφάλιζε την ψήφιση του πακέτου.
«Είναι προεδρικό σύστημα», σκεφτήκαμε, υποστηρίζει άλλος αξιωματούχος που διαπραγματεύτηκε απευθείας με τον κ. Αναστασιάδη. «Βάζει το νομοσχέδιο στο κοινοβούλιο αν πρόκειται να περάσει. Σκεφτήκαμε ότι θα έπαιρνε κάποιο χρόνο να το διαπραγματευτεί με τους κυβερνητικούς εταίρους. Τη στιγμή που ξέραμε ότι θα γίνει ψηφοφορία, ξέραμε ότι τελείωσε».
Αυτή η λάθος κρίση θα είχε ζωτικές συνέπειες για την ευρωζώνη. Η απόρριψη της συμφωνίας από την Κύπρο, που χτίζονταν για πάνω από επτά μήνες, έφερε στο όριο του να βγουν τα πράγματα εκτός ελέγχου.
Παρότι η Κύπρος ανέκυψε στον κόσμο αυτή την εβδομάδα, η οικονομική της κρίση φούσκωνε από τη στιγμή που το νησί «κόπηκε» από τις αγορές δυο χρόνια πριν. Έμπιστοι της Αγκελα Μέρκελ δήλωναν πέρυσι ότι όταν ρωτήθηκε για τις μεγαλύτερες ανησυχίες της για την ευρωζώνη, παρά τα προβλήματα σε Ιταλία και Ισπανία, έδωσε μια απάντηση: Κύπρος.
Εννοιολογικά και πολιτικά, αυτό το πακέτο αποτελεί μεγαλύτερη πρόκληση από το ελληνικό, λέει ευρωπαίος αξιωματούχος. «Το μέγεθος της χώρας δεν αντανακλά το μέγεθος του προβλήματος».
H στάση των αμερικανών και οι ερωτήσεις στο Κρεμλίνο
Aνώτατοι Αμερικανοί αξιωματούχοι "παρότρυναν" το ΔΝΤ να υποχωρήσει από την σκληρή γραμμή του "bail in", δηλαδή την επιβολή ζημιών στους Κύπριους καταθέτες.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παραδέχονται ότι έχουν καταστρώσει σχέδια για πιθανή έξοδο της Κύπρου από την ευρωζώνη. Οι ηγέτες αναγνωρίζουν ανοικτά πως δεν έχουν ιδέα που βρίσκεται η λύση.
"Υπάρχουν αρκετά άτομα στην Ευρώπη που έχουν φοβηθεί και ευχαρίστως θα έριχναν χρήματα στο πρόβλημα ώστε να το εξαφανίσουν για λίγες εβδομάδες", αναφέρει αξιωματούχος που εμπλέκεται στις συνομιλίες. «Αλλά η άλλη πιθανότητα, είναι η έξοδος από το ευρώ», προσθέτει.
Σε πολλά σημεία η Κύπρος αντιπροσωπεύει συνδυαστικά τα χειρότερα κομμάτια των πακέτων διάσωσης.
Η τραπεζική κατάρρευση ήταν στην κλίμακα της Ιρλανδίας και η χώρα εισήλθε στην κρίση με δημόσιο χρέος υψηλό όσο της Πορτογαλίας. Όπως και στην περίπτωση της Ελλάδας η οικονομία της είναι δυσλειτουργική, καθώς στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στον εξωγενή χρηματοπιστωτικό της τομέα.
Σαν να μην έφτανε αυτό το τοξικό μείγμα, οι ηγέτες έπρεπε να χειριστούν άλλο ένα μεγάλο θέμα: Το Κρεμλίνο. Από τον Οκτώβριο του 2011 ο Ολι Ρεν είχε συζητήσει με τον Κύπριο υπουργό οικονομικών το ενδεχόμενο ενός πακέτου διάσωσης. Ωστόσο ο πρόεδρος κ. Χριστόφιας εξασφάλισε εκείνη την περίοδο ένα δάνειο 2,5 δισ. δολαρίων από τη Μόσχα.
Αυτή τη φορά, όμως, η ΕΕ και το ΔΝΤ ήθελαν να διασφαλίσουν πως οι καταστάσεις ήταν διαφορετικές. Στο περιθώριο του G20 που πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα υψηλόβαθμη ομάδα αξιωματούχων συνάντησε μυστικά τον Ρώσο υπουργό οικονομικών Α. Σιλουάνοφ για να τον βολοδισκοπήσει για το θέμα της Κύπρου.
Ηθελαν η Ρωσία να «αναδιαρθρώσει» το δάνειο των 2,5 δισ. μέσω της μειώσης των επιτοκίων και την παράταση των πληρωμών, αλλά ζητούσαν να ενημερωθούν αν η Μόσχα θα αγόραζε την Λαϊκή ή την Τράπεζα Κύπρου.
Ενα νέο δάνειο δεν θα βοηθούσε τη χώρα αφού θα αύξανε το δανεισμό της σε ποσοστό άνω του 100% του ΑΕΠ το 2020, κύρια αιτία που το πακέτο δανεισμού προς την Κύπρο δεν υπερβαίνει τα 10 δισ. ευρώ. Αλλά η εξαγορά της Λαϊκής ήταν διαφορετικό ζήτημα, γιατί δεν αύξανε το δημόσιο χρέος της Κύπρου.
Σύμφωνα με άτομο που ήταν παρών στη συνάντηση ο κ. Σιλουάνοφ ήταν σαφής: Θα βοηθούσε την Κύπρο για το δάνειο των 2,5 δισ. αλλά δεν είχε κανένα ενδιαφέρον να προσφέρει άλλη βοήθεια στη χώρα ή να πιέσει ρωσικές τράπεζες να εξαγοράσουν την Λαική.
Ωστόσο για "διπλή σιγουριά" λίγες μέρες πριν ο κ. Ντάϊζελμπλουμ συγκαλέσει το επίμαχο eurogroup για την Κύπρο ο κ. Ρεν κάλεσε τον κ. Σιλουάνοφ στο τηλέφωνο για το ίδιο θέμα. «Οι Ρώσοι ήταν σαφείς σχετικά με το ζήτημα. Δεν θέλουν καμία από τις δυο τράπεζες», ανέφερε αξιωματούχος.
Αυτά τα κανάλια επικοινωνίας αποδείχθηκαν ιδιαιτέρα χρήσιμα όταν μετέβη στη Ρωσία για διαπραγματεύσεις ο Κύπριος υπουργός οικονομικών Μ. Σαρρής.
Ευρωπαίος αξιωματούχος δηλώνει ότι ακόμη και όταν ο κ. Σαρρής είχε κλειστές συνομιλίες με Ρώσους αξιωματούχους και ο κ. Μεντβέντεφ εξαπέλυε δημόσια επίθεση κατά της ΕΕ, λάμβανε ενημέρωση ότι δεν θα υπάρξει βοήθεια προς τη χώρα.
Η σύγκρουση εντός τρόικα
Στην πραγματικότητα οι μεγαλύτερες τριβές σημειώθηκαν μεταξύ της τρόικα. Το ΔΝΤ, αποφασισμένο ότι δεν θα επαναλάβει τα λάθη της Ελλάδας, ήθελε να κρατήσει το χρέος της Κύπρου διατηρήσιμο και να μειώσει σε μέγεθος τον τραπεζικό της τομέα.
Με τη στήριξη του Βερολίνου πρότεινε το "bail in" ή την "Ισλανδική λύση" δηλαδή τη συγχώνευση της Λαϊκής με την Κύπρου σε μια υγιή τράπεζα με τις προστατευμένες καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ και την "τοποθέτηση" όλων των υπολοίπων σε μια "κακή" τράπεζα.
Αυτό συνεπαγόταν ότι όλοι οι Ρώσοι μεγαλοκαταθέτες θα έβλεπαν τις καταθέσεις τους να μειώνονται κάπου μεταξύ 20 και 40%, αλλά επίσης σήμαινε ότι θα μειωνόταν κατά το ήμισυ το πακέτο στήριξης των 17 δισ. ευρώ.
Η Κομισιόν μαζί με τον Γ. Ασμουσεν αλλά και τον επικεφαλής του EWG, Τ. Βίζερ είχαν την ανησυχία ότι το πλήγμα στους καταθέτες θα γεννούσε περισσότερα προβλήματα από όσα θα προσπαθούσε να λύσει, δημιουργώντας τραπεζικό πανικό και καταστροφή της κυπριακής οικονομίας.
Η κόντρα του ΔΝΤ με την Κομισιόν ήταν ιδιαίτερα δυσάρεστη στις συναντήσεις που πραγματοποιηθήκαν έως το eurogroup.
To Bερολίνο, σύμφωνα με ευρωπαίο αξιωματούχο, έβλεπε την Κομισιόν ως μια αρχή που «πάντα ξόδευε τα χρήματα των άλλων». Το ΔΝΤ από την άλλη χρησιμοποιούσε την "μικρή κυπριακή οικονομία σαν πεδίο δοκιμών", αναφέρει πηγή από το αντίπαλο στρατόπεδο.
«Οι θέσεις σε κάποια σημεία κλείδωσαν», υποστηρίζει αξιωματούχος. Σε μια προσπάθεια εκτροχιασμού του προγράμματος του ΔΝΤ, η Κομισιόν επινόησε την πρόταση του τραπεζικού φόρου (levy) ο οποίος ήταν λιγότερο επαχθής από ένα πλήρες "bail in", ιδιαίτερα αν το Βερολίνο μπορούσε να πειστεί να δεχθεί και άλλες πηγές εσόδων, όπως οι φόροι και τα έσοδα από Ταμεία, ώστε να μειωθεί το ποσό των 17,8 δισ. ευρώ.
Αλλά η αντιπαράθεση μεταξύ του ΔΝΤ και της Κομισιόν συνεχιζόταν. Ο κ. Ντάϊζελμπλούμ αποφάσισε ότι πρέπει να συγκαλέσει το eurogroup για να λύσει το θέμα. Κωλυσιεργούσαν για μήνες χωρίς να λαμβάνουν αποφάσεις, αναφέρει πηγή που συμπαθεί τον επικεφαλής του eurogroup. «Δεν υπήρχε σύγκλιση απόψεων. Έπρεπε να ανάψουμε το φυτίλι στο δυναμίτη και να πούμε δείτε: Καίγεται», τονίζει.
Καθώς η συνεδρίαση του eurogroup προχωρούσε τα δύο στρατόπεδα, του "bail in" και του φόρου περιχαρακώνονταν.
Ο Β. Σόιμπλε εξαγρίωσε τους Κυπρίους με το πείσμα που επέδειξε για εκ των προτέρων περικοπές, ενώ σχεδόν όλοι "έκαναν πίσω" λόγω των συναισθηματικών εξάρσεων του κ. Αναστασιάδη και την ένταση στις σχέσεις με τον κ. Σαρρή.
Νωρίς το απόγευμα ο κ. Σόιμπλε ενέδωσε για την ιδέα της εισφοράς. Ήταν ο κ. Αναστασιάδης με κάποια παρότρυνση από τον Ο. Ρεν που ζήτησε το ανώτατο όριο της εισφοράς να μην υπερβαίνει το 10%, ώστε να μην υπάρξουν μαζικές τραπεζικές εκροές.
Τα νέα δεδομένα
Παρά την επακόλουθη οργή και την αποδοκιμασία του κ. Αναστασιάδη για τη συμφωνία, οι πόρτες κλείνουν γρήγορα για την Λευκωσία. Πρώτον η ΕΚΤ ανακοίνωσε ότι θα διακόψει τα δάνεια έκτακτης ανάγκης τη Δευτέρα αν δεν επιτευχθεί συμφωνία μέχρι τότε.
Στη συνέχεια το Κρεμλίνο ανακοίνωσε αυτό που στελέχη της Κύπρου ήδη γνώριζαν κατ’ ιδίαν: Ότι δε θα έρθουν να τους σώσουν. Τέλος η τρόικα δήλωσε την Παρασκευή ότι η κυπριακή αντιπροσφορά – ένα αμάλγαμα προηγούμενων ιδεών οι οποίες είχαν ήδη απορριφθεί, ήταν ανεπαρκείς.
Ο κ. Αναστασιάδης φαίνεται να βρέθηκε πίσω, εκεί που ξεκίνησε την εβδομάδα: Να αποδεχθεί τη συμφωνία που αρνήθηκε το προηγούμενο Σαββατοκύριακο ή να αντιμετωπίσει τον αποδεκατισμό των τραπεζών του και κατά πάσα πιθανότητα την έξοδο από το ευρώ.
«Σε σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης κάθε επιλογή είναι παρούσα», υποστήριξε στέλεχος της Ευρωζώνης με επαφές με την Λευκωσία, όταν ρωτήθηκε αν η Κύπρος θα μπορούσε να φύγει από το ευρώ. «Δε πιστεύω ότι θα συμβεί, αλλά εάν δεν έχουν κάποιο πρόγραμμα έως τη Δευτέρα που να συμφωνεί με εμάς…».
Η φωνή του έσβησε αρνούμενος να εκφράσει τις συνέπειες μιας αποτυχίας...
ΠΗΓΗ: FT.com