Ανησυχία για τη γήρανση του εργατικού δυναμικού της Ευρώπης και τις επιπτώσεις της στην οικονομική ανάπτυξη εκφράζει η ΕΚΤ. Ο λόγος είναι ότι την τελευταία πενταετία έχει ..αυξηθεί δυσανάλογα η μερίδα της απασχόλησης που κατέχουν οι προχωρημένες ηλικίες.
Τρεις στις τέσσερις νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν την τριετία 2015-2018 τις καταλαμβάνουν εργαζόμενοι άνω των 55 ετών. Διαπιστώνοντας τη δυσανάλογα μεγάλη μερίδα της απασχόλησης που καταλαμβάνουν οι προχωρημένες ηλικίες, η τράπεζα προειδοποιεί πως η γήρανση αυτή εγκυμονεί τον κίνδυνο να εμφανισθούν νέες και βαθύτερες υφέσεις στις ευρωπαϊκές οικονομίες.
Στη σχετική ετήσια έκθεσή της, η ΕΚΤ προειδοποιεί πως «η σημαντική αύξηση του ποσοστού των εργαζομένων προχωρημένης ηλικίας μπορεί να επιφέρει βαθύτερες αλλαγές στην οικονομία, καθώς θα έχει αντίκτυπο στην κατανάλωση, στην αποταμίευση και στις επενδύσεις, όπως και στα επίπεδα των μισθών και της παραγωγικότητας». Η τράπεζα επικαλείται τα στοιχεία της Eurostat, από τα οποία προκύπτει πως την τελευταία πενταετία η συνολική απασχόληση στην Ευρωζώνη αυξήθηκε κατά 8,8 εκατομμύρια. Εξ αυτών, όμως, τα 6,4 εκατομμύρια καταλαμβάνουν εργαζόμενοι από 55 έως και 74 ετών. Οπως τονίζει η ΕΚΤ στην έκθεσή της, «αναλύοντας την αύξηση που έχει παρουσιάσει η απασχόληση στη διάρκεια των ετών της ανάκαμψης, αποκαλύπτεται πως το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης είναι συγκεντρωμένο στις μεγαλύτερες ηλικίες». Ενδεικτικό είναι το ότι στο ίδιο χρονικό διάστημα η αύξηση της απασχόλησης στις ηλικίες από 25 έως 54 ετών δεν υπερβαίνει τα 1,9 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας. Οσον αφορά δε τις νεότερες ηλικίες, κάτω των 24 ετών, η αύξησή της περιορίζεται σε μόλις 500.000 νέες θέσεις.
Οπως υπογραμμίζει η ΕΚΤ, «πριν από την κρίση, το ποσοστό που καταλάμβανε η ιδανική ηλικία για την εργασία, δηλαδή η ηλικιακή κατηγορία από 25 έως 54 ετών, αντιπροσώπευε τα 2/3 των νέων θέσεων, ενώ τώρα μόλις το 1/5». Ερμηνεύοντας τη δυσανάλογα μεγάλη συγκέντρωση της αύξησης στις προχωρημένες ηλικίες, η τράπεζα την αποδίδει στο ευρύτερο δημογραφικό πρόβλημα της Ευρώπης. Επισημαίνει ότι η έκρηξη των γεννήσεων στη Γηραιά Ηπειρο σημειώθηκε ακριβώς σε αυτή την ηλικιακή κατηγορία, των ανθρώπων που είναι σήμερα από 55 ετών και άνω και υπερισχύουν αριθμητικά των υπόλοιπων ηλικιακών κατηγοριών. Ετσι, οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας αντανακλούν το ευρύτερο πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού.
Η σύνθεση του πληθυσμού της Ευρώπης δεν αποτυπώνεται πλέον στο σχήμα μιας πυραμίδας, αλλά μοιάζει περισσότερο με κουμπαρά που στενεύει πάνω και κάτω, ενώ είναι διογκωμένος από τη μέση και προς τα πάνω, στις ηλικίες άνω των 45 ετών. Πρόκειται για τη μεταπολεμική γενιά Ευρωπαίων, που γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1946 και το 1964.
Σύμφωνα, πάντως, με τις εκτιμήσεις της ΕΚΤ, η αύξηση της απασχόλησης στις προχωρημένες ηλικίες οφείλεται μόνον μερικώς στο δημογραφικό πρόβλημα. Τα 2/3 της αύξησης αυτής οφείλονται στην καλύτερη ενσωμάτωση των μεγαλύτερων ηλικιών στην αγορά εργασίας. Η τράπεζα υπογραμμίζει πως οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας βρίσκουν καλύτερες συνθήκες εργασίας και έτσι παραμένουν οικονομικά ενεργοί για περισσότερα χρόνια. Διαπιστώνει, άλλωστε, ότι οι μεταρρυθμίσεις που έχουν εφαρμοσθεί τα τελευταία χρόνια στα συνταξιοδοτικά συστήματα ευρωπαϊκών χωρών, η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης και οι αυστηρότεροι όροι που συνοδεύουν την πρόωρη συνταξιοδότηση έχουν ως αποτέλεσμα να επεκταθεί ο επαγγελματικός βίος των Ευρωπαίων.
Πρόσθετος παράγοντας, υπογραμμίζει η ΕΚΤ, είναι η αύξηση του προσδόκιμου ζωής, που επηρεάζει τη διάρκεια του επαγγελματικού βίου, καθώς οι άνθρωποι «αποφασίζουν να εργασθούν περισσότερα χρόνια, ώστε να αποφύγουν μια παρατεταμένη περίοδο αδράνειας και τον κίνδυνο να βρεθούν σε ένδεια σε προχωρημένη ηλικία».