ΜΕΡΟΣ 1ο
Ρεπορτάζ
Μαρία Παναγιώτου
Ρεπορτάζ
Μαρία Παναγιώτου
Διαφάνεια, σύμφωνα με το λεξικό, είναι η ...
ιδιότητα του υλικού που επιτρέπει να φαίνονται αντικείμενα που βρίσκονται πίσω ή μέσα σε αυτό. Η λέξη χρησιμοποιείται μεταφορικά για να αποτυπώσει τις διαδικασίες εκείνες που επιτρέπουν να γίνεται φανερός ο τρόπος διαχείρισης. Μεταξύ των εκατοντάδων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) που δρουν πλέον στη χώρα μας υπάρχει και μία που ως κύριο αντικείμενο εργασιών της -θεωρητικά, τουλάχιστον- έχει την καταπολέμηση της διαφθοράς και την εφαρμογή μεθόδων διαφάνειας. Το όνομά της είναι Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς, ιδρύθηκε το 1996 και αποτελεί «υποκατάστημα» στη χώρα μας της οργάνωσης Διεθνής Διαφάνεια, που έχει έδρα στο Βερολίνο.Τι γίνεται όμως όταν η οργάνωση αυτή, η οποία ευαγγελίζεται τη διαφάνεια, δεν την εφαρμόζει στα του οίκου της; Τι γίνεται όταν η ίδια αυτή οργάνωση έχει δεχτεί χρήματα κι έχει συνεργαστεί με εταιρίες οι οποίες συνδέθηκαν με μερικά από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα στη χώρα μας αλλά και διεθνώς; Τότε, μάλλον, τα πράγματα αλλάζουν. Γιατί αυτό ακριβώς σημαίνει διαφθορά. Και η συγκεκριμένη ΜΚΟ μοιάζει να τη συμπεριλαμβάνει στους κόλπους της.
Η ίδρυση
Η οργάνωση Διεθνής Διαφάνεια ιδρύθηκε το 1993 στο Βερολίνο από τον Πίτερ Εϊγκεν, έναν Γερμανό δικηγόρο, o οποίος είχε διατελέσει νωρίτερα διευθυντής της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Αφρική. Εκεί ήταν συντονιστής των προγραμμάτων βοήθειας που έστελναν οι αναπτυγμένες χώρες προς τις ασθενέστερες. Σύμφωνα με όσα ο ίδιος δήλωνε, αποφάσισε την ίδρυση της οργάνωσης, επειδή είχε διαπιστώσει πως ένα μεγάλο μέρος της βοήθειας που έστελναν οι αναπτυγμένες χώρες «εξατμιζόταν» σε έναν κυκεώνα «πολιτικής και λοιπής διαφθοράς». Εχει μεγάλη αξία να επισημάνουμε ένα σημείο της πολιτικής γραμμής της οργάνωσης, που δέχτηκε κριτική και η οποία πιθανότατα μεταφράζει πολλά από όσα θα καταγράψουμε στη συνέχεια. Είναι γνωστό πως η διαφθορά συνήθως παράγεται στις οικονομικά αναπτυγμένες χώρες και εξάγεται στις οικονομικά ασθενέστερες.
Η οργάνωση Διεθνής Διαφάνεια ιδρύθηκε το 1993 στο Βερολίνο από τον Πίτερ Εϊγκεν, έναν Γερμανό δικηγόρο, o οποίος είχε διατελέσει νωρίτερα διευθυντής της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Αφρική. Εκεί ήταν συντονιστής των προγραμμάτων βοήθειας που έστελναν οι αναπτυγμένες χώρες προς τις ασθενέστερες. Σύμφωνα με όσα ο ίδιος δήλωνε, αποφάσισε την ίδρυση της οργάνωσης, επειδή είχε διαπιστώσει πως ένα μεγάλο μέρος της βοήθειας που έστελναν οι αναπτυγμένες χώρες «εξατμιζόταν» σε έναν κυκεώνα «πολιτικής και λοιπής διαφθοράς». Εχει μεγάλη αξία να επισημάνουμε ένα σημείο της πολιτικής γραμμής της οργάνωσης, που δέχτηκε κριτική και η οποία πιθανότατα μεταφράζει πολλά από όσα θα καταγράψουμε στη συνέχεια. Είναι γνωστό πως η διαφθορά συνήθως παράγεται στις οικονομικά αναπτυγμένες χώρες και εξάγεται στις οικονομικά ασθενέστερες.
Η Siemens
Ας πάρουμε -όχι τυχαία- το παράδειγμα του σκανδάλου της εταιρίας Siemens, η οποία είναι γερμανική, δηλαδή εταιρία αναπτυγμένης χώρας. Αυτό που στην πραγματικότητα έγινε ήταν πως η συγκεκριμένη εταιρία εξήγαγε από την έδρα της, στη Γερμανία, τη διαφθορά σε άλλες οικονομικά πιο αδύνατες χώρες για να κερδίσει τεράστια χρηματικά ποσά. Η πολιτική γραμμή της Διεθνούς Διαφάνειας μοιάζει να αγνοεί αυτή την πτυχή της διαδικασίας. Η δράση της συνίσταται στο να καταπολεμηθεί η διαφθορά μόνο στις χώρες-αποδέκτες κι όχι στην πηγή, που βρίσκεται στην καρδιά της Ευρώπης. Εν ολίγοις, είναι σαν οι οικονομικά ισχυρές χώρες να δωροδοκούν για να κερδίσουν, αλλά τελικά να χαρακτηρίζονται ως διεφθαρμένες μόνο αυτές που αποδέχονται τη δωροδοκία. Αυτοί που δωροδοκούν είναι, προφανώς, για την οργάνωση... άμεμπτου ηθικής!
Η Ελλάδα, είναι φυσικά, σταθερά στο «στόχαστρο» της οργάνωσης, η οποία από το 1995 συντάσσει τον ετήσιο Δείκτη Αντίληψης για τη Διαφθορά (Corruptions Perceptions Index - CPI). Συμπεριλαμβάνεται, δε, μονίμως στις χαμηλότερες θέσεις αυτού του δείκτη και κατατάσσεται στις «υπό παρακολούθηση» χώρες.
Είχαμε και στο παρελθόν επισημάνει πολλά αντιφατικά στοιχεία για τη Διεθνή Διαφάνεια Ελλάδος. Είχαμε επισημάνει, για παράδειγμα, από τις 30 Ιανουαρίου πως είναι απαράδεκτο η οργάνωση να δηλώνει στη διαδικτυακή σελίδα της πως «λαμβάνει χρηματοδότηση από μεγάλο εύρος δωρητών», στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και εταιρίες, αλλά να μην αναρτά πουθενά αναλυτική λίστα με αυτούς τους δωρητές. Οι δημοσιευμένες εκθέσεις με τα πεπραγμένα της σταματούσαν το 2013. (Μέχρι τη στιγμή, τουλάχιστον, που έμαθαν πως ασχολούμαστε με το θέμα, γιατί στη συνέχεια εμφανίστηκαν εκθέσεις μέχρι το 2017. Αλλά για όλα αυτά θα μιλήσουμε τις επόμενες μέρες). Τι είδους διαφάνεια είναι αυτή;
Ας πάρουμε -όχι τυχαία- το παράδειγμα του σκανδάλου της εταιρίας Siemens, η οποία είναι γερμανική, δηλαδή εταιρία αναπτυγμένης χώρας. Αυτό που στην πραγματικότητα έγινε ήταν πως η συγκεκριμένη εταιρία εξήγαγε από την έδρα της, στη Γερμανία, τη διαφθορά σε άλλες οικονομικά πιο αδύνατες χώρες για να κερδίσει τεράστια χρηματικά ποσά. Η πολιτική γραμμή της Διεθνούς Διαφάνειας μοιάζει να αγνοεί αυτή την πτυχή της διαδικασίας. Η δράση της συνίσταται στο να καταπολεμηθεί η διαφθορά μόνο στις χώρες-αποδέκτες κι όχι στην πηγή, που βρίσκεται στην καρδιά της Ευρώπης. Εν ολίγοις, είναι σαν οι οικονομικά ισχυρές χώρες να δωροδοκούν για να κερδίσουν, αλλά τελικά να χαρακτηρίζονται ως διεφθαρμένες μόνο αυτές που αποδέχονται τη δωροδοκία. Αυτοί που δωροδοκούν είναι, προφανώς, για την οργάνωση... άμεμπτου ηθικής!
Η Ελλάδα, είναι φυσικά, σταθερά στο «στόχαστρο» της οργάνωσης, η οποία από το 1995 συντάσσει τον ετήσιο Δείκτη Αντίληψης για τη Διαφθορά (Corruptions Perceptions Index - CPI). Συμπεριλαμβάνεται, δε, μονίμως στις χαμηλότερες θέσεις αυτού του δείκτη και κατατάσσεται στις «υπό παρακολούθηση» χώρες.
Είχαμε και στο παρελθόν επισημάνει πολλά αντιφατικά στοιχεία για τη Διεθνή Διαφάνεια Ελλάδος. Είχαμε επισημάνει, για παράδειγμα, από τις 30 Ιανουαρίου πως είναι απαράδεκτο η οργάνωση να δηλώνει στη διαδικτυακή σελίδα της πως «λαμβάνει χρηματοδότηση από μεγάλο εύρος δωρητών», στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και εταιρίες, αλλά να μην αναρτά πουθενά αναλυτική λίστα με αυτούς τους δωρητές. Οι δημοσιευμένες εκθέσεις με τα πεπραγμένα της σταματούσαν το 2013. (Μέχρι τη στιγμή, τουλάχιστον, που έμαθαν πως ασχολούμαστε με το θέμα, γιατί στη συνέχεια εμφανίστηκαν εκθέσεις μέχρι το 2017. Αλλά για όλα αυτά θα μιλήσουμε τις επόμενες μέρες). Τι είδους διαφάνεια είναι αυτή;
Η λίστα
Λίγες μέρες πριν από τις σχετικές παρατηρήσεις μας τον περασμένο μήνα, η οργάνωση είχε δημοσιεύσει τον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς (CPI) για το 2018, όπου η χώρα μας βρισκόταν στην 67η θέση, υποχωρώντας κατά οκτώ θέσεις σε σύγκριση με το 2017. H πρόεδρος της οργάνωσης Αννα Δαμάσκου, αναφερόμενη στον δείκτη είχε δηλώσει πως το σκάνδαλο της Novartis έχει συμβάλει στην αντίληψη αύξησης της διαφθοράς στη χώρα μας. «Το γεγονός πως δεν υπάρχει ένα χειροπιαστό αποτέλεσμα γι' αυτή την υπόθεση δημιουργεί ένα σύννεφο πάνω από τη χώρα» θα πει στο δίκτυο Euronews.
Λίγες μέρες πριν από τις σχετικές παρατηρήσεις μας τον περασμένο μήνα, η οργάνωση είχε δημοσιεύσει τον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς (CPI) για το 2018, όπου η χώρα μας βρισκόταν στην 67η θέση, υποχωρώντας κατά οκτώ θέσεις σε σύγκριση με το 2017. H πρόεδρος της οργάνωσης Αννα Δαμάσκου, αναφερόμενη στον δείκτη είχε δηλώσει πως το σκάνδαλο της Novartis έχει συμβάλει στην αντίληψη αύξησης της διαφθοράς στη χώρα μας. «Το γεγονός πως δεν υπάρχει ένα χειροπιαστό αποτέλεσμα γι' αυτή την υπόθεση δημιουργεί ένα σύννεφο πάνω από τη χώρα» θα πει στο δίκτυο Euronews.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς θα λάμβανε δημόσια θέση σε σχέση με το σκάνδαλο Novartis. Τον Μάρτιο του 2018, δηλαδή ενάμιση χρόνο περίπου μετά τη δημοσιοποίηση του σκανδάλου, θα εκδώσει δελτίο Τύπου, όπου -μεταξύ άλλων ευχολογίων για την αντιμετώπιση της
διαφθοράς- θα αναφέρει πως «όποιες μεταρρυθμίσεις έγιναν τα τελευταία χρόνια (σ.σ.: στην Ελλάδα), όπως η δημοσιοποίηση των παροχών προς τους επαγγελματίες υγείας από τις φαρμακευτικές εταιρίες, υπήρξαν σημαντικές, αλλά δεν αποδείχθηκαν επαρκείς». Αυτό που θα ξεχάσει όμως στην πάροδο των χρόνων να δηλώσει η οργάνωση ανοιχτά... και διάφανα είναι το γεγονός πως η Novartis έχει υπάρξει και δικός της χορηγός. Και, κυρίως, θα ξεχάσει να δώσει εξηγήσεις για το ύψος της χορηγίας και τον τρόπο προσέλκυσής της.
Η συνεργασία μας με Αμερικανούς δημοσιογράφους
Επειτα από συνομιλίες που είχαμε με τη συνδρομητική έκδοση «Corporate Crime Reporter», η οποία έχει έδρα στην Ουάσινγκτον και ασχολείται με αυτό που αποκαλύπτει το όνομά της, δηλαδή με το εταιρικό έγκλημα, αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με το θέμα από κοινού. Το «Corporate Crime Reporter», εξάλλου, είναι η έκδοση που έχει αποκαλύψει και στο παρελθόν τη συνεργασία της οργάνωσης με εταιρίες που εμπλέκονται σε σκοτεινές υποθέσεις.
Αξίζει μάλιστα να σημειώσουμε πως δεν είναι λίγες οι φορές που η Διεθνής Διαφάνεια έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως πλυντήριο της τιμής και της υπόληψης εταιριών που δρουν... με ανορθόδοξους τρόπους. Στείλαμε ερωτήματα τόσο στο Βερολίνο όσο και στην κυρία Δαμάσκου. Η πρώτη αντίδραση ήρθε από το γραφείο της οργάνωσης στο Βερολίνο, το οποίο επικοινώνησε προφανώς με το γραφείο στην Ελλάδα προτού μας απαντήσει. Συγκεκριμένα, μας ενημέρωσαν πως η Διεθνής Οργάνωση Ελλάς είχε πράγματι λάβει από τη Novartis 3.000 ευρώ το 2013. Και αυτό ήταν μόνο η αρχή μιας σειράς ύποπτων κινήσεων, τις οποίες θα ξεδιπλώσουμε στη συνέχεια.
Αξίζει μάλιστα να σημειώσουμε πως δεν είναι λίγες οι φορές που η Διεθνής Διαφάνεια έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως πλυντήριο της τιμής και της υπόληψης εταιριών που δρουν... με ανορθόδοξους τρόπους. Στείλαμε ερωτήματα τόσο στο Βερολίνο όσο και στην κυρία Δαμάσκου. Η πρώτη αντίδραση ήρθε από το γραφείο της οργάνωσης στο Βερολίνο, το οποίο επικοινώνησε προφανώς με το γραφείο στην Ελλάδα προτού μας απαντήσει. Συγκεκριμένα, μας ενημέρωσαν πως η Διεθνής Οργάνωση Ελλάς είχε πράγματι λάβει από τη Novartis 3.000 ευρώ το 2013. Και αυτό ήταν μόνο η αρχή μιας σειράς ύποπτων κινήσεων, τις οποίες θα ξεδιπλώσουμε στη συνέχεια.
δημοκρατια