Στο θέμα της εικόνας που παρουσιάζει το υπουργείο Εθνικής Άμυνας έχουμε αναφερθεί ξανά. Βελτίωση όμως δεν έχει διαπιστωθεί, οπότε αναγκαζόμαστε να επανέλθουμε. Στα τελευταία “κρούσματα” οι ισχυρές ενδείξεις ότι υπουργός, υφυπουργός και γενικός ...γραμματέας δεν παρουσιάζουν εικόνα συνοχής και συνολικής παρουσίας του υπουργείου προς τα έξω. Παρακάμπτεται η προβλεπόμενη διαδικασία και επιχειρείται η παράκαμψη του ΥΕΘΑ, με επιδίωξη διασφάλισης απευθείας επικοινωνίας με το Μέγαρο Μαξίμου.Από τον απαράδεκτο αυτόν “κανόνα” δεν εξαιρείται ούτε η στρατιωτική ηγεσία. Σύμφωνα με πληροφορίες, πολύ πρόσφατα κι ενώ ο Νίκος Παναγιωτόπουλος έλλειπε σε προγραμματισμένη επίσκεψη, σύσσωμη η στρατιωτική ηγεσία μετέβη στο Μέγαρο Μαξίμου για ενημέρωση. Τελούσε αυτό σε γνώση του υπουργού άραγε, ή έχει δίκιο η περιρρέουσα ατμόσφαιρα στο υπουργείο που επιμένει ότι η υπόθεση δεν είναι τόσο αθώα;
Πριν λίγες ημέρες, ο γενικός γραμματέας “εκπροσώπησε τον πρόεδρο της κυβέρνησης”, δηλαδή τον πρωθυπουργό όπως μας ενημέρωνε σχετική ανακοίνωση που εξέδωσε το ίδιο το ΥΠΕΘΑ. Το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και τον ίδιο τον υπουργό ποιος τους εκπροσώπησε; Αλήθεια μοιάζει φυσιολογική – “προβλεπόμενη” όπως λέγεται στρατιωτικά, αυτή η διαδικασία;
Σε αυτό το πολύ περίεργο κλίμα που υπάρχει και προφανώς γίνεται ανεκτό σε κυβερνητικό επίπεδο, δεν μπορεί να εκπλήσσει ότι παρά τις πολύ συγκεκριμένες κυβερνητικές διαρροές -να τονιστεί αυτό- ότι με πολύ γρήγορους ρυθμούς θα ολοκληρωθεί ο νέος νόμος προμηθειών για να οδεύσει στη Βουλή και να ψηφιστεί μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, απλώς δεν έγινε τίποτα! Τέλος Οκτωβρίου πλέον, κι επειδή το θέμα είναι εξόχως σοβαρό αφού αφορά τις επιχειρησιακές ικανότητες των Ενόπλων Δυνάμεων ας επιχειρήσουμε να το αναλύσουμε…
Πρόκειται για έναν νόμο πέραν οποιασδήποτε διεθνούς εμπορικής πραγματικότητας που νομοθετήθηκε στο πλαίσιο του ιδιότυπου “ελληνικού εκκρεμούς”, ανάμεσα στην πλήρη ασυδοσία και το απόλυτο τίποτα, με την υπαρκτή -σε κάθε περίπτωση- δικαιολογία για τα αποκληθέντα ως “σκάνδαλα εξοπλιστικών προμηθειών”.
Έλα όμως που στην πράξη αποδείχθηκε ότι έθετε τέτοιες ασφαλιστικές διατάξεις διαφάνειας που τον κατέστησαν αναποτελεσματικό. Το “αποκληθέντα” προστίθεται αναγκαστικά, διότι σε μεγάλο βαθμό, μετά από διαδικασίες δεκαετιών ενώπιον της Δικαιοσύνης, η πλειονότητα των κατηγορουμένων ή αποδόθηκαν αθώοι στην κοινωνία ή με τον ένα ή άλλον τρόπο… κυκλοφορούν ανάμεσα μας!
Τα προηγούμενα χρόνια και με πίεση των στρατιωτικών επιτελείων που είχαν απελπιστεί, μετά από συνεχείς διεργασίες και διαβούλευση με τον επιχειρηματικό κόσμο και τα ίδια τα Γενικά Επιτελεία, το υπουργείο είχε ετοιμαστεί και μάλιστα είχε παρουσιάστηκε στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, ένα σχέδιο νέου νόμου.
Οι δε παρατηρήσεις της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής και όχι μόνο, είχαν ενσωματωθεί στο τελικό κείμενο. Όμως, από τον Ιανουάριο του 2019 παραμένει στα συρτάρια του υπουργείου! Κανένας υπουργός δεν τον στέλνει στη Βουλή για ψήφιση! Ούτε ο Πάνος Καμμένος (έστω για λίγες μέρες προ της αποχώρησής του από τον θώκο), ούτε ο ναύαρχος Αποστολάκης όταν αποστρατεύθηκε και ανέλαβε ΥΕΘΑ επί ΣΥΡΙΖΑ, ούτε και ο Νίκος Παναγιωτόπουλος! Τι συμβαίνει;
Για να είμαστε απόλυτα δίκαιοι ο νυν υπουργός, λίγους μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ζήτησε επίσημη ενημέρωση και μάλιστα κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του ανώτατου οργάνου του ΥΠΕΘΑ. Εκεί φέρεται να βρήκε μπροστά του την αντίθετη υψηλόβαθμου πολιτικού στελέχους του υπουργείου, το οποίο μάλιστα παραβρισκόταν άτυπα στη συνεδρίαση. Εκεί διατύπωσε την άποψη ότι “ο νόμος είναι πολύ καλός, αλλά ίσως χρειάζονται κάποιες μικρές βελτιώσεις τις οποίες δεσμεύομαι να τις εισηγηθώ σε σαράντα ημέρες το πολύ“. Πάσα προσφορά δεκτή!
Η υπόσχεση όμως … “σαράντισε” και ούτε μνημόσυνο δεν της κάναμε, ενώ στη συνέχεια ξεχάσαμε και το ετήσιο μνημόσυνο (Σεπτέμβριος 2019 – Σεπτέμβριο 2020)! Όπου να ‘ναι συμπληρώνονται δύο ολόκληρο χρόνια που ο νόμος είναι έτοιμος, αποδεκτός από όλα τα κόμματα, με ενσωματωμένες όλες τις εύστοχες παρατηρήσεις που έγιναν από σχετιζόμενους επιχειρηματικούς φορείς, Γενικά Επιτελεία, ακόμα και πολιτών στο πλαίσιο της διαβούλευσης, κομμάτων κατά την παρουσίαση του στην επιτροπή Άμυνας της Βουλής και της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής της Βουλής.
Κι αυτό, παρότι έχει καταγραφεί κατ’ επανάληψη έκφραση της βούλησης του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη για την ανάκαμψη της ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας. Παράλληλα με την πληθώρα των δημοσιευμάτων που με αφορμή το στρατιωτικό “bullying” της Τουρκίας και την… ανακάλυψη ότι η Άγκυρα έχει επιτύχει αμυντική αυτάρκεια άνω του 70%, εξέφραζαν και την ελληνική κοινωνία διατυπώνοντας το ερώτημα: “Γιατί η Τουρκία μπορεί;“!
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο νυν Πρόεδρος της επιτροπής Άμυνας της Βουλής σε κάθε συνεδρίαση, όσο η ΝΔ βρισκόταν αντιπολίτευση, έθετε το ερώτημα στους κυβερνώντες “εκείνο τον νέο νόμο περί προμηθειών πότε θα τον φέρετε επιτέλους; Δεν βλέπετε τι γίνετε;“! Όποιος το αμφισβητεί, δεν έχει παρά να συμβουλευθεί τα πρακτικά…
Όπου να ‘ναι λοιπόν, συμπληρώνουμε αισίως 13 μήνες απόλυτης αδράνειας της νυν πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΘΑ και της πολλά υποσχόμενης -αρχικά αλλά στην πράξη αποδειχθείσας ως ανύπαρκτης- παρέμβασης του αξιωματούχου που έχει καταγραφεί σε δημοσιεύματα και ως “αρχιτέκτονας λύσεων στο ΥΠΕΘΑ“. Κι όλα αυτά παρά τις σαφείς κατευθύνσεις του Μεγάρου Μαξίμου όπως δημοσιοποιήθηκε πριν δύο μήνες, ώστε “εντός Αυγούστου να κατατεθεί ο νέος νόμος σε αντικατάσταση του 3978/11“.
Την ίδια στιγμή, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα στο υπουργείο επιμένει ότι εάν γίνει οποιαδήποτε αλλαγή στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, αυτή θα είναι στοιχειώδης, ούτε καν περιορισμένη! Εν ολίγοις, όσα προτάθηκαν από τους άμεσα εμπλεκόμενους για να θεραπευθεί μια αρρωστημένη κατάσταση από το 2011, όπου για να αγοράσεις μια… βίδα την οποία πωλεί μία και μόνη εταιρία έπρεπε να κάνεις… διεθνή διαγωνισμό(!) θα πεταχτούν στον κάλαθο των αχρήστων!
Κανείς, ούτε και το Μέγαρο Μαξίμου που πασχίζει να ενισχύσει την αποτρεπτική-αμυντική αξιοπιστία των Ενόπλων Δυνάμεων, δεν δείχνει να ασχολείται με το ότι παράγοντες όπως: η πολυπλοκότητα των διαδικασιών, το πολλαπλό νομικό πλαίσιο, οι ρήτρες διαφάνειας και ελέγχου των φορέων και ο όγκος δικαιολογητικών, η αναντιστοιχία των συμβατικών όρων με τις συνθήκες της αγοράς, έχουν ως αποτέλεσμα χρονοβόρες διαδικασίες, διοικητικό βάρος, αποτυχία διαγωνισμών και προσέλκυσης φορέων και τελικώς απαράδεκτα μικρό αριθμό συμβάσεων μετά από πολύ χρόνο και μεγάλη προσπάθεια.
Οι επιπτώσεις είναι λίγο πολύ γνωστές σε όλο το πεδίο των προμηθειών που ρυθμίζει ο νόμος, από τον προγραμματισμό των αναγκών, τη διαδικασία και τη σύναψη συμβάσεων, μέχρι και την υλοποίησή τους. Ισχύει ότι καταφέραμε να υπογράψουμε με διαγωνιστικές διαδικασίες 13 συμβάσεις από ένα σύνολο 60 προκηρύξεων στις οποίες μάλιστα δεν περιλαμβάνονται επαναληπτικές προκηρύξεις; Ισχύει ότι ο μέσος χρόνος ολοκλήρωσης των διαδικασιών των αντίστοιχων προγραμμάτων κυμάνθηκε περίπου στα 3 χρόνια;
Ισχύει ότι απορροφήθηκαν 80 εκατ. ευρώ από έναν συνολικό προϋπολογισμό διαγωνισμών 500 εκατ. ευρώ; Ποιος είναι ο δείκτης αποτελεσματικότητας; Ξεπέρασε το 20%, χωρίς να προσμετρηθούν ανθρωποημέρες και εργατοώρες που απαιτήθηκαν για τη διεκπεραίωση όλων αυτών των υποθέσεων; Το ιδιαίτερα μεθοδικό και με ποσοτικές πέραν των ποιοτικών μεθόδων αξιολόγησης, είναι ικανοποιημένο αν ισχύουν αυτά τα στοιχεία;
Να υπενθυμίσουμε μήπως την περίπτωση της εν συνεχεία υποστήριξης (σύμβαση FOS / Follow-on-Support) των γαλλικών μαχητικών αεροσκαφών Mirage Μ2000 που παρά την επιχειρησιακή αναγκαιότητα και μετά από 5-6 χρόνια προσπαθειών, ακόμα προσπαθούμε να περάσουμε νομοθετική ρύθμιση για να συνάψουμε σχετική σύμβαση;
Να πάμε μήπως στα όπλα των Mirage που άφησαν την Πολεμική Αεροπορία χωρίς πραγματικά βλήματα κατά στόχων επιφανείας, με αποτέλεσμα να στηριζόμαστε σε άλλα, απαράδεκτα υψηλού ρίσκου για την επιβιωσιμότητα αεροσκαφών και πληρωμάτων βλήματα; Παρόλα αυτά ακόμα μυαλό δεν βάλαμε θεσμικά; Παρότι όπως πάντα υπάρχουν άτομα που ευθύνονται για το βραχυκύκλωμα των διαδικασιών, εδώ το θέμα είναι πολύ σοβαρότερο και ο κίνδυνος ΔΕΝ είναι πλέον θεωρητικός. Σκοπεύει κανείς επιτέλους να κινηθεί; Αυτά προς το παρόν…