Ο Πρόεδρος Biden βρισκόταν σε μια ιδιωτική συνάντηση συζητώντας για τη διαγραφή του χρέους των φοιτητών φέτος, όταν, όπως συμβαίνει άβολα συχνά αυτές τις μέρες, η συζήτηση επανήλθε στον πληθωρισμό.
Από τους Zolan Kanno-Youngs και Jeanna Smialek/New York Times
«Είπε, πως ότι και αν κάνει, οι Ρεπουμπλικάνοι θα του επιτεθούν και θα χρησιμοποιήσουν τη λέξη “πληθωρισμός”», δήλωσε ο Tony Cárdenas, Δημοκρατικός αντιπρόσωπος της Καλιφόρνια, αναφερόμενος στη συνάντηση του Αμερικανού προέδρου με την Ομάδα των Ισπανόφωνων του Κογκρέσου τον Απρίλιο. Ο Cárdenas ανέφερε ότι ο Biden γνώριζε ότι θα δεχόταν επίθεση για την αύξηση των τιμών «ανεξάρτητα για το ποιο θα ήταν το θέμα της συζήτησης».
Το σχόλιο υπογραμμίζει το πώς οι σημερινές ραγδαίες αυξήσεις των τιμών, οι ταχύτερες από τη δεκαετία του 1980, δημιουργούν μια κραυγαλέα πολιτική ευθύνη που φαίνεται πάνω από κάθε σημαντική πολιτική απόφαση που παίρνει ο Λευκός Οίκος –αφήνοντας τον Biden και τους συναδέλφους του σε άμυνα καθώς ανακαλύπτουν πλέον ότι δεν υπάρχει καλός τρόπος να εξηγήσουν στους Αμερικανούς ψηφοφόρους για τον πληθωρισμό.
Η κυβέρνηση κατά καιρούς έχει διασπαστεί εσωτερικά σχετικά με το πώς να συζητήσει τις αυξήσεις των τιμών και έχει αναθεωρήσει αρκετές φορές το μήνυμά της που σχετίζεται με τον πληθωρισμό, καθώς τα όλα όσα υποστηρίζει δεν έχουν απήχηση και συνεχώς έρχονται νέα δεδομένα. Ήδη, ορισμένοι Δημοκρατικοί στο Κογκρέσο προέτρεψαν τον Λευκό Οίκο να υιοθετήσει διαφορετικό -και πιο ενεργητικό- τόνο ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών του Νοεμβρίου.
Όμως, η πραγματικότητα που αντιμετωπίζει ο Λευκός Οίκος είναι εφιαλτική: Λίγα πράγματα μπορούν να κάνουν οι πολιτικοί προκειμένου να ρίξουν τις τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών. Οι λύσεις για τον πληθωρισμό βρίσκονται στις αποφάσεις της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, αλλά εκείνη μετριάζει τα κέρδη από τις τιμές καθιστώντας τα χρήματα πιο ακριβά για δανεισμό προκειμένου να μετριαστεί η ζήτηση, μια αργή και δυνητικά επίπονη διαδικασία για την οικονομία.
«Για έναν πρόεδρο, ο πληθωρισμός είναι “πρόβλημα από την κόλαση”, δεν μπορείς να κερδίσεις», δήλωσε η Elaine Kamarck, ανώτερη συνεργάτης στο Brookings Institution και ιδρυτική διευθύντρια του Κέντρου για την αποτελεσματική δημόσια διαχείριση. «Πρόκειται για ένα παζλ εξαιρετικά δύσκολο οικονομικά, που όμως πολιτικά είναι ακόμη χειρότερο: Δεν υπάρχει τίποτα που μπορείς να κάνεις βραχυπρόθεσμα για να το λύσεις».
Οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν κατά 8,3% μέσα στο 2022, τουλάχιστον ως τον Απρίλιο και τα στοιχεία αυτής της εβδομάδας αναμένεται να δείξουν τον πληθωρισμό στο 8,2% τον Μάιο. Ο πληθωρισμός σημείωσε κατά μέσο όρο ετήσια αύξηση 1,6% τα πέντε χρόνια που προηγήθηκαν της πανδημίας, καθιστώντας τον σημερινό ρυθμό αύξησης οδυνηρά υψηλό συγκριτικά.
Ένα γαλόνι φυσικού αερίου στις Ηνωμένες Πολιτείες, ένα από τα πιο απτά οικιακά κόστη, έφτασε κατά μέσο όρο στα 4,92 δολάρια αυτήν την εβδομάδα. Η καταναλωτική εμπιστοσύνη έχει πέσει κατακόρυφα αφού οι αμερικανικές οικογένειες πληρώνουν περισσότερα για τις καθημερινές αγορές τους, την ίδια στιγμή που η Fed αυξάνει τα επιτόκια προκειμένου να φρεσκάρει την οικονομία, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο ύφεσης.
Ο Λευκός Οίκος έχει εδώ και καιρό συνειδητοποιήσει ότι οι αυξανόμενες τιμές θα μπορούσαν να βυθίσουν την υποστήριξη στον Biden, με αυτόν τον κίνδυνο να αναφέρεται σε μια σειρά από εμπιστευτικά σημειώματα που εστάλησαν στον Αμερικανό πρόεδρο πέρυσι από έναν από τους επικεφαλής δημοσκόπους του, τον John Anzalone.
Ο πληθωρισμός συνέχισε να τροφοδοτεί την απογοήτευση των ψηφοφόρων, σύμφωνα με ένα ξεχωριστό σημείωμα που συνέταξε η ομάδα του Anzalone τον περασμένο μήνα, το οποίο έδειξε ότι η χαμηλή βαθμολογία αποδοχής του προέδρου στην οικονομία συναγωνίζεται την προσέγγισή του ως προς το τεράστιο ζήτημα της μετανάστευσης.
«Το οικονομικό κλίμα μεταξύ των πολιτών παραμένει εξαιρετικά χαμηλό, με τους περισσότερους να ανησυχούν τόσο για τον πληθωρισμό όσο και για την πιθανότητα ύφεσης τους επόμενους μήνες», σύμφωνα με το memo που έχει ημερομηνία 20 Μαΐου. Οι πληροφορίες στάλθηκαν στα «ενδιαφερόμενα μέρη» και δεν έγινε σαφές εάν ο Λευκός Οίκος το έχει λάβει και αν εξέτασε ήδη το υπόμνημα.
Τα στοιχεία της δημοσκόπησης δείχνουν ότι περίπου οκτώ στους 10 Αμερικανούς «θεωρούν ότι η εθνική οικονομία βρίσκεται σε κακή κατάσταση» και ότι «οι ανησυχίες είναι υψηλές για την πιθανότητα οικονομικής ύφεσης στο εγγύς μέλλον».
Οικονομικές ανησυχίες έχουν ήδη εκφραστεί από μέλη του Κογκρέσου, κορυφαίους ακαδημαϊκούς αλλά και φορείς της ποπ κουλτούρας. «Πότε νομίζετε ότι θα ανακοινώσουν ότι μπαίνουμε σε ύφεση;» αναρωτήθηκε σε tweet της το Σαββατοκύριακο η Cardi B, η βραβευμένη με Grammy ράπερ.
Ο Λευκός Οίκος γνωρίζει ότι βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Οι αξιωματούχοι πέρασαν τα πρώτα στάδια της έκρηξης των τιμών περιγράφοντας σε μεγάλο βαθμό τις πιέσεις στις τιμές ως προσωρινές.
Όταν κατέστη σαφές ότι το αυξανόμενο κόστος θα ήταν διαρκές, οι αξιωματούχοι άρχισαν να αποκλίνουν εσωτερικά σχετικά με το πώς να εξηγήσουν αυτό το φαινόμενο. Ενώ ήταν σαφές ότι μεγάλο μέρος της ανοδικής πίεσης στις τιμές προήλθε από τις ελλείψεις της εφοδιαστικής αλυσίδας που επιδεινώθηκαν από τα συνεχιζόμενα κύματα του κορωνοϊού, ορισμένες από αυτές συνδέονται επίσης με την ισχυρή καταναλωτική ζήτηση. Αυτές οι μεγάλες δαπάνες είχαν υποστηριχθεί, εν μέρει, από τα κυβερνητικά πακέτα τόνωσης, συμπεριλαμβανομένων των άμεσων επιταγών στα νοικοκυριά, της διευρυμένης ασφάλισης ανεργίας και άλλων επιδομάτων.
Ορισμένοι οικονομολόγοι στον Λευκό Οίκο ξεκίνησαν να αναφέρονται στον πληθωρισμό ως ένα είδος συμβιβασμού: Στο βαθμό που οι δαπάνες τόνωσης του Biden ώθησαν περισσότερο προς αυτή την κατεύθυνση, βοήθησαν επίσης την οικονομική ανάπτυξη και την ταχύτερη ανάκαμψη.
Janet L. Yellen
«Ο πληθωρισμός είναι απολύτως ένα σοβαρό πρόβλημα και είναι κρίσιμο να το αντιμετωπίσουμε», είπε πρόσφατα η Janet L. Yellen, υπουργός Οικονομικών, στα μέλη του Κογκρέσου. «Αλλά νομίζω ότι ταυτόχρονα, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε το πόσο επιτυχημένο ήταν αυτό το σχέδιο που οδήγησε σε μια οικονομία στην οποία αντί να υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός εργαζομένων που να μην μπορούν να βρουν δουλειά, ισχύει ακριβώς το αντίθετο».
Αλλά οι περισσότεροι σύμβουλοι του προέδρου προσπάθησαν να μειώσουν το ρόλο που έπαιξε στον πληθωρισμό το πακέτο του Μαρτίου 2021, γνωστό ως American Rescue Plan, παρόλο που διεκδίκησαν τους επαίνους για την ισχυρή οικονομική ανάπτυξη.
«Κάποιοι έχουν μια περίεργη εμμονή με τον υπερβολικό αντίκτυπο του Σχεδίου Διάσωσης, ενώ αγνοούν τον βαθμό που ο υψηλός πληθωρισμός είναι παγκόσμιος», έγραψε στο Twitter την περασμένη εβδομάδα ο Gene Sperling, ανώτερος σύμβουλος του Λευκού Οίκου που επιβλέπει την εφαρμογή του πακέτου τόνωσης, προσθέτοντας ότι ο νόμος «είχε πολύ οριακή επίδραση στον πληθωρισμό».
Ο Brian Deese, ο διευθυντής του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου, αναγνώρισε σε συνέντευξή του την περασμένη εβδομάδα ότι υπήρξαν κάποιες διαφωνίες μεταξύ των οικονομικών αξιωματούχων του Λευκού Οίκου όσον αφορά το πώς να εξηγήσουν και να αντιδράσουν έναντι του πληθωρισμού, αλλά το απεικόνισε ως κάτι θετικό -και ως κάτι που δεν οδηγεί σε κανενός είδους δυσλειτουργία.
«Εάν δεν υπήρχε υγιής διαφωνία, συζήτηση και οι άνθρωποι αισθάνονται άνετα να φέρνουν θέματα και ιδέες στο τραπέζι, τότε νομίζω ότι δεν θα εξυπηρετούσαμε καλά τον πρόεδρο και το δημόσιο συμφέρον», είπε.
Απέρριψε επίσης την ιδέα ότι η διοίκηση είναι βαθιά διχασμένη σχετικά με τις συνέπειες του πακέτου του Μαρτίου 2021, λέγοντας σε ένα ξεχωριστό σχόλιο του μέσω email ότι «υπάρχει συμφωνία σε όλη τη διοίκηση ότι πολλοί παράγοντες συνέβαλαν στον πληθωρισμό και ότι αυτός οφείλεται στην αυξημένη ζήτηση και στην περιορισμένη προσφορά διεθνώς».
Το πώς να απεικονίσει κανείς τις δαπάνες στήριξης της κυβέρνησης Biden απέχει πολύ από την εξαιρετικά πολύπλοκη πρόκληση που αντιμετωπίζει ο Λευκός Οίκος. Καθώς οι αυξήσεις των τιμών διαρκούν, οι Δημοκρατικοί έχουν καταπιαστεί με το πώς να εξηγούν τα σχέδιά τους για την καταπολέμησή τους.
Ο Πρόεδρος και οι κορυφαίοι πολιτικοί βοηθοί του έχουν ήδη αναφερθεί σε μερικά βασικά σημεία συζήτησης του ζητήματος, μεταξύ των οποίων το ρόλο που έπαιξε η εισβολή του Προέδρου Vladimir Putin στην Ουκρανία, κάτι που ο Biden αποκαλεί «αύξηση τιμών Putin», επισημαίνοντας τη μείωση του ελλείμματος ως τρόπο μείωσης του πληθωρισμού και υποστηρίζοντας ότι οι Ρεπουμπλικάνοι διαθέτουν ένα κακό σχέδιο για την αντιμετώπιση του αυξανόμενου κόστους.
Ο ίδιος ο Biden αναγνωρίζει συχνά δημοσίως τα σοβαρά προβλήματα που προκαλούν οι υψηλότερες τιμές και έχει τονίσει ότι το πρόβλημα της τιθάσευσης του πληθωρισμού παραμένει σε μεγάλο βαθμό στο γήπεδο της Fed, μια ανεξάρτητη οντότητα στης οποίας το έργο έχει υποσχεθεί να μην παρέμβει.
Η κυβέρνηση τόνισε επίσης ότι ο πληθωρισμός είναι ευρέως διαδεδομένος παγκοσμίως και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση από πολλά άλλα κράτη.
Το νέο αφήγημα περί πληθωρισμού έρχεται καθώς ο Biden και οι κορυφαίοι σύμβουλοι του ανησυχούν όλο και περισσότερο για τις αρνητικές απόψεις των πολιτών για την οικονομία. Οι οικονομολόγοι εντός της κυβέρνησης είναι πιο παραγκωνισμένοι όταν πρόκειται να δώσουν τον τόνο σε ζητήματα όπως ο πληθωρισμός από ό,τι στις προηγούμενες διοικήσεις, είπε άλλο άτομο που γνωρίζει τις συζητήσεις.
Μέχρι στιγμής, τα σημεία συζήτησης δεν έχουν κάνει πολλά για να αλλάξουν την αντίληψη του κοινού ή να αμβλύνουν τις ανησυχίες στο Καπιτώλιο, όπου ορισμένοι Δημοκρατικοί πιέζουν να βρει ο Λευκός Οίκος μια πιο συναρπαστική ιστορία.
«Πρέπει να δοθεί περισσότερη εστίαση στην οικονομία, ένα πιο τολμηρό μήνυμα, μια πιο ξεκάθαρη ιστορία», είπε ο Ro Khanna, Δημοκρατικός αντιπρόσωπος από την Καλιφόρνια που έγραψε ένα άρθρο γνώμης στους New York Times την περασμένη εβδομάδα λέγοντας ότι οι Δημοκρατικοί χρειάζονται ένα πιο φιλόδοξο σχέδιο για καταπολέμηση του πληθωρισμού. Πρόσθεσε ότι «η ρητορική του “Λοιπόν, τα πάμε πολύ καλά” δεν αποτυπώνει τη βαθιά αίσθηση του άγχους που νιώθουν οι Αμερικανοί».
Μέρος της δυσκολίας είναι ότι οι πολιτικοί οι ίδιοι μπορούν να κάνουν ελάχιστα προκειμένου να καταπολεμήσουν τις αυξήσεις τιμών. Ο Λευκός Οίκος έχει λάβει μέτρα για να αμβλύνει τις επιπτώσεις του πληθωρισμού ή να βοηθήσει ώστε η προσφορά να καλύψει τη ζήτηση. Έχει απελευθερώσει στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου για να βοηθήσει στην επιβράδυνση των αυξήσεων των τιμών του φυσικού αερίου και ώθησε στην αποσυμφόρηση των λιμανιών, για παράδειγμα.
Ωστόσο, τα περισσότερα από τα μέτρα φαίνεται πως έχουν απλά περιφερειακό ρόλο και ότι δεν χτυπούν το πρόβλημα στην καρδιά του. Επιπλέον, τα ίδια προκαλούν νέες αντιδράσεις. Για παράδειγμα, αυτή την άνοιξη, ο Biden ανέστειλε την απαγόρευση των καλοκαιρινών πωλήσεων μειγμάτων βενζίνης υψηλότερης αιθανόλης για να προσπαθήσει να μετριάσει τις αυξήσεις των τιμών στην αντλία, προκαλώντας την απογοήτευση των ακτιβιστών για το κλίμα που εξακολουθούν να είναι θυμωμένοι για την κατάρρευση του πακέτου κλιματικών και κοινωνικών δαπανών του προέδρου.
Οι συζητήσεις σχετικά με το αν θα αναιρεθούν οι δασμοί της εποχής Trump στα κινεζικά προϊόντα έχουν επίσης παγιδευτεί στον πληθωρισμό. Η Yellen είπε ότι υποστηρίζει τη χαλάρωση των δασμών προκειμένου να βοηθηθεί η μείωση των τιμών, αλλά άλλοι Δημοκρατικοί είναι επιφυλακτικοί αφού πιστεύουν ότι η κατάργησή τους θα έκανε τον Biden να φαίνεται πιο αδύναμος απέναντι στην Κίνα.
Ο πληθωρισμός επηρεάζει επίσης τις συζητήσεις για το αν θα μηδενιστεί το χρέος των φοιτητικών δανείων, μία από τις βασικές προεκλογικές υποσχέσεις του Biden. Οι οικονομολόγοι στη διοίκηση πιστεύουν ότι η διαγραφή δανείων, το πολύ, θα ωθούσε λίγο τον πληθωρισμό, δίνοντας σε άτομα με ανεξόφλητο φοιτητικό χρέος περισσότερο περιθώριο οικονομικών κινήσεων. Ωστόσο, ορισμένοι οικονομολόγοι στην τροχιά της κυβέρνησης έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για την πιθανότητα να γίνει κάτι που θα μπορούσε να τονώσει τη ζήτηση -έστω και ελαφρά- σε μια στιγμή που είναι ήδη «καυτή»…
ΚΟΥΡΔΙΣΤΟ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ