Η Γερμανία προετοιμάζεται, πράγματι, για έναν σκληρό χειμώνα, καθώς οι αυξανόμενες τιμές της ενέργειας απειλούν να αφήσουν μόνιμες ουλές στον μεταποιητικό της τομέα, έναν βασικό κινητήρα της οικονομίας της.
Από την Anna Cooban/CNN Business
Η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά 0,8% τον Αύγουστο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα, σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η στατιστική υπηρεσία της χώρας την Παρασκευή. Τα σημεία συμφόρησης της εφοδιαστικής αλυσίδας που προκλήθηκαν από την κρίση του κορωνοϊού και τον πόλεμο στην Ουκρανία συνεχίζουν να επιβαρύνουν τους παραγωγούς, ανέφερε η υπηρεσία. Ωστόσο, οι πιο άμεσοι πληττόμενοι κλάδοι, οι πιο ενεργοβόροι, στους οποίους περιλαμβάνονται οι παραγωγοί χημικών, γυαλιού και μετάλλων, τα πήγαν ακόμη χειρότερα, με πτώση άνω του 2% από τον Ιούλιο.
Ο Carsten Brzeski, επικεφαλής οικονομολόγος της ING Γερμανίας, δήλωσε σε memo της Παρασκευής ότι μια οικονομική συρρίκνωση είναι «αναπόφευκτη», ενώ οι τιμές της ενέργειας παραμένουν εντυπωσιακά υψηλές. «Δεν χρειαζόμαστε μια κρυστάλλινη σφαίρα για να μαντέψουμε μια περαιτέρω αποδυνάμωση της γερμανικής βιομηχανίας τους επόμενους μήνες. Ο πλήρης αντίκτυπος των υψηλότερων τιμών της ενέργειας θα γίνει αισθητός μόνο τους τελευταίους μήνες του έτους», είπε.
Οι τιμές της ενέργειας άρχισαν να αυξάνονται το περασμένο φθινόπωρο και στη συνέχεια εκτοξεύτηκαν ακόμη υψηλότερα όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία στα τέλη Φεβρουαρίου, πυροδοτώντας μια ενεργειακή αντιπαράθεση μεταξύ Ευρώπης και Μόσχας.
Η μεταποιητική βιομηχανία της Γερμανίας -η οποία αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ένα πέμπτο της οικονομικής παραγωγής της χώρας- ανησυχεί ότι ορισμένες από τις εταιρείες της δεν θα καταφέρουν να αντιμετωπίσουν την κρίση. Ήδη, πολλές μειώνουν την παραγωγή, ενώ κάποιοι απολύουν προσωπικό και μεταφέρουν τμήματα των δραστηριοτήτων τους στο εξωτερικό για να αντεπεξέλθουν.
Ο Frederick Persson, διευθύνων σύμβουλος για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη του Prysmian Group, κατασκευαστή καλωδίων ιταλικής ιδιοκτησίας, είπε στο CNN Business ότι το κόστος ενέργειας είναι «σε κλίμακα που [δεν έχει ξαναδεί] ποτέ πριν». «Η [Ενέργεια] από το να είναι απλά… κόστος, μεταξύ άλλων στην επιχείρηση, έχει μετατραπεί σε κάτι που έχει την ικανότητα να κλείσει βασικά την επιχείρηση», είπε.
Το ενεργειακό κόστος στα έξι γερμανικά εργοστάσια της Prysmian αναμένεται να εκτιναχθεί στα 20 εκατομμύρια ευρώ (20 εκατομμύρια δολάρια) φέτος από μόλις 5 εκατομμύρια ευρώ (5 εκατομμύρια δολάρια) το 2021. Το επόμενο έτος, το κόστος προβλέπεται να φτάσει τα 35 εκατομμύρια ευρώ (34 εκατομμύρια δολάρια), ενώ ουσιαστικά υπάρχει μια αύξηση 600% από το 2020.
Η εταιρεία βασίζεται στο φυσικό αέριο για την τροφοδοσία των μηχανών της, αλλά οι τιμές χονδρικής στη Γερμανία αυξήθηκαν σχεδόν κατά 400% το έτος έως τις αρχές Σεπτεμβρίου, αν και έκτοτε έχουν υποχωρήσει, σύμφωνα με στοιχεία της Independent Commodity Intelligence Services.
Παρά τον επιτυχημένο αγώνα πλήρωσης των εγκαταστάσεων αποθήκευσης φυσικού αερίου ενόψει του χειμώνα -τα αποθέματα της Γερμανίας είναι επί του παρόντος στο 93%, σύμφωνα με την Gas Infrastructure Europe- το κόστος ενέργειας συνεχίζει να τροφοδοτεί τον πληθωρισμό των τιμών καταναλωτή, ο οποίος εκτινάχθηκε στο 10% τον Σεπτέμβριο.
Χωρίς τη συνήθη παροχή ρωσικού φυσικού αερίου, η Γερμανία είναι πιθανό να εξαντλήσει σοβαρά τα αποθέματά της κατά τη διάρκεια του χειμώνα -και να συνεχίσει να πληρώνει τεράστιες τιμές τον επόμενο χρόνο- ακόμη και αν υποθέσουμε ότι τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις καταφέρουν να μειώσουν την κατανάλωσή τους, δήλωσε ο Stefan Schneider, επικεφαλής Γερμανός οικονομολόγος της Deutsche Bank Research., σε έκθεσή του την περασμένη εβδομάδα.
Ο Marc Schattenberg, ανώτερος οικονομολόγος στην τράπεζα, δήλωσε στο CNN Business ότι αναμένει να δει έως και 2 εκατομμύρια εργαζόμενους σε άδεια την επόμενη άνοιξη, καθώς οι εργοδότες τους μάχονται με υψηλές τιμές και ελλείψεις φυσικού αερίου. Αυτός ο αριθμός είναι περίπου το ένα τρίτο εκείνων που έλαβαν άδεια στο απόγειο της πανδημίας τον Απρίλιο του 2020.
Η Prysmian έχει ήδη προβεί σε μόνιμες περικοπές στο εργατικό της δυναμικό. Ο Frederick Persson είπε ότι έχει απολύσει περίπου το 10% του προσωπικού στις χώρες που λειτουργεί, τη Γερμανία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και την Τσεχική Δημοκρατία, τους τελευταίους τρεις μήνες.
Όπως και άλλες μεγάλες οικονομίες, η προοπτική μιας βαθιάς ύφεσης στη Γερμανία γίνεται όλο και πιο πιθανή. Αυτό θα μπορούσε να προαναγγέλλει μια ευρύτερη πτώση στον βιομηχανικό τομέα της χώρας, ο οποίος απασχολεί 7,5 εκατομμύρια ανθρώπους. Η μεταποιητική παραγωγή προβλέπεται να μειωθεί κατά 2,5% φέτος και κατά περίπου 5% το 2023, σύμφωνα με την Deutsche Bank.
Επιβιώνοντας το χειμώνα
Οι εταιρείες που απαιτούν τεράστιες ποσότητες ενέργειας προσπαθούν να βρουν τρόπους να παραμείνουν στη ζωή. Δεν τα καταφέρνουν όλες. Σύμφωνα με έρευνα του περασμένου μήνα της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Βιομηχανιών Χαρτιού (CEPI), τα δύο τρίτα των παραγωγών χαρτιού στην ήπειρο έχουν μειώσει την παραγωγή τους, ενώ λίγο περισσότερο από τους μισούς έχουν κλείσει προσωρινά.
Η παραγωγή χαρτιού χρειάζεται πολλή ενέργεια 24/7 για να εξατμίσει μεγάλες ποσότητες νερού. Η Hakle, κατασκευαστής χαρτιού υγείας στη Γερμανία, έριξε την ευθύνη στο αυξανόμενο κόστος ενέργειας και υλικών για την αφερεγγυότητά της τον περασμένο μήνα.
«Η επιβίωση αυτό το χειμώνα θα είναι μια πρόκληση», δήλωσε στο CNN Business η Malgosia Rybak, διευθύντρια κλίματος και ενέργειας του CEPI. Πολλοί Γερμανοί κατασκευαστές είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις -μέρος του «Mittelstand» της χώρας- και είναι συχνά οικογενειακές και βαθιά ενσωματωμένες στις κοινότητές τους. Είναι λιγότερο ικανες να απορροφήσουν κραδασμούς στις τιμές της ενέργειας από ό,τι τα μεγαθήρια της βιομηχανίας.
Αλλά μεγάλες εταιρείες όπως η Prysmian, ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς καλωδίων στον κόσμο, μάχονται επίσης προκειμένου να επιβιώσουν. Ο Persson είπε ότι μείωσε την παραγωγή στην περιοχή του κατά 5% τους τελευταίους έξι μήνες.
Παράλληλα, η γερμανική κυβέρνηση έχει υποσχεθεί μέχρι στιγμής να δαπανήσει σχεδόν 300 δισεκατομμύρια ευρώ (294 δισεκατομμύρια δολάρια) για να βοηθήσει εκατομμύρια νοικοκυριά και επιχειρήσεις να αντεπεξέλθουν, καθώς οι τιμές εκτινάσσονται στα ύψη. Έως και 200 δισεκατομμύρια ευρώ (196 δισεκατομμύρια δολάρια) αυτής της στήριξης θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν από κρατικό δανεισμό.
Τέτοια τεράστια ποσά έχουν προκαλέσει σφοδρή κριτική. Ο Claude Turmes, υπουργός Ενέργειας του Λουξεμβούργου, την περασμένη εβδομάδα είπε ότι τα ποσά αυτά βοήθειας αντιπροσωπεύουν μια «τρελή κούρσα» από τις κυβερνήσεις να ξοδεύουν η μία περισσότερα από την άλλη.
«Υπάρχει ο κίνδυνος ότι ουσιαστικά η Γερμανία, επιδοτώντας τη βιομηχανία γυαλιού της, θα σκοτώσει την τσεχική βιομηχανία γυαλιού», δήλωσε στο CNN Business ο Georg Zachmann, ανώτερος συνεργάτης του Bruegel. «Αν μια χώρα μπορεί ουσιαστικά να αντέξει οικονομικά να ξεπεράσει όλους τους άλλους στην αγορά ενέργειας, ναι, είναι πρόβλημα», είπε.
Μετακόμιση στο εξωτερικό
Οι γενναιόδωρες οικονομικές βοήθειες και παροχές μπορεί να προκαλούν προβλήματα με τους εταίρους της στην ΕΕ, αλλά η Γερμανία πιστεύει ότι διακυβεύεται η καρδιά της γιγαντιαίας οικονομίας της. Ορισμένοι κατασκευαστές μεταφέρουν ήδη τμήματα των δραστηριοτήτων τους στο εξωτερικό.
Οι γερμανικές εταιρείες βασίζονταν στη σταθερή ροή φθηνού φυσικού αερίου από τη Ρωσία από τη δεκαετία του 1990 προκειμένου να τροφοδοτήσουν τα εργοστάσιά τους. Αυτή η πηγή ενέργειας τώρα «εξαφανίζεται», είπε ο Zachmann, ωθώντας τις επιχειρήσεις να βρουν εναλλακτικές πηγές ή να μεταφέρουν δραστηριότητες που έχουν πιο άμεση σχέση με την κατανάλωση ενέργειας σε άλλες χώρες.
Η Prysmian έκανε ακριβώς αυτό. Στις αρχές του περασμένου έτους, ο Persson μετέφερε την παραγωγή αγωγών καλωδίων με αέρια από γερμανικά εργοστάσια στην Ουγγαρία και την Τσεχική Δημοκρατία για να εξοικονομήσει χρήματα. Έχει αρχίσει να αγοράζει ανταλλακτικά από την Τουρκία, αντί να τα κατασκευάζει εσωτερικά, προκειμένου να μειώσει την κατανάλωση ενέργειας.
«[Προσπαθούμε] να απομακρυνθούμε από τη Γερμανία για τον απλό λόγο ότι είναι πολύ δύσκολο για εμάς να διατηρήσουμε την παραγωγή», είπε.
Παρόμοιες πιέσεις παρατηρούνται και αλλού στην Ευρώπη. Η γερμανική BASF (BASFY) και η Νορβηγική Yara International (YARIY), δύο κολοσσοί χημικών προϊόντων, μείωσαν την παραγωγή τους σε αμμωνία -βασικό συστατικό των λιπασμάτων- στην ήπειρο λόγω των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου. Η ευρωπαϊκή παραγωγή αμμωνίας της Yara International (YARIY) λειτουργεί με μόλις το 35% της χωρητικότητάς της, δήλωσε στο CNN Business ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας, Svein Tore Holseter.
Στην αυτοκινητοβιομηχανία της Γερμανίας, υπάρχουν επίσης πρώιμες ενδείξεις για μια πιο μόνιμη αλλαγή.
Σύμφωνα με έρευνα του Σεπτεμβρίου από τη VDA, την ένωση αυτοκινητοβιομηχανίας της Γερμανίας, το 85% των αυτοκινητοβιομηχανιών θεωρούν τη χώρα ως μη ανταγωνιστική λόγω των υψηλών τιμών ενέργειας και του ανασφαλούς εφοδιασμού. Μόλις το 3% των εταιρειών δήλωσε ότι σχεδιάζει να επενδύσει στη χώρα, ενώ το 22% θέλει να μεταφέρει τις επενδύσεις του στο εξωτερικό. Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές είναι επιφυλακτικοί σχετικά με το πόση ζημιά θα προκαλέσει μακροπρόθεσμα η τρέχουσα κρίση.
«Οι πιο ενεργοβόροι κλάδοι [της βιομηχανίας] θα μετεγκατασταθούν καθώς οι τιμές της ενέργειας θα παραμείνουν διαρθρωτικά σε υψηλότερα επίπεδα. Αλλά, συνολικά, δεν αναμένουμε μια πλήρη αποβιομηχάνιση της οικονομίας», δήλωσε στο CNN Business ο Stefan Kooths, διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Kiehl για την Παγκόσμια Οικονομία.