Οι τιμές αυξήθηκαν κατά 9,1% τον Ιούνιο στις ΗΠΑ καθώς οι καταναλωτές αντιμετώπισαν τα ταχέως αυξανόμενα κόστη για φυσικό αέριο, φαγητό και ενοίκιο, ένα ποσοστό αρκετά υψηλότερο από το αναμενόμενο και σίγουρα άσχημα νέα για τους Αμερικανούς σε μια στιγμή που... οι μισθοί τους υποχωρούν περισσότερο από το αυξανόμενο κόστος ζωής της χώρας.
Από την Jeanna Smialek/New York Times
Η νέα έκθεση για τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή των ΗΠΑ που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη περιείχε ιδιαίτερα ανησυχητικά σημάδια για την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, παρέχοντας στοιχεία ότι οι πιέσεις στις τιμές είναι ευρείες και επίμονες με τρόπους που μπορεί να τους κάνουν εξαιρεικά δύσκολο να ελεγχθούν, κάτι που υποσηρίζουν και οι περισσότεροι στη Wall Street.
Συνολικά, ο πληθωρισμός είναι πιθανό να μετριαστεί τον Ιούλιο, επειδή οι τιμές του φυσικού αερίου μειώθηκαν αυτόν τον μήνα στις ΗΠΑ -ένα γαλόνι κανονικού φυσικού αερίου έφτασε κατά μέσο όρο περίπου 5 $ τον Ιούνιο και το κόστος σήμερα κυμαίνεται γύρω στα 4,63 $. Ωστόσο, οι τιμές των καυσίμων είναι ασταθείς, καθιστώντας αδύνατο να γνωρίζουμε εάν οι σημερινές χαμηλότερες τιμές του φυσικού αερίου θα διαρκέσουν, ενώ η έκθεση ισχυρίζεται ότι οι υποκείμενες πληθωριστικές πιέσεις παρέμειναν έντονες.
Συγκεκριμένα, ο βασικός δείκτης πληθωρισμού, στον οποίο δεν περιλαμβάνονται οι τιμές των τροφίμων και των καυσίμων για να δίνεται μια αίσθηση της ευρείας τάσης, παρέμεινε εκπληκτικά υψηλός. Αυτός ο δείκτης αυξήθηκε κατά 5,9% κατά τη διάρκεια του έτους έως τον Ιούνιο, σημειώνοντας μία μικρή επιβράδυνση σε σχέση με την αύξηση του 6% τον περασμένο μήνα.
Οι επίμονες αυξήσεις των τιμών προμηνύουν νέα προβλήματα για τον Πρόεδρο Joe Biden, του οποίου τα ποσοστά αποδοχής έχουν πληγεί εν μέσω της ανόδου του κόστους ζωής και απαιτούν μία πιο δυναμική δράση από τη Fed. Η τελευταία, αυξάνει τα επιτόκια για να επιβραδύνει την οικονομία και να συγκρατήσει τον πληθωρισμό και είναι πιθανό να συνεχίσει να προσαρμόζει πιο γρήγορα από ότι αναμένονταν την πολιτική της στη νέα κατάσταση —ακόμα κι αν κάτι τέτοιο κινδυνεύει να οδηγήσει την οικονομία σε ύφεση— καθώς ο πληθωρισμός φαίνεται όλο και πιο εκτός ελέγχου.
«Είναι μια άσχημη αναφορά», δήλωσε η Julia Coronado, η ιδρύτρια της MacroPolicy Perspectives. «Δεν νομίζω ότι υπάρχει τίποτα καλό σε αυτή την έκθεση, όσον αφορά τη Fed, όσον αφορά τον καταναλωτή στις ΗΠΑ».
Η παγκόσμια οικονομία έχει πληγεί από μια σειρά από κραδασμούς που έχουν ωθήσει τον πληθωρισμό υψηλότερα από την αρχή της πανδημίας. Το κλείσιμο εργοστασίων και οι ελλείψεις στον κλάδο της ναυτιλίας έχουν προκαλέσει σοβαρή αναταραχή στις αλυσίδες εφοδιασμού και οι ελλείψεις εργαζομένων δυσκολεύουν τις αεροπορικές εταιρείες να πετούν με τη χωρητικότητα που απαιτείται, γεγονός που έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα και στα ξενοδοχεία. Επίσης, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει διακόψει τον εφοδιασμό φυσικού αερίου και τροφίμων.
Ενώ οι υπεύθυνοι χάραξης οικονομικής πολιτικής στις ΗΠΑ αρχικά ήλπιζαν ότι οι αναταραχές στην οικονομία θα εξασθενούσαν και ότι οι τιμές θα χαλάρωναν από μόνες τους, σταμάτησαν να περιμένουν να συμβεί αυτό -ειδικά καθώς οι αυξήσεις τιμών αποδεικνύονται όχι μόνο έντονες αλλά και ευρέως διαδεδομένες σε μια σειρά βασικών αγαθών και υπηρεσιών.
Η Fed έχει αυξήσει τα επιτόκια από τον Μάρτιο σε μια προσπάθεια να επιβραδύνει τη ζήτηση των καταναλωτών και των επιχειρήσεων, ελπίζοντας να παγώσει την οικονομία και να μειώσει τον πληθωρισμό. Η Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα έχει επιταχύνει αυτές τις κινήσεις επιτοκίων, καθώς οι αυξήσεις των τιμών αποδείχθηκαν εκπληκτικά επίμονες και η νέα έκθεση για τον πληθωρισμό έδωσε αφορμή για νέες εικασίες ότι η Fed μπορεί να γίνει ακόμη πιο επιθετική.
Οι αξιωματούχοι της αύξησαν τα επιτόκια κατά 0,75 ποσοστιαίες μονάδες τον Ιούνιο, στο μεγαλύτερο ποσοστό από το 1994, και αναμενόταν να κάνουν μια κίνηση παρόμοιου μεγέθους στη συνεδρίασή της στα τέλη Ιουλίου. Όμως μετά τα νέα στοιχεία για τον πληθωρισμό, οι επενδυτές άρχισαν να αναμένουν πλέον αύξηση μίας ποσοστιαίας μονάδας. Οι ίδιοι οι αξιωματούχοι της Fed δίσταζαν έως τώρα να ζητήσουν μια τόσο επιθετική κίνηση.
«Συνεχίζω να πιστεύω ότι το 0,75 αρκεί λόγω των δεδομένων που έχω δει», είπε η Mary Daly, πρόεδρος της Federal Reserve Bank του Σαν Φρανσίσκο, σε συνέντευξή της την Τετάρτη το βράδυ. Εξήγησε ότι περίμενε υψηλό νούμερο, οπότε η έκθεση δεν την βρήκε απροετοίμαστη. «Είδα αυτά τα δεδομένα και σκέφτηκα: Δεν είναι καλά νέα, δεν περίμενα καλά νέα», είπε.
Η Daly είπε ότι θα μπορούσε να δει μια κατάσταση στην οποία θα ήταν δυνατή μια μεγαλύτερη αύξηση, κατά μία ποσοστιαία μονάδα, εάν οι προσδοκίες των καταναλωτών για τον πληθωρισμό αυξηθούν και οι καταναλωτικές δαπάνες αποτύχουν να επιβραδυνθούν.
Η Loretta Mester, πρόεδρος της Federal Reserve Bank of Cleveland, δήλωσε στην τηλεόραση του Bloomberg το βράδυ της Τετάρτης ότι η νέα έκθεση για τον πληθωρισμό είναι «κακή» και ότι δεν υπάρχει λόγος να αυξήσουμε τα επιτόκια σε λιγότερο από τις 0,75 μονάδες που ενέκρινε η Fed τον Ιούνιο. Ωστόσο, ισχυρίστηκε ότι θα παρακολουθούσε τα εισερχόμενα δεδομένα και θα περίμενε να δει το πώς εξελίσσεται η οικονομία πριν αποφασίσει εάν μια ακόμη μεγαλύτερη κίνηση θα ήταν κατάλληλη. Η επόμενη συνεδρίαση πολιτικής της Fed είναι 26-27 Ιουλίου.
Ο Raphael Bostic, πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Ατλάντα, είπε στους δημοσιογράφους την Τετάρτη ότι «όλα παίζονται», αλλά και αυτός κατέστησε σαφές ότι «δεν είναι προσηλωμένος σε κάποια συγκεκριμένη πορεία δράσης».
Ακόμη και μια αύξηση 0,75 μονάδων θα ήταν ένας ασυνήθιστα γρήγορος ρυθμός για μια κεντρική τράπεζα που τείνει να κινείται προσεκτικά τις τελευταίες δεκαετίες. Η Fed κινδυνεύει να οδηγήσει την οικονομία σε ύφεση καθώς αυξάνει ταχέως τα επιτόκια, επειδή αυτές οι αυξήσεις μπορεί να βάλουν φρένο στην οικονομία με τόσο επιθετικό τρόπο ώστε να καταστραφούν οι επιχειρήσεις, ωθώντας τις να σταματήσουν τις προσλήψεις και να πυροδοτήσουν μια αλυσιδωτή αντίδραση στην οποία τα νοικοκυριά θα μείνουν με λιγότερα χρήματα να ξοδέψουν.
Αλλά οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πιστεύουν ότι πρέπει να καταστείλουν γρήγορα τον πληθωρισμό, ακόμη κι αν αυξάνει την πιθανότητα μιας επώδυνης επιβράδυνσης. Και αυτό, επειδή ανησυχούν ότι, καθώς ο πληθωρισμός παραμένει ταχύτατα εξελισσόμενος, οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να τον συνηθίσουν.
Εάν ο κόσμος ξεκινήσει να ζητά υψηλότερους μισθούς εν αναμονή των αυξήσεων των τιμών -διαπραγματευόμενοι προσαρμογές του κόστους ζωής 6 ή 7%, για παράδειγμα, αντί για το τυπικό 2 έως 3%- οι εταιρείες θα μπορούσαν να προσπαθήσουν να μεταφέρουν το αυξανόμενο κόστος εργασίας στους πελάτες τους αυξάνοντας τις τιμές. Αυτό θα μπορούσε να διαιωνίσει τον ταχύ πληθωρισμό, καθιστώντας πολύ πιο δύσκολο για τη Fed να τον εξαλείψει.
«Η πορεία προς τη σταθερότητα των τιμών θα συνεπάγεται κάποιο πόνο, αλλά λιγότερο αν ενεργήσουμε παρά αν δεν το κάνουμε», είπε η Mester.
Ο πληθωρισμός είναι υψηλός σε μεγάλο μέρος του κόσμου αυτή τη στιγμή, καθώς η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ανεβάζει τις τιμές των τροφίμων και των καυσίμων και τα ζητήματα μεταφοράς και κατασκευής συνεχίζουν να κρατούν ορισμένα αγαθά σε έλλειψη. Αλλά η νέα έκθεση για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ φανερώνει επίσης ενδείξεις πιέσεων στις τιμές που έχουν ελάχιστη σχέση με την παγκόσμια προσφορά. Τα γεύματα σε εστιατόρια, τα εισιτήρια για αθλητικές εκδηλώσεις και άλλες υπηρεσίες γίνονται σταδιακά όλο και πιο ακριβές.
Για τους καταναλωτές, η νέα έκθεση για τον πληθωρισμό επιβεβαιώνει ότι είναι όλο και πιο δύσκολο να τα βγάλουν πέρα. Ενώ οι μισθοί αυξάνονται, δεν έχουν καταφέρει να συμβαδίσουν με τις ραγδαίες αυξήσεις των τιμών. Ταυτόχρονα, τα απαραίτητα αγαθα και υπήρεσίες γίνονται πιο ακριβά. Οι τιμές των τροφίμων συνολικά αυξήθηκαν 10,4% τον Ιούνιο από πέρυσι, η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση από το 1981. Το ενοίκιο για ένα σπίτι ή ένα διαμέρισμα κοστίζει επίσης σημαντικά περισσότερο, αφού ανέβηκε με τον ταχύτερο μηνιαίο ρυθμό από το 1986.
Αυτό κάνει τη ζωή δύσκολη για πολλές οικογένειες. Το αυξανόμενο κόστος στέγασης έχει δυσκολέψει τη μετεγκατάσταση της 41 ετών Elizabeth Haynes, που ζει με τον σύζυγό της στο McKinney του Τέξας. Το ζευγάρι θέλει να μετακομίσει σε άλλη πολιτεία, αλλά το υψηλό κόστος στέγασης είναι μέχρι στιγμής απαγορευτικό. «Προσπαθούμε να φύγουμε από το Τέξας και αυτό αποδεικνύεται πολύ δύσκολο με το κόστος ενοικίασης και το κόστος στέγασης και τις ελλείψεις και όλα αυτά», είπε η Haynes. «Αυτός είναι λοιπόν ο μεγάλος μας πόνος. Υπάρχει κανείς που να πιστεύει ότι η κατάσταση θα γίνει καλύτερη;».
Καθώς οι γρήγορες αυξήσεις των τιμών επιβαρύνουν πολλούς Αμερικανούς, μειώνουν επίσης την οικονομική εμπιστοσύνη, θέτοντας μια μεγάλη πρόκληση για τον Biden και τους Δημοκρατικούς ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει αναγνωρίσει το τεράστιο πρόβλημα που προκαλεί ο πληθωρισμός, αναφέροντας σε δήλωσή του την Τετάρτη ότι είναι «απαράδεκτα υψηλός». Αλλά χαρακτήρισε επίσης την έκθεση «παλαιά» επειδή δεν αποτύπωσε την πρόσφατη υποχώρηση των τιμών στην αντλία βενζίνης και σε άλλα εμπορεύματα. Οι Δημοκρατικοί ισχυρίζονται ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν σύντομα, επισημαίνοντας ότι, καθώς το κόστος των καυσίμων υποχωρεί, ο συνολικός πληθωρισμός είναι πιθανό να μειωθεί από το 9,1% του Ιουνίου.
«Νομίζω ότι έφτασε στην κορύφωση του, θα κατεβαίνει από εδώ και στο εξής», δήλωσε η Nancy Pelosi, η πρόεδρος της Βουλής, όταν ρωτήθηκε για την αντίδρασή της στα νέα δεδομένα.
Ενώ υπάρχει ελπίδα στην Ουάσιγκτον και στη Wall Street ότι ο πληθωρισμός θα μειωθεί με βιώσιμο τρόπο, οι οικονομολόγοι έχουν επανειλημμένα ισχυριστεί ότι ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να ανεβοκατεβαίνει. «Πρέπει να είμαστε ταπεινοί όσον αφορά την πρόβλεψη του πληθωρισμού», δήλωσε η Blerina Uruci, οικονομολόγος στην T. Rowe Price, η οποία αναμένει ότι οι πληθωριστικές πιέσεις θα εξασθενήσουν. «Απλώς κάναμε λάθος, σταθερά, προς μια κατεύθυνση».