Σε εποχή παγκοσμιοποίησης, όπως έχουμε συνηθίσει να λέμε, υπό την έννοια τουλάχιστον της άμεσης πρόσβασης σε πληροφορίες που αφορούν οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, η δημόσια συζήτηση για το καυτό πρόβλημα της εποχής, ήταν αυτονόητο ότι θα ανάψει. Ταυτόχρονα, η πανδημία δεν θα μπορούσε να διαφοροποιηθεί από το σύνηθες σε όλα τα θέματα της παγκόσμιας επικαιρότητας.
Η συνωμοσιολογία ήταν αναμενόμενο να ανθίσει, τροφοδοτούμενη από σχετικές… δραστηριότητες του πρόσφατου και απώτερου παρελθόντος που αφορούν στον ρόλο των διεθνών φαρμακευτικών κολοσσών, τη σκοπιμότητα ή μη των εμβολιασμών, ακόμα και την για οικονομικούς λόγους φερόμενη πρόθεση “κύκλων” να προωθήσουν… τη μείωση του πληθυσμού της γης.
Συζητώντας με τον περίγυρό του ο καθένας μπορεί να διαπιστώσει εύκολα την πανσπερμία των απόψεων που διακινούνται. Ενίοτε κακοποιημένες και προσαρμοσμένες στις δυνατότητες καθενός να αντιληφθεί όσα γράφονται. Εξαρτάται από τη δυνατότητα ενός εκάστου να ασκήσει έστω στοιχειώδη κριτική φιλτράροντας όσα διακινούνται μέσω διαδικτύου και κοινωνικών δικτύων. Στην κυριολεξία, καθένας γράφει και λέει “το μακρύ του και το κοντό του”.
Όσον αφορά το τελικό συμπέρασμα, το πλεονέκτημα της συνωμοτικής θεώρησης των πάντων και των οπαδών τους είναι συντριπτικό. Ακόμα και ο έχων επιστημονική γνώση συχνότατα εγκαταλείπει την προσπάθεια να επιχειρήσει να διαφωτίσει στο μέτρο των δυνατοτήτων του.
Συνήθως είναι δύσκολο ακόμα και να βρει από που πρέπει να αρχίσει και που να τελειώσει, καθώς οι συνομιλητές αγνοούν ακόμα και αυτά που ο ίδιος θεωρεί “αλφαβήτα”. Ακόμα πιο σύνηθες είναι το να διαπιστώσει ότι είτε είναι αντικειμενικά αδύνατο να παρακολουθήσουν τη σκέψη του εξειδικευμένου, είτε απλά, το να ανατραπούν παγιωμένες στερεοτυπικές πεποιθήσεις είναι από εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο.
Στο πλαίσιο αυτό τα μέσα ενημέρωσης διαδραματίζουν κομβικό ρόλο, ως οι πλατφόρμες μεταφοράς των απόψεων που αναπτύσσονται στην κοινωνία. Απόψεις οι οποίες είτε γράφονται καλόπιστα, είτε αποτελούν προϊόν σχεδιασμού με στόχο που ενδεχομένως δεν έχει καμία σχέση με αυτό που εκ προοιμίου φαίνεται.
Συχνά, η ποιότητα των -τηλεοπτικών κυρίως- συζητήσεων είναι ευθέως ανάλογη αυτών ενός καφενείου. Το πρόβλημα είναι ότι η αδυναμία συνυπολογισμού του παράγοντα “ποιότητα” στα ΜΜΕ, με όλο τον υποκειμενισμό που φέρει ο όρος, δίνει κι εδώ συντριπτικό πλεονέκτημα σε όποιον διακινήσει το πιο “τρελό”, αφού αυτό ταυτόχρονα είναι και το πιο εντυπωσιακό, άρα το πιο εμπορικό. Και ως τέτοιο, μέσω του πλεονεκτήματος στην πρόσκληση και απόσπαση πρόθυμων “καταναλωτών”, εξασφαλίζει περισσότερα έσοδα, διευκολύνοντας την επιβίωση του διακινητή του πιο ακραίου αλλά εντυπωσιακού.
Όπως έγιναν βουλευτές και πρόεδροι κομμάτων διάφοροι με τους οποίους πολλοί γελούσαμε στα κανάλια και χαζεύαμε τις εκπομπές τους μεταμεσονύκτιες ώρες για λόγους… ψυχαγωγίας. Άλλοι γνήσια και άλλοι επιτηδευμένα γραφικοί. Διότι ήξεραν που απευθύνονται και ήταν πολύ πιο κυνικοί στην επιδίωξη του προσωπικού συμφέροντος.
Ας μη κοροϊδευόμαστε μεταξύ μας στα ΜΜΕ. Αν πάρουμε ως παράδειγμα τη λειτουργία της διαφημιστικής αγοράς στην Ελλάδα, τα κριτήρια για την κατανομή της δεν είναι μόνο η επισκεψιμότητα. Πώς γίνεται ιστοχώροι πολύ μικρής επισκεψιμότητας και επιρροής να είναι γεμάτες διαφήμιση, πολύ συχνά και κρατική;
Στον αντίποδα, οι “αυτόματες διαφημίσεις” των παγκόσμιων “παικτών” του διαδικτύου, μέχρι στιγμής τουλάχιστον δεν έχουν… κάποια πολιτική ορθότητα ως προϋπόθεση. Άρα είναι πηγή εσόδων που συνδέεται με την επισκεψιμότητα. Η οποία αυξάνεται με εξαλλοσύνες, συνωμοσιολογία, fake news, αίμα, σπέρμα, κ.λπ. Διαφωνεί κανείς;
Τα δεδομένα αυτά όμως έχουν εκθρέψει μια κατάσταση η οποία είναι ευάλωτη στον επηρεασμό του και τη χειραγώγηση από τον οποιονδήποτε για την προώθηση κάποιου επιμέρους στόχου. Εκθρέφοντας τη συνωμοσιολογία μπορεί να επιτευχθούν στόχοι είτε με αρνητικό είτε με θετικό περιεχόμενο. Μπορεί κανείς να επιδιώξει την προώθηση κάποιας βολικής προς τις επιδιώξεις του θέσης, μπορεί όμως και να επιδιώξει να επιφέρει πλήγμα σε κάποιον αντίπαλο δυσφημώντας τον χωρίς να φαίνεται. Άβυσσος η ψυχή του διαδικτύου…
Κατά συνέπεια, με βάση τα ανωτέρω, το να γκρινιάζουν τα αποκαλούμενα ως “συστημικά” μέσα ενημέρωσης για την παλαβομάρα που επικρατεί στο διαδίκτυο και τη διασπορά ψευδών ειδήσεων, είναι και κάπως υποκριτικό. Διότι με τους γνωστούς… “πολιτικά διαπλεκόμενους όρους” κατανομής του χρήματος της διαδήμισης, εμμέσως πριμοδοτείται ο πιο παλαβός από όσους μένουν εκτός. Αλλιώς απλά δεν επιβιώνει.
Αυτό αποτελεί εν μέρει έκφραση κοινωνικής δυσαρέσκειας και αποδοκιμασίας προς τα “συστημικά” μέσα, που κατηγορούνται ότι έχουν βρίσκονται αγκαλιά με την εκάστοτε εξουσία και πολύ μακριά από την κοινωνία. Κατά συνέπεια, η τελευταία… αντιδρά μαξιμαλιστικά, στηρίζοντας όποιον βρίζει και κράζει περισσότερο. Είναι μέσο εκτόνωσης. Ακόμα κι αν αυτός που εκτονώνει έτσι την οργή του (ανα)γνωρίζει ότι όσα παρακολουθεί δεν απηχούν την αλήθεια.
Κάπου εκεί μπλέκει η κοινωνία στα γρανάζια της υπερβολής της κριτικής. Διότι υπάρχουν πολλοί που τα πιστεύουν, ενώ κάποιοι υπερθεματίζουν με τη συνήθη μέθοδο προέκτασης της φαντασίας, με τη λαοφιλή συνωμοσία να αποκτά νέες διαστάσεις. Αποτέλεσμα; Ζει και βασιλεύει η υπερβολή και η συνωμοσιολογία, με τους “συστημικούς” να παριστάνουν τους… πεφωτισμένους. Οι καλοί και οι κακοί. Το μαύρο και το άσπρο. Αυτό είναι το επικρατών ερμηνευτικό σχήμα.
Έτσι όμως άκρη δεν μπορεί να βρεθεί. Εξίσου γελοία είναι και η υπεροψία των “συστημικών”. Η δε έννοια του “ρεπορτάζ” και η αποκάλυψη εξισώνονται με το αν σου σηκώνουν το τηλέφωνο οι έχοντες την εξουσία και θέλουν να κάνουν δημόσιες σχέσεις με το μέσο που εκπροσωπείς. Αυτή η παρακμή είναι που αποτυπώνεται στις κάλπες. Δεν φταίει η κοινωνία συλλογικά, πέραν της ατομικής ευθύνης ενός εκάστου. Η διεργασία ξεκινά από αλλού και πολύ νωρίτερα, το δε ψάρι… βρωμάει από το κεφάλι.
https://www.defence-point.gr/