Ως κεραυνός εν αιθρία έπεσε στον διεθνή επιστημονικό κόσμο η είδηση ότι άλλος ένας επιφανής επιστήμονας εμπλέκεται σε σεξουαλικό σκάνδαλο, στο πλαίσιο του περίφημου γυναικείου κινήματος #MeToo (Κι Εγώ).
Ένας από τους διασημότερους εξελικτικούς βιολόγους στον κόσμο, ο Φρανθίσκο Αγιάλα, εξαναγκάσθηκε σε παραίτηση από την 1η Ιουλίου από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια-Ιρβάιν, ύστερα από έρευνα που διεξήχθη, μετά από κατηγορίες τεσσάρων γυναικών συναδέλφων του εναντίον του για σεξουαλική παρενόχληση.
Ο 84χρονος Αγιάλα, μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ και, μεταξύ άλλων, κάτοχος του αμερικανικού Εθνικού Μεταλλίου Επιστήμης, θεωρείται αξιοσέβαστος διεθνώς και είναι συγγραφέας αρκετών βιβλίων, δύο από τα οποία έχουν μεταφρασθεί και στα ελληνικά («Είμαστε πίθηκοι;» και «Το δώρο του Δαρβίνου στην επιστήμη και στη θρησκεία»). Μάλιστα είναι πρώην καθολικός (δομινικανός) ιερέας, αλλά εγκατέλειψε την ιεροσύνη το 1961 για χάρη της επιστήμης. Οι έρευνές του στη μοριακή εξέλιξη και γενετική θεωρούνται πρωτοποριακές.
Η διοίκηση του αμερικανικού Πανεπιστημίου έκανε γνωστό ότι θα αφαιρέσει το όνομα του Αγιάλα από το κτίριο της Σχολής Βιολογικών Επιστημών και από την επιστημονική Βιβλιοθήκη, καθώς και από όλα τα άλλα ακαδημαϊκά πόστα του (ερευνητικά προγράμματα, μεταπτυχιακά κ.α.), σύμφωνα με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης» και το “Science”.
Μάλιστα, ο πρύτανης του Πανεπιστημίου με επιστολή του γνωστοποίησε ότι ο Αγιάλα υποχρεώνεται να εγκαταλείψει το ίδρυμα χωρίς τον τίτλο του «ομότιμου καθηγητή» και να απέχει από κάθε μελλοντική δραστηριότητα του πανεπιστημίου. Εν ολίγοις, παρόλο που ο Αγιάλα ήταν ένα από τα «αστέρια» του, το Πανεπιστήμιο δεν θέλει πια να τον ξαναδεί στα μάτια του!
Με δήλωσή του ο Ισπανο-αμερικανός επιστήμονας, ο οποίος άρχισε να εργάζεται στο συγκεκριμένο Πανεπιστήμιο το 1989, δηλώνει ότι λυπάται που «οι καλοί τρόποι ενός Ευρωπαίου τζέντλεμαν», όπως μερικά κολακευτικά σχόλια για την ομορφιά των γυναικών και φιλιά στα δύο μάγουλά τους, έκαναν ορισμένες συναδέλφους του να αισθανθούν άβολα.
«Δεν ήταν ποτέ η πρόθεσή μου κάτι τέτοιο. Ούτε επιθυμώ να υποβάλω τις ίδιες, την οικογένειά μου ή το πανεπιστήμιο στη μακρά διαδικασία των περαιτέρω ερευνών, ακροάσεων και αγωγών. Έχω πολύ σεβασμό γι’ αυτές και πολλή δουλειά ακόμη να κάνω. Θα συνεχίσω την έρευνά μου με ανανεωμένη δύναμη», όπως αναφέρει.
Όμως η δικηγόρος των γυναικών που τον κατήγγειλαν, δήλωσε ότι «υπάρχει σαφής διαφορά ανάμεσα στη συμπεριφορά ενός τζέντλεμαν και στη σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας. Δεν θα είχαμε φθάσει μέχρις εδώ, αν μιλούσαμε μόνο για καλούς τρόπους και αβρότητες…».
Αντίθετα, όπως είπε, το ζήτημα είναι «ανάρμοστα σχόλια και άλλα είδη συμπεριφοράς, όπως ανεπιθύμητα αγγίγματα». Ενδεικτικά ανέφερε ότι ο Αγιάλα κάποια στιγμή κάλεσε κάποια καθηγήτρια να κάνει μια δημόσια παρουσίαση καθισμένη στα γόνατά του (ο ίδιος ισχυρίζεται ότι έκανε απλώς χιούμορ).
Η δικηγόρος ανέφερε ότι «επρόκειτο για ένα ευρέως γνωστό πρόβλημα. Υπήρχαν συζητήσεις του τύπου “μείνε μακριά του” ή “μη μείνεις μόνη μαζί του” ή “μη μπεις στον ανελκυστήρα μαζί του”».
Η δικηγόρος Μίσα Λίμπερτι επισήμανε ότι «το πανεπιστήμιο απέτυχε να βάλει φρένο σε αυτήν τη συμπεριφορά» και τώρα οι πελάτισσές της επιδιώκουν «κάθε δυνατή νομική επιλογή». Η ίδια κατηγόρησε το πανεπιστήμιο ότι έκανε τα στραβά μάτια, επειδή ο Αγιάλα έχει προσφέρει περισσότερα από τέσσερα εκατομμύρια δολάρια στο ίδρυμα.
Οι τέσσερις γυναίκες είναι η καθηγήτρια Κάθλιν Τρέσεντερ, κάτοχος της Έδρας Αγιάλα στην Οικολογία και Εξελικτική Βιολογία, η επίκουρος καθηγήτρια Τζέσικα Πρατ, η βοηθός κοσμήτωρ Μπένεκτιτ Σίπλεϊ της Σχολής Βιολογικών Επιστημών και η μεταπτυχιακή φοιτήτρια Μισέλ Χερέρα.
Μερικοί συνάδελφοι του Αγιάλα, άνδρες και γυναίκες, δήλωσαν σοκαρισμένοι για τις εναντίον του κατηγορίες. «Είναι ένα καλό ανθρώπινο όν, δεν ξέρω πώς αλλιώς να το πω. Δεν πιστεύω ούτε λέξη από τις κατηγορίες», δήλωσε η αστροφυσικός Βιρτζίνια Τριμπλ του ίδιου Πανεπιστημίου.
«Δεν έχω γεγονότα, ούτε πληροφορίες. Δεν ξέρω καν ποιές ακριβώς είναι οι κατηγορίες. Όλα αυτά είναι ενοχλητικά, επειδή έρχονται σε αντίθεση με οτιδήποτε ξέρω για τον δρ. Αγιάλα», δήλωσε ο καθηγητής μαθηματικών Ντόναλντ Σαάρι.