Ακρωτηριάζουν την ελληνική γλώσσα

Οι αλλεπάλληλες μεταρρυθμίσεις από τη δεκαετία του '80 αλλοίωσαν τη γλωσσική διδασκαλία και φτώχυναν τον λόγο...

Από τη
Δρ. Ελένη Παπαδοπούλου*

Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική... μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου» λέει ο Ελύτης στο «Αξιον εστί». Και μέσα σε δύο στίχους κλείνει την ιστορία αυτής της θαυμάσιας γλώσσας που έρχεται μέσα από τους αιώνες και παραμένει ζωντανή από την αρχαιότητα ως σήμερα.

Τι κρίμα που οι μαθητές μας δεν έχουν διδαχθεί ούτε αυτούς τους στίχους ούτε όμως την ελληνική γλώσσα. Οι αλλεπάλληλες σχολικές μεταρρυθμίσεις από τη δεκαετία του '80 μέχρι σήμερα ακρωτηρίασαν την ελληνική γλώσσα, αλλοίωσαν τη γλωσσική διδασκαλία, φτώχυναν τον λόγο και κατά συνέπεια τη σκέψη. Μονοτονικό, δημοτικιά (και όχι δημοτική), κακογραμμένα βιβλία, τυποποιημένες εκθέσεις, κατάργηση αρχαίων ελληνικών, κατάργηση ορθογραφίας κατέστρεψαν το γλωσσικό αίσθημα ολόκληρων γενεών οδηγώντας τες σε γλωσσική αφασία.

Αντί του μαθήματος της Γραμματικής και του Συντακτικού υιοθετήθηκε στο ελληνικό σχολείο το μάθημα της Γλώσσας. Ωστόσο, η Γλώσσα, μάθημα που αφορά την ελληνική γλώσσα, υιοθετεί όλες τις θεωρίες που ισχύουν για την εκμάθηση της ξένης γλώσσας.

Εστιάζει, δηλαδή, στη λειτουργική όψη της γλώσσας, στην ιδέα που λέει ότι η γλώσσα είναι εργαλείο επικοινωνίας, αποκλείοντας τη γλώσσα ως εργαλείο σκέψης.

Η εκμάθηση

Μέσα από αυτή την οπτική ο Ελληνας μαθητής, που έχει ως μητρική γλώσσα την ελληνική, αντί να εμβαθύνει στη γλώσσα του, τη «μαθαίνει» σαν να ήταν αγγλικά μέσα από απλοϊκά κείμενα, μέσα από διαφημίσεις, συνταγές μαγειρικής, οδηγίες χρήσεως, αφίσες και άλλα δήθεν «αυθεντικά» κείμενα.

Και αυτό καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής ζωής. Κι αν στην ξένη γλώσσα χρησιμοποιούνται οι συνταγές μαγειρικής για να διδάξουν το βασικό λεξιλόγιο των τροφίμων, αυτό γίνεται σε επίπεδο αρχαρίων, που δεν γνωρίζουν καν τα βασικά της ξένης γλώσσας.

Ποιο το νόημα μίας τέτοιας διδασκαλίας σε κάποιον που ήδη γνωρίζει αυτό το λεξιλόγιο; Ποια η χρησιμότητα ασκήσεων, όπου στα παιδιά ζητείται να φτιάξουν διαφημίσεις, αφίσες, συνταγές;

Η μητρική γλώσσα των Ελλήνων μαθητών διδάσκεται ως ξένη επί σειρά ετών, στερώντας τους από όλα τα γλωσσικά εργαλεία που θα τους δώσουν τη δυνατότητα της κρίσης, της ανάλυσης και της σύνθεσης, τη δυνατότητα, δηλαδή, να σκέφτονται.

Το μήνυμα

Τίθεται, ωστόσο, και θέμα ποιο είναι το ηθικό δίδαγμα αυτών των κειμένων. Τι μήνυμα περνάει μία συνταγή για κουλουράκια; Τι μήνυμα περνάνε ιδεοληπτικά, κακογραμμένα, φλύαρα και ξύλινα άρθρα εφημερίδων συγκεκριμένης πολιτικής τοποθέτησης, με τα οποία είναι γεμάτα τα βιβλία για τη Γλώσσα από το δημοτικό έως το λύκειο;

Πόσο σωστό είναι γλωσσικά αλλά και παιδαγωγικά και ηθικά να υπάρχουν άρθρα του πολιτικού κ. Σημίτη μέσα στα βιβλία της γλώσσας (βιβλίο γ΄ γυμνασίου);

Πόσο σωστό ηθικά, παιδαγωγικά, μαθησιακά είναι να υπάρχουν άρθρα για ΜΚΟ, τα οποία υμνούν το τεμπελιό και καταδικάζουν την εργασία, ενώ ο συγγραφέας τους, πρόεδρος διεθνούς ΜΚΟ, συνελήφθη και καταδικάστηκε στο Νεπάλ για σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων (βιβλίο γλώσσας γ΄ γυμνασίου);

Δυστυχώς, τα σχολικά βιβλία Γλώσσας των ελληνικών σχολείων δεν έχουν σκοπό να μάθουν στα παιδιά ελληνικά. Εχουν τον σκοπό να κάνουν πλύση εγκεφάλου στα παιδιά εμποτίζοντάς τα με συγκεκριμένες παγκοσμιοποιημένες ιδεολογίες, όπου τα μαθήματα γλώσσας είναι ουσιαστικά η βιτρίνα της προπαγάνδας τους.

Για παράδειγμα, στο βιβλίο της στ΄ δημοτικού υπάρχει το εξής θέμα: «Κοντά στην περιοχή σας έχει δημιουργηθεί ένας καταυλισμός όπου φιλοξενούνται πρόσφυγες διωγμένοι από διάφορες χώρες. Όμως, κάποιοι θέλουν να τους διώξουν. Η τάξη σας, λοιπόν, αποφασίζει να ζητήσει από τον δήμαρχο να συνεχίσουν οι πρόσφυγες να φιλοξενούνται στον καταυλισμό και να τους βοηθήσει να βελτιώσουν ακόμα περισσότερο τις συνθήκες ζωής τους. Ετοιμάστε την επιστολή που ακολουθεί, με σκοπό να πείσετε λογικά αλλά και να συγκινήσετε τον δήμαρχο».

Τι δουλειά έχουν μικροί μαθητές να υπερασπίζονται καταυλισμούς «προσφύγων» και να στέλνουν επιστολές στον δήμαρχο; Το όλο θέμα θα ήταν εντελώς φαιδρό, αν δεν ήταν επικίνδυνο. Και είναι επικίνδυνο γιατί δημιουργούν στα παιδιά φαντασιακές πραγματικότητες, όπου ο ρεαλισμός έχει πάει περίπατο.

Παρουσιάζουν ψεύτικους κόσμους ως πραγματικούς. Και τους αφαιρούν κάθε δυνατότητα κρίσης και ανάλυσης, αφού τα μόνα γλωσσικά εργαλεία που έχουν για να τους ερμηνεύσουν είναι το περιορισμένο και ιδεοληπτικό λεξιλόγιο της νέας παγκοσμιοποιημένης κουλτούρας, με αρκετή δόση ασυνταξίας και ανορθογραφίας.

*Διδάκτωρ Διδακτικής Γλωσσών και Πολιτισμών του Πανεπιστημίου Paris III – Sorbonne Nouvelle