Η ιδιαίτερα σημαντική έρευνα του Σημείου για τη Μελέτη και την Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς,σε συνεργασία με την aboutpeople προσπαθεί με τρόπο διεισδυτικό να αποτυπώσει τις τάσεις της κοινής γνώμης και να καταγράψει τις αντιλήψεις της γύρω από μια μεγάλη σειρά σημαντικών ζητημάτων που... αφορούν την πολιτική και την κοινωνία, τη λειτουργία της δημοκρατίας, τα κόμματα, καθώς και τη στάση των πολιτών απέναντι σε κρίσιμα κοινωνικά θέματα, όπως είναι αυτό της μετανάστευσης ή της ρατσιστικής βίας.
Αυτό που προκύπτει με σαφήνεια και επιβεβαιώνει άλλες έρευνες κοινής γνώμης με θεματολογία σχετική με τους θεσμούς, τις αξίες και την πολιτική, είναι ότι το αξιακό πολιτικό και κοινωνικό προφίλ που καταγράφεται είναι ιδιαίτερα αντιφατικό, κυρίως στο κομμάτι που αφορά συγκεκριμένα πολιτικά διακυβεύματα.
Επίσης, η έρευνα καταγράφει και προσδιορίζει με σαφήνεια ένα διακριτό κομμάτι της κοινής γνώμης που στέκεται σκεπτικά ή απορριπτικά απέναντι στη δημοκρατία και τους θεσμούς της: ένα κομμάτι της Ακροδεξιάς με ιδιαίτερα ατομικά/δημογραφικά χαρακτηριστικά και συγκεκριμένες αντιλήψεις που σχετίζονται με το ευρύτερο πλαίσιο, όπως είναι για παράδειγμα το μεταναστευτικό, η ρατσιστική βία ή συγκεκριμένα ατομικά δικαιώματα.
Η σύντομη, αλλά σε όλο το εύρος της έρευνας, παράθεση των δεδομένων που ακολουθεί, αποφεύγει για λόγους αξιολογικής ουδετερότητας την ερμηνεία των στοιχείων και στέκεται στην καταγραφή τους και στην επισήμανση των βασικών στατιστικών διαφοροποιήσεων, κάτι που από μόνο του φωτίζει και περιγράφει με σαφήνεια ένα πολύ ξεκάθαρο δημογραφικό και ιδεολογικό προφίλ.
Η παράθεση των στοιχείων χωρίζεται σε δυο ενότητες.
Η πρώτη ενότητα αφορά την πολιτική και τα κόμματα και καταγράφει στάσεις και αντιλήψεις σχετικά με τη δημοκρατία, τα κόμματα, την Ακροδεξιά και ζητήματα ταυτότητας.
Η δεύτερη ενότητα αφορά την κοινωνία, με την αναλυτική καταγραφή σειράς σημαντικών δεικτών που αφορούν τα δικαιώματα, τη μετανάστευση, καθώς και με τη στάση των ερωτώμενων απέναντι στο φαινόμενο της ρατσιστικής βίας.
Η πανελλαδική έρευνα πραγματοποιήθηκε από τις 10 έως 14 Ιουνίου 2022, σε δείγμα 1001 ατόμων με τη μέθοδο των ηλεκτρονικών συνεντεύξεων μέσω διαδικτύου.
Πολιτική και κόμματα
Είναι η δημοκρατία το καλύτερο πολίτευμα;
Το 83% των ερωτηθέντων στην έρευνα συμφωνεί με την άποψη ότι παρά τα προβλήματά της, δεν υπάρχει καλύτερο πολίτευμα από την κοινοβουλευτική δημοκρατία. Μια καθολική οριζόντια αποδοχή, με μια ανησυχητική διαφοροποίηση στη μικρότερη ηλικιακή κατηγορία (17-34), όπου ένας στους τέσσερεις ερωτώμενους (25%) διαφωνεί με την παραπάνω άποψη.
Αποτίμηση της δικτατορίας της 21ης Απριλίου
Η δικτατορία της 21ης Απριλίου δεν έκανε μόνο κακό στη χώρα. Είχε και καλές πλευρές.
Το 65,6% των ερωτηθέντων διαφωνεί με την άποψη ότι η δικτατορία της 21ης Απριλίου δεν έκανε μόνο κακό στη χώρα.
Αντίθετα, με την παραπάνω άποψη συμφωνεί το όχι ευκαταφρόνητο 23,5%. Ο βαθμός συμφωνίας με τις «καλές πλευρές της δικτατορίας» εντοπίζεται στις ηλικιακές κατηγορίες 35-44 (29,7%) και κυρίως στην κατηγορία 45-54 (32,1%), σε όσους έχουν μέχρι μεταλυκειακή εκπαίδευση (28,3%) στους ερωτηθέντες εκτός Αττικής (26,8%) και στα χαμηλά εισοδήματα (37%).
Πολιτικά οι διαφοροποιήσεις εντοπίζονται στους Δεξιούς με ένα ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό (63,6%), στους κεντροδεξιούς (36,6%), στους κατά δήλωση εθνικιστές (76,1%) και σε όσους δηλώνουν ότι δεν πιστεύουν στους πολιτικούς διαχωρισμούς (49,1%). Με σημαντικές διαφοροποιήσεις καταγράφεται η παραπάνω άποψη και σε όσους δηλώνουν ότι επιθυμούν να επιστρέψουμε στη δραχμή (42,6%).
Αριστερά – Δεξιά
Οι διαφορές ανάμεσα σε Αριστερά και Δεξιά παραμένουν διακριτές στην εποχή μας.
Διακριτές παραμένουν οι διαφορές μεταξύ της Αριστεράς και της Δεξιάς, σύμφωνα με το 64,4% των ερωτηθέντων, σε αντίθεση με το 32,8% που διαφωνεί με την παραπάνω άποψη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η μελέτη των διαφοροποιήσεων στους ερωτηθέντες. Καταρχάς παρατηρείται μια διακριτή ηλικιακή διαφοροποίηση. Οι μεγαλύτερες ηλικίες, 65 και άνω (74,7%) και 55-64 (69,6%), συμφωνούν ότι οι διαφορές μεταξύ της Αριστεράς και της Δεξιάς είναι διακριτές, ενώ αντίθετα οι μικρότερες ηλικίες διαφωνούν σε ποσοστό 39,8% οι 17-34 και 38% οι 35-44.
Εξίσου ενδιαφέρουσες είναι οι διαφοροποιήσεις και με βάση την πολιτική τοποθέτηση. Όσοι τοποθετούνται στην Αριστερά και την Κεντροαριστερά συμφωνούν σε ποσοστά 86,7% και 76,1% αντίστοιχα, ενώ οι κεντρώοι ερωτηθέντες διχάζονται (49,3% συμφωνούν, 45,5% διαφωνούν). Τα ποσοστά «επανέρχονται» και πάλι στη συμφωνία στους Κεντροδεξιούς (80,6%), ενώ οι Δεξιοί ερωτηθέντες συμφωνούν κατά 60,1% και διαφωνούν κατά 38,6%.
Πλειοψηφικά διαφωνούν με τον διαχωρισμός Αριστερά – Δεξιά όσοι δηλώνουν εθνικιστές (50,7%) και όσοι δηλώνουν ότι δεν πιστεύουν στους πολιτικούς διαχωρισμούς (61,6%).
Στάση απέναντι στη Χρυσή Αυγή
Αν η Χρυσή Αυγή δεν πραγματοποιούσε εγκληματικές ενέργειες πιστεύετε ότι θα ήταν ένα χρήσιμο κόμμα για την κοινωνία ή όχι;
Το 72,2% των ερωτηθέντων διαφωνεί με την άποψη ότι αν η Χρυσή Αυγή δεν πραγματοποιούσε εγκληματικές ενέργειες θα ήταν ένα χρήσιμο κόμμα για την κοινωνία.
Αντίθετα, υπάρχει ένα 22,3% που συμφωνεί με τη χρησιμότητα ύπαρξης της Χρυσής Αυγής, αν αυτή δεν χρησιμοποιούσε εγκληματικές ενέργειες. Αυτό το ποσοστό εντοπίζεται ηλικιακά στις ίδιες κατηγορίες όπως και στην ερώτηση για την αναγκαιότητα ύπαρξης εθνικού κόμματος. 17-34 (24,6%), 35-44 (29,7%), 45-54 (26,6%). Υψηλό βαθμό συμφωνίας έχουν και εδώ τα χαμηλά εισοδήματα (34,6%) και όσοι έχουν μέχρι μεταλυκειακή εκπαίδευση (28,1%). Πολιτικά οι διαφοροποιήσεις εντοπίζονται στους Δεξιούς (47,9%), στους εθνικιστές (75%) και σε όσους δηλώνουν ότι δεν πιστεύουν στους πολιτικούς διαχωρισμούς (39,1%).
Σημαντική διαφοροποίηση καταγράφεται στην παραπάνω άποψη και σε όσους δηλώνουν ότι επιθυμούν να επιστρέψουμε στη δραχμή (41,8%).
Κοινωνία
Στην παρούσα ενότητα αποτυπώνονται οι θέσεις των ερωτώμενων για μια σειρά από κρίσιμα ζητήματα που αφορούν κυρίως τον χώρο των δικαιωμάτων, το κομμάτι της μετανάστευσης και του προσφυγικού ζητήματος, καθώς και το ζήτημα της ρατσιστικής βίας. Σε αυτή την ενότητα της έρευνας προκύπτουν και οι μεγαλύτερες αντιφάσεις της κοινής γνώμης, κάποιες ενδιαφέρουσες αλλά ανησυχητικές πολώσεις, όπως αυτή της καθιέρωσης ή όχι της θανατικής ποινής.
Κοινωνία και δικαιώματα
Metoo, κοινωνική θέση και αυτοδιάθεση των γυναικών
Ρατσισμός
Δικαιώματα ομοφυλόφιλων
Δικαίωμα στις συγκεντρώσεις και ρόλος της Αστυνομίας
Επαναφορά της θανατικής ποινής
Μετανάστευση
Ρατσιστική βία
Υπάρχει ρατσιστική βία στην ελληνική κοινωνία;
Το 78,1% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι υπάρχει ζήτημα ρατσιστικής βίας στην ελληνική κοινωνία, ενώ αντίθετα το 16,8% θεωρεί ότι δεν υπάρχει. Από όσους πιστεύουν ότι υπάρχει ρατσιστική βία, το 83,7% θεωρεί ότι αυτή η βία δεν είναι δικαιολογημένη, ενώ αντίθετα το 13% τη δικαιολογεί.
Δημογραφικά οι διαφοροποιήσεις σε όσους δικαιολογούν τη βία εμφανίζονται στην ηλικιακή ομάδα 45-54 (15,6%) και 65+ (14,8%), σε όσους έχουν μέχρι μεταλυκειακή εκπαίδευση (16%), στους κάτοικους της Αττικής (15,2%) και σε όσους έχουν χαμηλό εισόδημα (17,9%). Πολιτικά οι διαφοροποιήσεις εντοπίζονται στους Δεξιούς (24,8%), στους Κεντρώους (17,1%), στους Κεντροδεξιούς (22,1%), στους κατά δήλωση εθνικιστές (30,3%) και σε όσους δηλώνουν ότι δεν πιστεύουν στους πολιτικούς διαχωρισμούς (17,8%).
Ο σκληρός πυρήνας του συντηρητισμού
Τέλος, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει μια εκτίμηση του σκληρού πυρήνα του συντηρητισμού, που μετριέται με βάση τις απαντήσεις σε όσα από τα παραπάνω ερωτήματα σχετίζονται με δημοκρατικές/κοινωνικές αξίες και με δείκτες κοινωνικού και φυλετικού ρατσισμού.
Εδώ, το 7,5% των ερωτηθέντων συμφωνεί με όλες ή σχεδόν όλες τις προτάσεις, και το 15,7% με την πλειονότητα των προτάσεων. Χαρακτηριστικό είναι ότι από αυτό το συνολικό 23,2%, μόνο 0,9% δηλώνουν Ακροδεξιοί.