Στις τελευταίες θέσεις των χωρών του ΟΟΣΑ στην απασχόληση των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης βρίσκεται η Ελλάδα ενώ διπλάσια εμφανίζεται η ανεργία στις γυναίκες σε σύγκριση με αυτή των ανδρών.
Παράλληλα παρατηρείται αύξηση του ποσοστού πολιτών με ανώτατη εκπαίδευση και διατήρηση χαμηλών ποσοστών απασχόλησης πτυχιούχων. Οι Ελληνες φοιτητές κατανέμονται ως προς τα αντικείμενα σπουδών, στην πλειονότητά τους, κατά προτεραιότητα στις επιστήμες μηχανικής και επιστήμες διοίκησης και νομικής.
Επίσης, καταγράφεται διατήρηση της δυσμενούς αναλογίας φοιτητών ανά διδάσκοντα ενώ το ποσοστό γυναικών στους διδάσκοντες παραμένει ένα από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη. Όπως επίσης η δημόσια χρηματοδότηση της ανώτατης Εκπαίδευσης , παραμένει στα χαμηλότερα ποσοστά στην ΕΕ.
Tα στοιχεία προκύπτουν από την Ετήσια Εκθεση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ).Ο καθηγητής Περικλής Α. Μήτκας υπέβαλε την Ετήσια Έκθεση για την Ποιότητα της Ανώτατης Εκπαίδευσης 2019 στον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων Κωνσταντίνο Τασούλα και στον Πρόεδρο της Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, Γεώργιο Στύλιο, και στην υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, Νίκη Κεραμέως.
Η Ετήσια Έκθεση για την Ποιότητα της Ανώτατης Εκπαίδευσης καταγράφει την πορεία της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Ελλάδα, σε σύγκριση με τα συστήματα Ανώτατης Εκπαίδευσης άλλων χωρών, και ιδιαίτερα των χωρών της Ευρώπης, στη διάρκεια του 2019.
Παρουσιάζει, επίσης, τις δράσεις διασφάλισης ποιότητας που πραγματοποιήθηκαν από την ΕΘΑΑΕ (πρώην ΑΔΙΠ) κατά το προηγούμενο έτος, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των δημόσιων Πανεπιστημίων της χώρας μας.
Σύμφωνα με την ετήσια Εκθεση της ΑΔΙΠ για το 2019, παρά το γεγονός ότι στη χώρα το ποσοστό των πτυχιούχων εμφανίζει διαχρονικά ανοδική τάση και μάλιστα στι ς γυναίκες, η κατοχή μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών αυξάνει τις πιθανότητες απασχόλησης σε σύγκριση με τους αποφοίτους προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών.
Όσον αφορά στις αποδοχές των πτυχιούχων, η Ελλάδα βρίσκεται σε σχετικά χαμηλή θέση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ απέχοντας 20 ποσοστιαίες μονάδες από τον μέσο όρο. Η ανεργία των πτυχιούχων στην Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο παρόλο που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη μείωση μεταξύ των ετών 2015-2019.
Σύμφωνα με τα στοιχείας της έκθεσης έχουμε αύξηση φοιτητικού πληθυσμού ως ποσοστό του γενικού πληθυσμού στην Ελλάδα, συγκριτικά με τις χωρες του ΟΟΣΑ και της Ευρώπης ενώ το ποσοστό των αποφοίτων παραμένει χαμηλότερο. Οι αιτίες της φυγής των επιστημόνων στην Ελλάδα (braindrain) δεν είναι μόνο οικονομικής φύσης και δεν σχετίζονται μόνο με την οικονομική κρίση.
Είναι απόρροια χρόνιων στρεβλώσεων στη λειτουργία της χώρας (π.χ. έλλειψη αξιοκρατίας, διαφθορά, έλλειψη οράματος και στρατηγικής σε εθνικό επίπεδο, εναρμόνιση συστημάτων εκπαίδευσης, οικονομίας και κοινωνίας, ακατάλληλο παραγωγικό μοντέλο) τροφοδοτούμενων από ένα ακατάλληλο πλαίσιο αξιών.Παρόλα αυτά πάμε στην προσέλκυση εγκεφάλων από τη διαρροή με πρωτοβουλίες που συνδέονται με την εξεύρεση ερηασίας συναφούς με τα προσόντα τους.
Ανοδική τάση σε πτυχιούχους
Από τα στοιχεία του ΟΟΣΑκαι της Eurostat προκύπτει ότι το επίπεδο εκπαίδευσης του πληθυσμού, διεθνώς, εμφανίζει διαχρονικά ανοδική τάση, τόσο στις ηλικίες 25-34 όσο και στις ηλικίες 25-64. Στην Ελλάδα το ποσοστό των κατόχων πτυχίου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στις ηλικίες 25-34, βρίσκεται κοντά στον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ: 43% έναντι 44% στον ΟΟΣΑ. Αντίθετα, στις ηλικίες 25-64 το ποσοστό των κατόχων πτυχίου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης υπολείπεται σημαντικά: 32% έναντι 39% στον ΟΟΣΑ. Αναφορικά με το φύλο, οι γυναίκες με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα υπερτερούν αριθμητικά των ανδρών κατά 16%.
Η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις των χωρών του ΟΟΣΑ τόσο στην απασχόληση των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ηλικίας 25-64 (74%) όσο και των νέων αποφοίτων ηλικίας 25-34 (70%) (επίπεδα 5-8) απέχοντας 14 ποσοστιαίες μονάδες από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ.
Ωστόσο, η κατοχή μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών αυξάνει τις πιθανότητες απασχόλησης κατά 11%, σε σύγκριση με τους αποφοίτους προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών, ενώ η κατοχή διδακτορικού τίτλου κατά 17%. Όσον αφορά στις αποδοχές των πτυχιούχων, η Ελλάδα βρίσκεται σε σχετικά χαμηλή θέση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ απέχοντας 20 ποσοστιαίες μονάδες από τον μέσο όρο.
Η ανεργία των πτυχιούχων στην Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο των χωρών της ΕΕ28, παρόλο που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη μείωση μεταξύ των ετών 2015-2019.
Η ανεργία πτυχιούχων γυναικών στην Ελλάδα τείνει σε διπλάσιο ποσοστό απ’ αυτό των ανδρών.Αύξηση του ποσοστού πολιτών με ανώτατη εκπαίδευση στο γενικό πληθυσμό, στην Ελλάδα και διεθνώς. Οι γυναίκες υπερτερούν σημαντικά.Διατήρηση των χαμηλών ποσοστών απασχόλησης των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα συγκριτικά με τις χώρες του ΟΟΣΑ και της Ευρώπης. Διπλάσια η ανεργία στις γυναίκες σε σύγκριση με των ανδρών.
Υψηλά ποσοστά εγεγγραμμένων φοιτητών
Η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά φοιτητικού πληθυσμού σε σχέση με τον πληθυσμό της. Βεβαίως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι επειδή η μέτρηση γίνεται επί των εγγεγραμμένων φοιτητών και ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς θεωρούνται μη ενεργοί, η σύγκριση δεν αποδίδει ακριβώς την πραγματικότητα.
Επιπλέον, το ποσοστό των αποφοίτων στο σύνολο των φοιτητών ετησίως παραμένει το χαμηλότερο μεταξύ των χωρών της Ευρώπης. Αξιοσημείωτο, επίσης, είναι το γεγονός ότι τόσο στην Ελλάδα παραμένει υψηλότερο το ποσοστό των ανδρών έναντι των γυναικών στον πρώτο κύκλο σπουδών σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες.
Ωστόσο, στις μεταπτυχιακές σπουδές οι γυναίκες υπερτερούν των ανδρών. Οι φοιτητές στην Ελλάδα κατανέμονται ως προς τα αντικείμενα σπουδών, στην πλειονότητά τους, κατά προτεραιότητα στις επιστήμες μηχανικής και επιστήμες διοίκησης και νομικήςμε τελευταίες τις υπηρεσίες.
Η Ελλάδα παραμένει η χώρα με τη μεγαλύτερη αναλογία φοιτητών ανά διδάσκοντα
Στην Ευρώπη οι περισσότεροι φοιτητές είναι ενταγμένοι στις επιστήμες διοίκησης και τις νομικές σπουδές και οι λιγότεροι στις γεωτεχνικές επιστήμες. Η Ελλάδα παραμένει η χώρα με τη μεγαλύτερη αναλογία φοιτητών ανά διδάσκοντα απέχοντας από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο κατά περίπου 30 ποσοστιαίες μονάδες.
Επισημαίνεται ότι το πλήθος των διδασκόντων σε σύγκριση με άλλες πληθυσμιακά παρόμοιες χώρες της Ευρώπης βρίσκεται στο ίδιο σχεδόν επίπεδο. Ωστόσο η αναλογία αποβαίνει δυσμενής λόγω του υπεράριθμου σχετικά φοιτητικού πληθυσμού, ο οποίος περιλαμβάνει τους μη ενεργούς φοιτητές.
Επιπλέον, η Ελλάδα παρουσιάζει και τη δυσμενέστερη αναλογία διδακτικού προσωπικού ανδρών/γυναικών στην ΕΕ. Η ανάκαμψη από τη γενικότερη τάση μείωσης της χρηματοδότησης αρχίζει να εμφανίζεται από το 2017 σε αρκετά συστήματα ανώτατης εκπαίδευσης της Ευρώπης και ενισχύεται και το 2018.
Σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά (2018) στις χώρες τις βορειοδυτικής Ευρώπης διαγράφεται μια σχετική σταθερότητα ως προς τη χρηματοδότηση, ενώ η κατάσταση στα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη βαίνει βελτιούμενη.
Το Λουξεμβούργο διατήρησε για ακόμη μια χρονιά την αύξηση της χρηματοδότησης. Παράλληλα καταγράφηκε μείωση χρηματοδότησης στην Τουρκία (μεγαλύτερη του 5%), στην Σκωτία και Αυστρία (μέχρι 5%). Αντίθετα, η Ρουμανία και η Τσεχία είναι οι δύο χώρες στις οποίες διαπιστώνεται αύξηση της χρηματοδότησης (άνω του 5%) ενώ σημαντική βελτίωση στη χρηματοδότηση σημειώνεται ακόμη στην Κροατία, τη Λιθουανία και τη Σερβία.
Αύξηση του φοιτητικού πληθυσμού ως ποσοστό του γενικού πληθυσμού στην Ελλάδα συγκριτικά με χώρες του ΟΟΣΑ και της Ευρώπης, ενώ το ποσοστό αποφοίτων παραμένει το χαμηλότερο.
Διατήρηση της δυσμενούς αναλογίας φοιτητών ανά διδάσκοντα στην Ελλάδα σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Το ποσοστό των γυναικών στους διδάσκοντες στην Ελλάδα παραμένει ένα από τα χαμηλότερα της ΕΕ. Η δημόσια χρηματοδότηση της ανώτατης εκπαίδευσης στην Ελλάδα παραμένει από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη, παρόλο που εμφανίζει μια σχετική σταθερότητα και μικρή ανάκαμψη από το 2018, ενώ ταυτόχρονα ο φοιτητικός πληθυσμός αυξάνεται.
Επιστημονικές δημοσιεύσεις
Η Ελλάδα συνεχίζει να βρίσκεται σε σχετικά υψηλή θέση (18η) ως προς το πλήθος των επιστημονικών δημοσιεύσεων μεταξύ 53 ευρωπαϊκών χωρών και σε σχετικά χαμηλή (26η) ως προς την αναλογία αναφορών ανά δημοσίευση.
Σχετικά χαμηλή (σε σύνολο 28 χωρών) είναι και η επίδοση της χώρας (24η) ως προς την αναλογία πλήθους δημοσιεύσεων ανά ερευνητή. Η ερευνητική χρηματοδότηση εξακολουθεί να βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα και οι δαπάνες για Ε&Α στην Ανώτατη Εκπαίδευση σημείωσαν αύξηση από το προηγούμενο έτος, ενώ το σύνολο του ερευνητικού δυναμικού της ανώτατης εκπαίδευσης αυξήθηκε από το προηγούμενο έτος, παραμένοντας, ωστόσο, σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο από αυτό του 2015.
Η Ελλάδα υστερεί σημαντικά σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο ως προς τη δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής ποιότητας (highflying), οι οποίες παρουσιάζουν υψηλές απαιτήσεις (αξιοποίηση ικανοτήτων) και προσφέρουν καλές οικονομικές απολαβές και προοπτικές (5% έναντι 21%) και ταυτόχρονα: υπολείπεται ελάχιστα του ευρωπαϊκού μέσου όρου (24% έναντι 25%) σε θέσεις εργασίας χαμηλών απολαβών και προοπτικών (smooth running)υπερβαίνει κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (28% έναντι 21%) στις χειρωνακτικές θέσεις εργασίας (active manual) οι οποίες συνδέονται με σημαντικό βαθμό κινδύνουέχει λιγότερες θέσεις εργασίας υψηλής έντασης (under pressure),οι οποίες όμως προσφέρουν καλές απολαβές και προοπτικές (2% έναντι 13%) από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ τέλος υπερτερεί κατά 21% του ευρωπαϊκού μέσου όρου ως προς τις θέσεις χαμηλής ποιότητας (poor quality) (χαμηλές απολαβές, έλλειψη προοπτικών εξέλιξης, χαμηλότερη ένταση εργασίας).
Οι ερευνητικές επιδόσεις της Ελλάδας βρίσκονται σε σχετικά καλή θέση σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, καταλαμβάνοντας την 24η και 26η θέση σε σύνολο 53 χωρών.
Η ερευνητική χρηματοδότηση εξακολουθεί να είναι χαμηλή παρόλη τη σχετική αύξηση κατά το προηγούμενο έτος. Οι αιτίες της φυγής των επιστημόνων στην Ελλάδα (braindrain) δεν είναι μόνο οικονομικής φύσης και δεν σχετίζονται μόνο με την οικονομική κρίση. Είναι απόρροια χρόνιωνστρεβλώσεων στη λειτουργία της χώρας (π.χ. έλλειψη αξιοκρατίας, διαφθορά, έλλειψη οράματος και στρατηγικής σε εθνικό επίπεδο, εναρμόνιση συστημάτων εκπαίδευσης, οικονομίας και κοινωνίας, ακατάλληλο παραγωγικό μοντέλο) τροφοδοτούμενων από ένα ακατάλληλο πλαίσιο αξιών.
Δείτε εδώ αναλυτικά την έκθεση του ΟΟΣΑ
Ισμήνη Χαραλαμποπούλου
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ