του Wolfgang Münchau.
Οι χρηματοοικονομικές αγορές ποτέ δεν κατάλαβαν καλά την ευρωζώνη. Οι επενδυτές πανικοβάλλονταν όταν δεν έπρεπε, όπως πέρυσι πριν από τις γαλλικές εκλογές.
Η αντίδρασή τους στις γερμανικές εκλογές ωστόσο ήταν πολύ απαθής.
Οι περισσότεροι εξωτερικοί παρατηρητές έχασαν το ενδιαφέρον τους, όταν συνειδητοποίησαν πως η Άνγκελα Μέρκελ πιθανότατα θα αναδειχθεί και πάλι καγκελάριος. Οι αγορές είναι τώρα εφησυχασμένες για τις ιταλικές εκλογές, οι οποίες θα διεξαχθούν στις 4 Μαρτίου. Η πιο διαδεδομένη εκτίμηση είναι πως οι εκλογές θα οδηγήσουν σε αδιέξοδο στο κοινοβούλιο και ότι ο πρόεδρος Σέρτζιο Ματαρέλα θα επαναπροσλάβει τον υπηρεσιακό πρωθυπουργό Πάολο Τζεντιλόνι.
Είναι κάτι που μπορεί να συμβεί, αλλά δεν θα στοιχημάτιζα τα πάντα σε αυτό. Το αδιέξοδο είναι πράγματι ένα από τα τρία πιθανά ενδεχόμενα. Το άλλο είναι μια νίκη της κεντροδεξιάς συμμαχίας, της Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, της Λίγκας του Βορρά και του εθνικιστικού κόμματος «Aδέλφια της Ιταλίας».
Αλλά υπάρχει και μια τρίτη δυνατότητα, την οποία υποτιμούν πολύ εκτός Ιταλίας: μια συμμαχία ανάμεσα το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και τη Λίγκα. Τα ποσοστά των δύο κομμάτων στις δημοσκοπήσεις μπορεί να μην φτάνουν το 50%. Αλλά οι δημοσκοπήσεις στην Ιταλία έχουν μια τάση να υποτιμούν τα λαϊκιστικά κόμματα.
Στο ενδεχόμενο μιας τέτοιας συμμαχίας αναφέρθηκε την περασμένη εβδομάδα ο Λουίτζι Ντι Μάιο, ο κοινοβουλευτικός ηγέτης των Πέντε Αστέρων. Με ένα εκλογικό σύστημα στο οποίο το 37% των ψήφων θα καθοριστεί σε περιφέρειες που οι έδρες διανέμονται πλειοψηφικά και το υπόλοιπο σε περιφέρειες με αναλογική κατανομή, δεν είναι εύκολο να μεταφράσει κανείς τα ποσοστά σε έδρες. Η Λίγκα έχει σημαντικές πιθανότητες να κερδίσει άμεσα πολλές έδρες στη Βόρεια Ιταλία, ενώ η αδυναμία του Δημοκρατικού Κόμματος, του κεντροαριστερού κόμματος του κ. Τζεντιλόνι στο Νότο, μπορεί να βοηθήσει τα Πέντε Αστέρια να κερδίσουν εκεί πολλές απευθείας έδρες.
Δεδομένων των αναξιόπιστων δημοσκοπήσεων και του πολύπλοκου εκλογικού συστήματος για δύο ανεξάρτητα κοινοβουλευτικά σώματα, θα ήταν ηλίθιο να στοιχηματίσει κανείς σε μια κυβέρνηση Πέντε Αστέρων με τη Λίγκα. Σε κάθε περίπτωση, η Λίγκα είναι κλειδωμένη σε μια συμμαχία με τον κ. Μπερλουσκόνι.
Μια συμμαχία ανάμεσα στη Λίγκα του Βορρά και τα Πέντε Αστέρια μπορεί να μη συμβεί ποτέ ακόμα και αν ήταν αριθμητικά δυνατό. Αλλά αν η κεντροδεξιά κατακερματιστεί ή αποτύχει να εξασφαλίσει πλειοψηφία στις εκλογές, τότε όλα είναι πιθανά. Οι ενδείξεις πληθαίνουν για μια ρήξη ανάμεσα στον κ. Μπερλουσκόνι και τον Ματέο Σαλβίνι, τον ηγέτη της Λίγκας, σχετικά με τους κανόνες της ευρωζώνης και το ποιος θα είναι πρωθυπουργός αν κέρδιζε η συμμαχία.
Η Λίγκα και τα Πέντε Αστέρια, που χαρακτηρίζονται και τα δύο ως λαϊκιστικά κόμματα, διαφέρουν σημαντικά. Η Λίγκα διεκδικούσε παραδοσιακά ανεξαρτησία στη Βόρεια Ιταλία. Τα Πέντε Αστέρια είναι κατά κύριο λόγο μια εξέγερση της μεσαίας τάξης κατά του πολιτικού κατεστημένου. Αλλά τα δύο κόμματα έχουν πολλά κοινά μεταξύ τους. Είναι και τα δύο ευρωσκεπτικιστικά, αλλά σε διαφορετικό βαθμό. Θέλουν και τα δύο μια βελτίωση των σχέσεων με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Είναι και τα δύο υπέρ διευρυμένων φοροαπαλλαγών. Αν κοιτούσε κανείς μόνο τα προεκλογικά τους προγράμματα, θα μπορούσε να συμπεράνει πως σχετίζονται στενά μεταξύ τους.
Μια συμμαχία ανάμεσα στη Λίγκα και στα Πέντε Αστέρια θα ήταν σχεδόν σίγουρα αιτία πολλών εγκεφαλικών σε διεθνείς επενδυτές. Όπως έχει συμβεί τόσο συχνά, το πιο πιθανό είναι μια απότομη μεταστροφή από την επανάπαυση στον πανικό, χωρίς μεγάλο κενό μεταξύ των δύο. Η πραγματικότητα θα είναι πιθανότατα λιγότερο ακραία. Τα δύο κόμματα έχουν εξομαλύνει τη ρητορική τους για το ευρώ.
Τα Πέντε Αστέρια δεν θέλουν πλέον να διεξάγουν ένα δημοψήφισμα για τη συμμετοχή της Ιταλίας στο ενιαίο νόμισμα. Αλλά κανένα κόμμα δεν έχει δεσμευτεί στους κανόνες της ευρωζώνης, ειδικά στους διάφορους στόχους για το έλλειμμα που έχει αποδεχθεί τα τελευταία χρόνια η Ιταλία.
Από όλες τις πιθανές κυβερνήσεις, μια συμμαχία Λίγκας και Πέντε Αστέρων θα ήταν η λιγότερο δεσμευμένη στους στόχους αυτούς. Αλλά κανένα από τα μεγάλα κόμματα δεν σκοπεύει να τους τηρήσει όλους. Ο Ματέο Ρέντσι, ηγέτης του Δημοκρατικού Κόμματος, συνεχίζει να διαμαρτύρεται για το δημοσιονομικό σύμφωνο. Η υπόσχεση του κ. Μπερλουσκόνι να σεβαστεί τους δημοσιονομικούς κανονισμούς έρχεται σε προφανή σύγκρουση με τις φορολογικές του πολιτικές. Ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί στις 4 Μαρτίου, οι εντάσεις μεταξύ της νέας κυβέρνησης και της Ε.Ε. είναι δεδομένες.
Από μια ευρωπαϊκή οπτική, η διαφορά ανάμεσα σε μια κυβέρνηση Λίγκας και Πέντε Αστέρων και μιας πιο παραδοσιακής κεντροδεξιάς ή κεντροαριστεράς συμμαχίας δεν θα είναι μεγάλη. Κανένα από τα μεγάλα κόμματα δεν παρουσιάζει ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων. Δεν γίνεται πολλή συζήτηση για την παραγωγικότητα και το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής του εργατικού δυναμικού. Κανένα από τα μεγάλα κόμματα δεν προτείνει κάποια αποφασιστική δέσμη πολιτικών για την αντιμετώπιση της διαρκούς αδυναμίας του τραπεζικού τομέα, που αποτελεί «βαρίδι» για την οικονομική ανάπτυξη τα τελευταία 10 χρόνια.
Είναι αλήθεια ότι η Ιταλία απολαμβάνει και αυτή μια οικονομική ανάκαμψη. Αλλά ήταν πολύ πιο αδύναμη από οπουδήποτε αλλού στην ευρωζώνη. Με τα υψηλά επίπεδα χρέους και την έλλειψη σοβαρής συζήτησης για μεταρρυθμίσεις, δεν υπάρχει λόγος να είναι κανείς επαναπαυμένος για την Ιταλία. Αυτό και όχι μια πιθανή συμμαχία Λίγκας και Πέντε Αστέρων είναι που μου προκαλεί ανησυχία.
Copyright The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.