Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 91 ετών ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, όπως μεταδίδει το πρακτορείο Reuters επικαλούμενο το Interfax.
Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ συνέδεσε το όνομά του με την πολιτική της...
περεστρόικα και ήταν ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης.«Ο Μιχαήλ Σεργκέγιεβιτς Γκορμπατσόφ πέθανε σήμερα το απόγευμα ύστερα από μακρά, σοβαρή ασθένεια», ανέφερε η λιτή ανακοίνωση που εξέδωσε το νοσοκομείο της Μόσχας στο οποίο νοσηλευόταν.
Η είδηση του θανάτου του κάνει τον γύρο του κόσμου.
Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ήταν Ρώσος πολιτικός και πρώην ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης από το 1985 μέχρι το 1991. Οι προσπάθειές του για μεταρρύθμιση βοήθησαν να έρθει το τέλος του ψυχρού πολέμου, αλλά και τελείωσαν την πολιτική υπεροχή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης. Το 1990 πήρε το Βραβείο Νόμπελ ειρήνης.
Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ εφάρμοσε οικονομικές μεταρρυθμίσεις που ήλπιζε ότι θα βελτίωναν το βιοτικό επίπεδο και την παραγωγικότητα των εργαζομένων ως τμήμα του προγράμματος Περεστρόικα (αναδιάρθρωση).
Η πολιτική της «γκλάσνοστ», για τον ανοικτό διάλογο με στόχο την επίλυση προβλημάτων, επέτρεψε την μέχρι τότε αδιανόητη κριτική στο κόμμα και στο κράτος, ενώ ενθάρρυνε τους εθνικιστές που άρχισαν να πιέζουν για ανεξαρτησία στις δημοκρατίες της Βαλτικής (Λετονία, Λιθουανία, Εσθονία) και αλλού. Ωστόσο, με τα μέτρα αυτά έγινε φανερό, πως η Σοβιετική Ένωση δεν μπορούσε να στηριχτεί σε ένα τόσο κοινωνικά και πολιτικά ανοικτό και ανεκτικό καθεστώς.
Όταν οι διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας σάρωσαν την κομμουνιστική Ανατολική Ευρώπη, ο Γκορμπατσόφ απέφυγε να καταφύγει στη βία – σε αντίθεση με προκατόχους του, που είχαν στείλει τανκς για να καταστείλουν εξεγέρσεις στην Ουγγαρία το 1956 και στην Τσεχοσλοβακία το 1968.
Όμως οι διαδηλώσεις τροφοδότησαν φιλοδοξίες για αυτονομία στις 15 δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία διαλύθηκε τα επόμενα δύο χρόνια με χαοτικό τρόπο. Ο Γκορμπατσόφ πάλεψε μάταια για να αποτρέψει την κατάρρευση της ΕΣΣΔ.
Όταν έγινε γενικός γραμματέας του Σοβιετικού Κομμουνιστικό Κόμματος το 1985, σε ηλικία μόλις 54 ετών, είχε βάλει στόχο να εισάγει περιορισμένες πολιτικές και οικονομικές ελευθερίες, αλλά οι μεταρρυθμίσεις του ξέφυγαν από τον έλεγχο.
Πολλοί Ρώσοι δεν συγχώρησαν ποτέ τον Γκορμπατσόφ την αναταραχή που προκάλεσαν οι μεταρρυθμίσεις του, θεωρώντας πως η επακόλουθη υποβάθμιση του βιοτικού τους επιπέδου ήταν ένα «πολύ υψηλό τίμημα» που κλήθηκαν να πληρώσουν για τον «εκδημοκρατισμό».
Ο οικονομολόγος Ρουσλάν Γκρίνμπεργκ, ο οποίος επισκέφθηκε στις 30 Ιουνίου τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στο νοσοκομείο, είχε δηλώσει πρόσφατα στο ρωσικό τηλεοπτικό δίκτυο Zvezda: «Μας χάρισε την ελευθερία, αλλά δεν ξέρουμε τι να την κάνουμε».
Θεωρείται ευρέως ως ένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Ο Γκορμπατσόφ παραμένει θέμα διαμάχης μέχρι σήμερα. Είναι παραλήπτης πολλών βραβείων, μεταξύ άλλων και του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης το 1990. Επαινέθηκε ευρέως για τον καθοριστικό του ρόλο στον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου, την επέκταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σοβιετική Ένωση και την πτώση του Ανατολικού Μπλοκ στην ανατολική και κεντρική Ευρώπη. Αντίθετα, στη Ρωσία χλευάζεται συχνά, καθώς δεν εμπόδισε τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, γεγονός που έφερε υποχώρηση της παγκόσμιας επιρροής της Ρωσίας και την οικονομική κρίση στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Γεννήθηκε το 1931 στο Πρίβολγε της Σταυρούπολης. Γόνος αγροτικής οικογένειας, είχε πατροπαράδοτους δεσμούς με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Η οικογένειά του ανήκε στους Μπολσεβίκους από την εποχή της Οκτωβριανής Επανάστασης και ο ίδιος έγινε μέλος της Κομμουνιστικής Νεολαίας (Κομσομόλ) σε ηλικία μόλις 15 ετών, ενώ ήδη εργαζόταν ως οδηγός αγροτικών μηχανημάτων. Η οικογένεια του είχε μικτή Ρωσοουκρανική καταγωγή και οι γονείς του κατάγονταν από τα κυβερνεία Βορόνεζ και Τσέρνιγκοφ. Στο Κ.Κ.Σ.Ε. (Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης) έγινε δεκτός έξι χρόνια αργότερα, ενώ σπούδαζε νομικά στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας. Εξακολουθώντας να ενδιαφέρεται πάντα για την αγροτική οικονομία, είτε ως επαγγελματική ενασχόληση είτε ως αντικείμενο σπουδών, πήρε στη συνέχεια των σπουδών του την ειδικότητα του γεωπόνου-οικονομολόγου από το Ινστιτούτο Αγροτικής Οικονομίας της Σταυρούπολης (1967).
Το 1966 ανεδείχθη Γραμματέας της τοπικής Επιτροπής του Κ.Κ.Σ.Ε. στη Σταυρούπολη. Η εξέλιξή του μέσα στο Κ.Κ.Σ.Ε. ήταν ραγδαία, καθώς ο ίδιος πάντα ακολουθούσε προσεκτική πορεία. Το 1971 εκλέχθηκε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής. Το 1978 αναδεικνύεται μέλος της Γραμματείας της Κεντρικής Επιτροπής, το 1979 αναπληρωματικό μέλος του Πολιτικού Γραφείου (Πολίτμπιρο) του Κ.Κ.Σ.Ε. και το 1985, διαδεχόμενος τον αποθανόντα Κονσταντίν Ουστίνοβιτς Τσερνιένκο, Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του Κ.Κ.Σ.Ε. Πρόεδρος του Πρεζίντιουμ (Presidium) του Ανώτατου Σοβιέτ, τη θέση του Αρχηγού του Κράτους ανέλαβε το 1988, όταν το όργανο αυτό απήλλαξε των καθηκόντων του τον Αντρέι Γκρομίκο.