Του Βαγγέλη ΤριάντηΔιαχρονικό σκάνδαλο επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και ΝΔ ήταν η υπόθεση Folli Follie, όπως προκύπτει από την ενδιάμεση έκθεση του διαχειριστικού ελέγχου της PricewaterhouseCoopers (PwC), το καυτό...
περιεχόμενο της οποίας δημοσιεύει το Documento. Από το 2001 έως το 2017 ο όμιλος παρουσίαζε εικόνα πλασματικής ευρωστίας σε ό,τι αφορά τις πωλήσεις του. Με λογιστικά τρικ και αγοραπωλησίες προϊόντων, εικονικές και μη, μέσω ανεξάρτητων υποτίθεται εταιρειών στο εξωτερικό κατόρθωνε να αυξάνει λογιστικά τις πωλήσεις και τα κέρδη του. Με τη μόνη διαφορά ότι οι εταιρείες αυτές ελέγχονταν από στελέχη του ομίλου Folli Follie (FF Group), με αποτέλεσμα οι συναλλαγές αυτές να είναι πλασματικές, όπως και η εικόνα κερδοφορίας του.Το αποτέλεσμα ήταν κέρδη εκατομμυρίων ευρώ για την οικογένεια Κουτσολιούτσου. Επί χρόνια ολόκληρα τα μέλη της κολυμπούσαν στη χλιδή. Τα πάρτι και ο προκλητικός τρόπος ζωής τους κοσμούσαν τις κοσμικές στήλες των περιοδικών. Μαζί και οι επαφές και γνωριμίες με την αφρόκρεμα του πολιτικού κόσμου, με την οποία έσπευδαν να φωτογραφηθούν με μέλη της οικογένειας σε δημόσιες εκδηλώσεις. Το παράδειγμα της οικογένειας Κουτσολιούτσου, που από το μηδέν κατόρθωσε να στήσει μια διεθνή αυτοκρατορία, ενσάρκωνε το μεταπολιτευτικό «Greek dream». Όμως όπως όλα τα παραμύθια, έτσι κι αυτό είχε «δράκο», που κατόρθωνε επί χρόνια να ξεγελά τις ελεγκτικές αρχές με την ανοχή του πολιτικού συστήματος και των αρμόδιων ελεγκτικών αρχών.
Σύγκρουση συμφερόντων και ασυνήθιστος έλεγχος
Καταρχάς, και ανεξαρτήτως από την τρέχουσα πολιτική σπέκουλα από την πλευρά της ΝΔ, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι το σκάνδαλο Folli Follie οδηγήθηκε στη Δικαιοσύνη επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Ήταν αρχές Μαΐου του 2018 όταν το fund Quintessential Capital Management (QCM) δημοσιοποίησε έκθεση σύμφωνα με την οποία οι «οικονομικές πληροφορίες που είχαν δημοσιευτεί από την εταιρεία το 2017 είχαν ουσιώδη σφάλματα», κυρίως στα στοιχεία που αφορούσαν τη δραστηριότητα του ομίλου στις χώρες της Ασίας και του Ειρηνικού. Στις 7 Μαΐου 2018 η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς κάλεσε την εταιρεία να προβεί σε ανάθεση πρόσθετου ελέγχου για τις οικονομικές καταστάσεις του 2017. Στις 2 Οκτωβρίου 2018 συζητήθηκε ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών το αίτημα που υπέβαλε η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για τη διεξαγωγή διαχειριστικού ελέγχου στον όμιλο FF. Στις 21 Νοεμβρίου, με απόφαση του πρωτοδικείου, υπεύθυνη για τον έλεγχο ορίστηκε η PwC.
Ο διαχειριστικός έλεγχος βασίστηκε τόσο σε καταθέσεις στελεχών της εταιρείας όσο και σε ηλεκτρονικά στοιχεία, όπως e-mails, ίχνη ψηφιακών συναλλαγών, αποσπάσματα από προσωπικές ατζέντες και άλλες σημειώσεις. Εδώ βέβαια προκύπτει ένα σημαντικό ερώτημα για την PwC. Σύμφωνα με εισαγγελικές πηγές, η PwC εμφανίζεται με ασυνήθιστο τρόπο, αντί να προχωρά σε λογιστικό έλεγχο των οικονομικών του ομίλου FF, να συμπεριλαμβάνει στην έκθεσή της e-mails του διευθυντή ασφαλείας Ν.Σ. προς τον Κουτσολιούτσο, αλλά και συνεντεύξεις με το ίδιο πρόσωπο για τις αναφορές του σε πολιτικά πρόσωπα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Κάτι που η ΝΔ εκμεταλλεύεται πολιτικά σήμερα με διαρροές σε φίλα προσκείμενα ΜΜΕ. Ωστόσο κατά τις ίδιες εισαγγελικές πηγές η PwC θα έπρεπε κανονικά να παραδώσει τα e-mails στις εισαγγελικές αρχές ώστε να κρίνουν το περιεχόμενό τους. Είναι άγνωστο γιατί μια εταιρεία που ουσιαστικά είναι επιφορτισμένη με λογιστικό έλεγχο συμπεριλαμβάνει στην έκθεση e-mails με αναφορές υπεύθυνου ασφαλείας σε πολιτικά πρόσωπα.
Πλασματική εικόνα από το 2001 έως το 2017
Επιπλέον, μεταξύ της PwC και του FF Group φαίνεται ότι προκύπτει ακόμη ένα ζήτημα. Η PwC κατά το παρελθόν παρείχε υπηρεσίες outsourcing, καθώς έβγαζε τη μισθοδοσία του. Εγείρεται λοιπόν σοβαρό ζήτημα σύγκρουσης συμφερόντων και πειθαρχικού ελέγχου από την Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχου (ΕΛΤΕ). Σε ό,τι αφορά τυχόν καθυστερήσεις που επικαλείται η ΝΔ αναφορικά με την αντίδραση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, μόλις πριν από λίγες μέρες η σχετική δικογραφία τέθηκε στο αρχείο. Ας δούμε όμως τι πραγματικά προκύπτει από τη 200 σελίδων ενδιάμεση έκθεση της PwC για το FF Group.
Επί σειρά ετών ο όμιλος παρουσίαζε πλασματική εικόνα στο επενδυτικό κοινό. Οπως αναφέρεται στην ενδιάμεση έκθεση, «η παρουσίαση συνεχόμενων αυξήσεων τόσο στις πωλήσεις όσο και στα κέρδη δημιουργούσε την εικόνα ενός υγιούς ομίλου εταιρειών με ελκυστικές αποδόσεις για τους επενδυτές – μετόχους και λοιπούς χρηματοδότες». Από το 2001 έως το 2017 ο όμιλος παρουσίαζε κάθε χρόνο στις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις πλασματικό κύκλο εργασιών και κέρδη. Το γεγονός αυτό εκθέτει τις ελεγκτικές αρχές στην Ελλάδα, καθώς επί χρόνια ολόκληρα ο όμιλος μπορούσε να λειτουργεί κατά παράβαση της νομοθεσίας. Σύμφωνα με εισαγγελικές πηγές, η λειτουργία αυτή απορρέει από τον ίδιο τον ιδρυτικό νόμο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, ο οποίος είναι προβληματικός σε ό,τι αφορά τον έλεγχο στις ενοποιήσεις οικονομικών αποτελεσμάτων με εταιρείες του εξωτερικού.
Η «λογιστική παρατυπία» του FF Group είχε αποτέλεσμα να διογκώνονται τα ίδια κεφάλαια της εταιρείας. Μόνο το 2017, σύμφωνα με τα ευρήματα του διαχειριστικού ελέγχου, οι πωλήσεις και τα ίδια κεφάλαια της FFGS (μέλος του ομίλου) εμφανίζονταν προσαυξημένα λόγω πλασματικών συναλλαγών. Το γεγονός αυτό διαμόρφωνε θετικό αντίκτυπο στη χρηματιστηριακή εικόνα της εταιρείας αλλά και «μια ελκυστική επενδυτική πρόταση στην εγχώρια και τη διεθνή χρηματαγορά», με ιδιαίτερα μεγάλα οφέλη για τους μετόχους. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2001 έως το 2015 καταβλήθηκαν στους μετόχους περί τα 116 εκατ. ευρώ, είτε με τη μορφή μερισμάτων είτε μέσω επιστροφής κεφαλαίου.
Το «Merry-Go-Round» ή αλλιώς «γύρω γύρω όλοι»
Η συνεχής αύξηση των κερδών και της χρηματιστηριακής αξίας του ομίλου δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για την πρόσβαση του FF Group σε χρηματοδότηση μέσω τραπεζικού δανεισμού ή έκδοσης ομολόγων. Οι μέθοδοι για την εικονική αύξηση των πωλήσεων, άρα και των κερδών του ομίλου, ήταν τρεις. Η πρώτη χαρακτηρίζεται από τα ίδια τα στελέχη της εταιρείας στην Ασία ως «Merry-Go-Round» (MGR), αλλιώς «γύρω γύρω όλοι», και εφαρμόστηκε το 2001-13.
Εταιρείες του FF Group που παρουσιάζονταν ως «ανεξάρτητες» προχωρούσαν σε αγοραπωλησίες προϊόντων του ομίλου. Ο έλεγχος εντόπισε τουλάχιστον 27 τέτοιου είδους εταιρείες, οι οποίες δημιουργήθηκαν στο εξωτερικό από το 2002 έως το 2014. Για παράδειγμα, η FFGS πουλούσε εμπόρευμα (ρολόγια, κοσμήματα, αξεσουάρ) σε άλλη εταιρεία. Αυτή στη συνέχεια τα πουλούσε είτε απευθείας είτε μέσω άλλης ελεγχόμενης εταιρείας σε άλλη θυγατρική του ομίλου, η οποία πουλούσε το εμπόρευμα στην αγορά.
Στην πραγματικότητα οι εταιρείες αυτές μόνο ανεξάρτητες δεν ήταν, καθώς ελέγχονταν από στελέχη του FF Group. Οι αγοραπωλησίες των προϊόντων καταγράφονταν λογιστικά. Το ίδιο εμπόρευμα φαινόταν να έχει πουληθεί παραπάνω από μία φορά, επομένως και οι πωλήσεις φαίνονταν λογιστικά αυξημένες, άρα και τα κέρδη. Μόνο την περίοδο 2008-13 με τη μέθοδο αυτή οι πωλήσεις εμφανίζονταν προσαυξημένες έως και 9% επί των συνολικών πωλήσεων του υποομίλου FFGS στην Ασία.
Εικονικές αγοραπωλησίες μέσω ελεγχόμενων εταιρειών
Η δεύτερη μέθοδος αφορούσε τη «λογιστική καταχώρηση εικονικών πωλήσεων σε εικονικούς πελάτες χρησιμοποιώντας πάλι εταιρείες ελεγχόμενες από στελέχη του ομίλου». Τα στελέχη είχαν τον πλήρη έλεγχο των εταιρειών αυτών, οι οποίες ανέρχονταν σε 28, αν και δεν αποκλείεται να ήταν περισσότερες. Αξιο αναφοράς είναι και το γεγονός ότι οι ελεγκτές των εταιρειών αυτών ήταν ίδιοι με τους ελεγκτές της FFGS και κάποιων θυγατρικών της εταιρειών.
Η FFGS εμφανιζόταν να αγοράζει από εικονικούς προμηθευτές εμπόρευμα το οποίο πουλούσε στη συνέχεια σε υποτιθέμενες ανεξάρτητες εταιρείες στην Ασία. Οι εταιρείες όμως αυτές ελέγχονταν από τον όμιλο FF Group και, όπως προέκυψε από τον διαχειριστικό έλεγχο, δεν υπήρξε «πραγματική κίνηση αποθεμάτων». Με λίγα λόγια, ήταν εικονικές και απλώς συνέβαλαν στο να φαίνονται αυξημένες οι πωλήσεις, άρα και τα κέρδη του ομίλου. Η μέθοδος αυτή εφαρμόστηκε από το 2006 έως το 2015 με μεγάλη επιτυχία. Σύμφωνα με την έκθεση, μόνο την περίοδο 2008-15 οι εικονικές πωλήσεις στην Ασία αφορούσαν το 69% των συνολικών πωλήσεων του υποομίλου FFGS κατ’ έτος.
Η τρίτη μέθοδος εφαρμόστηκε το 2016. Εταιρείες του ομίλου FF πραγματοποιούσαν απευθείας εικονικές πωλήσεις σε έναν μοναδικό εικονικό πελάτη και εικονικές αγορές από έναν επίσης εικονικό προμηθευτή. Σύμφωνα με την ενδιάμεση διαχειριστική έκθεση, το 2016 και το 2017 οι εικονικές πωλήσεις της FFGS στην Ασία ανήλθαν στο 88% και 89% αντίστοιχα των συνολικών πωλήσεων.
Επίσης, για τα έτη 2011-17 ο έλεγχος εντόπισε πλαστές τραπεζικές αναλύσεις της Alpha Bank για την FFGS, για την FF Origins και για την FFIH, αλλά και υποτιθέμενες απαντήσεις από την Alpha Bank σχετικά με το υπόλοιπο στον λογαριασμό για το 2014, 2015 και 2016. Σε αυτό φέρεται να εμπλέκεται πρώην CFO της FFGS. Ο συγκεκριμένος ταχυδρομούσε φάκελο σε γνωστό του στην Αθήνα με την πλαστή απαντητική επιστολή και εκείνος, υπογράφοντας ως… υποδιευθυντής της Alpha, τα ταχυδρομούσε πίσω στην FFGS.
Οι ισχυρισμοί, τα e-mails και ο Μπαλαούρας
Το οικονομικό σκάνδαλο περιγράφεται αναλυτικά στις 200 σελίδες της ενδιάμεσης έκθεσης, όμως η συντριπτική πλειονότητα των ΜΜΕ και η ΝΔ έχουν εστιάσει στις αναφορές του Ν.Σ. σε πρώην υπουργούς και βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ. Πρόκειται για e-mails τα οποία αποστέλλονται τον Μάιο του 2018 από τον Ν.Σ. προς τους Γιώργο και Δημήτρη Κουτσολιούτσο. Σε αυτά ο Ν.Σ. ισχυρίζεται ότι ο τότε βουλευτής Ηλείας του ΣΥΡΙΖΑ Μάκης Μπαλαούρας και οι πρώην υπουργοί Αλέξανδρος Χαρίτσης, Αλέκος Φλαμπουράρης και Σταύρος Αραχωβίτης υποτίθεται ότι θα «συνέδραμαν τον όμιλο» και επισημαίνει ότι έχουν «ισχυρούς συμμάχους». Ωστόσο κατά τη συνέντευξή του με την PwC ο Ν.Σ. ανέφερε ότι οι πληροφορίες που διαβίβασε στον Γ. Κουτσολιούτσο σχετικά με «υποστήριξη της εταιρείας από πολιτικά πρόσωπα προήλθαν από συνομιλίες που είχε κάνει με τον Μάκη Μπαλαούρα». Επίσης, ο συντάκτης της έκθεσης υπογραμμίζει σε δύο σημεία της ότι δεν έχει καταστεί εφικτό να επιβεβαιώσει τους ισχυρισμούς του Ν.Σ. στα επίμαχα e-mails. Επισημαίνει χαρακτηριστικά πως δεν ήταν δυνατόν να «επιβεβαιώσουμε την ακρίβειά τους» ούτε εάν όσα περιγράφονται πράγματι συνέβησαν.
Εδώ τίθεται το εύλογο ερώτημα: εάν πράγματι ο τότε βουλευτής Μπαλαούρας έλεγε κάτι τέτοιο στον Ν.Σ. με αντάλλαγμα δωρεές της Folli Follie σε νοσοκομεία του Πύργου Ηλείας, την εκλογική του περιφέρεια, ή εάν ο Ν.Σ. μετέφερε κάτι τέτοιο στην οικογένεια Κουτσολιούτσου μόνο και μόνο για να δείξει ότι είναι χρήσιμος και να δικαιολογήσει τον μισθό του.
Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, ο Ν.Σ. θα κληθεί να τα αποδείξει όλα αυτά ενώπιον της Δικαιοσύνης, καθώς τα πολιτικά πρόσωπα που εμπλέκει θα κινηθούν εναντίον του νομικά, αλλά και στον εισαγγελέα, που ως οφείλει θα διερευνήσει το ζήτημα.
Σύμφωνα πάντως με όσα υποστηρίζουν τα πολιτικά πρόσωπα (πλην του Μ. Μπαλαούρα, μέχρι τη στιγμή που γραφόταν το ρεπορτάζ), ουδέποτε συναντήθηκαν με τον Ν.Σ. ή με κάποιο πρόσωπο που να συνδέεται με τη Folli Follie.