Στη μεγάλη οικογένεια των εξερευνητών του National Geographic ανήκει πλέον ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος, ο Έλληνας γενετιστής, science engager, κοινωνικός επιχειρηματίας, αλλά και συνιδρυτής της SciCo (Science Communication).«Ήταν ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα», λέει ο Θοδωρής στο iefimerida.gr, καθώς προετοιμάζεται για το νέο, καινοτόμο εγχείρημά του, υπό την «ομπρέλα» της National Geographic Society, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης μαθητών στα Πομακοχώρια της Θράκης.
Το project αναμένεται να ξεκινήσει το φθινόπωρο του 2021 και σκοπός του είναι να αμβλύνει την κοινωνική απομόνωση των νεαρών Πομάκων, καθώς και να ευαισθητοποιήσει σχετικά με την κλιματική αλλαγή, την εκμετάλλευση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη διατήρηση του φυσικού πλούτου της περιοχής.
Ο Έλληνας εξερευνητής μιλά με ενθουσιασμό για το νέο του ρόλο. «Το να συγκαταλέγομαι στους εξερευνητές του National Geographic είναι μεγάλη τιμή. Αγγίζει ενδιαφέροντα και είδωλα που είχα από μικρό παιδί, όπως το ταξίδι, την εξερεύνηση, την πληθυσμιακή γενετική και την επικοινωνία της επιστήμης. Όλα αυτά μαζί έρχονται και ''δένουν'' με το National Geographic», αναφέρει ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος.
Από το 1888, η National Geographic Society -μια από τις μεγαλύτερες εκπαιδευτικές και επιστημονικές μη κερδοσκοπικές οργανώσεις παγκοσμίως, γνωστή στο ευρύ κοινό από το περιοδικό National Geographic, όπως και το ομώνυμο τηλεοπτικό κανάλι- συγκεντρώνει τους πιο χαρισματικούς ανθρώπους απ’ όλο τον κόσμο. Πρόκειται για τους περίφημους «explores» (εξερευνητές) της.
Βιολόγοι και περιβαλλοντολόγοι, γεωλόγοι, αρχαιολόγοι, φωτορεπόρτερ και σκηνοθέτες… Πολλά και διαφορετικά τα υπόβαθρά τους και οι εργασίες τους, μα κοινό το προφίλ και οι στόχοι τους: Επαγγελματίες κορυφαίοι στο αντικείμενό τους, με έντονο το αίσθημα ευθύνης και σεβασμού για τους άλλους, το περιβάλλον και τον πολιτισμό, που δεσμεύονται μέσα από το έργο τους να δημιουργήσουν ένα βιώσιμο μέλλον, υποστηρίζοντας παράλληλα τη διαφορετικότητα και την ισότητα.
«Μεγάλη τιμή το όνομά μου να βρίσκεται δίπλα σε αυτό της Τζέιν Γκούνταλ»
«Παραδόξως, το όνομά μου βρίσκεται στην ίδια λίστα με πολύ μεγάλα ονόματα στην ιστορία της εξερεύνησης, όπως της Τζέιν Γκούνταλ, της σπουδαίας αυτής γυναίκας που τη δεκαετία του ’50 πήγε στην Τανζανία και μελέτησε τους χιμπατζήδες», σημειώνει ο Έλληνας explorer.
Όπως εξηγεί, η διαδικασία ένταξης στην οικογένεια του National Geographic και έγκρισης της πρότασης που καταθέτει ο κάθε εξερευνητής είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστική. «Ο εξερευνητής θα πρέπει να πληροί μια σειρά από προϋποθέσεις, πέραν από την πρόταση που θα πρέπει να είναι ενδιαφέρουσα και ξεχωριστή, θα πρέπει να διαθέτει το ανάλογο βιογραφικό, τις γνώσεις και να έχει παραγάει έργο στο πεδίο δράσης. Έχουμε μία εξειδίκευση στο science education και στην επικοινωνία της επιστήμης. Κάνουμε δράσεις, εδώ και τέσσερα χρόνια, με διάφορα προγράμματα (generation next κ.α.) σε απομακρυσμένες περιοχές. Μέσω της τεχνολογίας και της επιστήμης μετατρέπουμε τα παιδιά σε εφευρέτες. Βρίσκουν λύση σε τοπικά προβλήματα».
Ως απόρροια αυτών των στόχων σχεδιάστηκε το καινοτόμο πρόγραμμα του explorer Θοδωρή Αναγνωστόπουλου. Ο ίδιος, σε συνεργασία με μέλη της SciCo, την πολύχρονη εμπειρία του British Council Greece σε θέματα διαπολιτισμικής και συμμετοχικής εκπαίδευσης, καθώς και εκπαιδευτικών από την Ξάνθη, θα διοργανώσουν εξωσχολικά εργαστήρια STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, τα οποία θα απευθύνονται σε μαθητές 10 έως και 16 ετών.
Η επιστήμη ως ουδέτερη «γλώσσα» γεφυρώνει πολιτισμικές διαφορές
«Οι Πομάκοι βιώνουν γεωγραφική και πολιτιστική απομόνωση τις τελευταίες δεκαετίες. Τριάντα πέντε χιλιάδες Πομάκοι κατοικούν στον ορεινό όγκο της Ροδόπης, σε ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον. Επιπλέον, τα χωριά τους, όπως και η ευρύτερη περιοχή της Θράκης, αποτελούν πλούσια πηγή ''καθαρής'' ενέργειας: μεγάλη δυναμική αιολικής ενέργειας λόγω της ορεινής μορφολογίας και πρόσβαση στο άμεσο ηλιακό φως τις περισσότερες μέρες του χρόνου. Σκεφτήκαμε να «γεφυρώσουμε» αυτή την απομόνωση βάζοντας τα παιδιά Πομάκων και μη να δουλέψουν σε ένα πρόγραμμα όπου θα διδάξουμε επιστήμη. Αυτό το είδε το National Geographic, που έχει μεγάλο ενδιαφέρον σε απομονωμένους πληθυσμούς και είναι ένα από τα βασικά ενδιαφέροντα του. Η πρόθεσή τους μάλιστα είναι να λειτουργήσει το project αυτό ως πιλοτικό», σχολιάζει ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος.
Χρησιμοποιώντας την επιστήμη ως ουδέτερη «γλώσσα», που γεφυρώνει πολιτισμικές διαφορές, το έργο προτείνει την περιβαλλοντική εκπαίδευση STEM εκτός σχολείου, ως εργαλείο για τη δημιουργική συνεργασία μεταξύ Πομάκων και μη Πομάκων μαθητών και την άμβλυνση της κοινωνικής απομόνωσης των πρώτων. Τα εργαστήρια είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής και θα επικεντρωθούν στις ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας). Τα παιδιά θα έχουν αρχικά την ευκαιρία να μελετήσουν project σε μικρή κλίμακα και προοδευτικά θα τα εφαρμόσουν στα σχολεία τους και την τοπική κοινότητα για την αντιμετώπιση πραγματικών προβλημάτων. Αυτή η προσέγγιση θα δημιουργήσει ένα ασφαλές και χωρίς περιορισμούς χώρο για εκπαίδευση, ενισχύοντας το κλίμα συνεργασίας και τις δεξιότητες των μαθητών.
Μάλιστα, το 2017 η SciCo σχεδίασε το αντίστοιχης λογικής πρόγραμμα STEM powering Youth, μέσω του οποίου έδωσε τη δυνατότητα σε περισσότερους από 12.400 εκπαιδευτικούς και εφήβους σε απομακρυσμένες περιοχές να λύσουν πραγματικά προβλήματα σε τοπικό επίπεδο, μέσω της επιστήμης και της τεχνολογίας.
Το νέο εγχείρημα θα είχε ήδη λάβει «σάρκα και οστά», ωστόσο η πανδημία άλλαξε την ημερομηνία έναρξής του. «Η καθυστέρηση αυτή δεν μας πτοεί. Στόχος μας είναι να μεταφέρουμε το εγχείρημα και σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Σε περιοχές με διαφορετικούς πληθυσμούς που έχουν βιώσει τον πόλεμο», αποκαλύπτει ο Έλληνας εξερευνητής του National Geographic.
Who is who
Ο Έλληνας explorer σπούδασε Βιολογία και έχει διδακτορικό στη Γενετική από το Kings College London. Είναι πρόεδρος και συνιδρυτής της κοινωνικής επιχείρησης SciCo, στόχος της οποίας είναι η προώθηση της επιστήμης μέσω καινοτόμων τρόπων στο ευρύ κοινό, ενώ έχει διεθνή δράση. Είναι, επίσης, ιδρυτής της εταιρίας Theta Communications, που εξειδικεύεται στη βιωματική εκπαίδευση ανθρώπινου δυναμικού. Συνιδρυτής των Athens, Thessaloniki, Patras, Thessaly και Mediterranean Science Festivals, του Mind the Lab, του διαδικτυακού εκπαιδευτικού προγράμματος School Lab, του εκπαιδευτικού προγράμματος STEM powering Youth και της ΜΚΟ Green Project.
Το 2012 εκπαιδεύτηκε από τον τέως αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Al Gore για θέματα κλιματικής αλλαγής και είναι πρεσβευτής του για το Climate Reality Project. Από το 2013 έως το 2017 ήταν ο πρόεδρος του Συνδέσμου Υποτρόφων Ωνάση. Είναι ο πρώτος Έλληνας Fellow της Ashoka και το 2017 του απονεμήθηκε το British Council UK Alumni Social Impact Award. Ο Θοδωρής είναι μέλος του Explorers Club της Νέας Υόρκης και έχει ταξιδέψει σε 92 χώρες σε έξι ηπείρους.