...και γιατί πετάμε χαρταετό και τρώμε λαγάνα...
Η Καθαρά Δευτέρα, κάθε χρόνο, γιορτάζεται με το πέταγμα του χαρταετού, την λαγάνα και την απουσία κρέατος και γαλακτοκομικών από το τραπέζι.
Πόσοι άνθρωποι όμως γνωρίζουν τι συμβολίζει και από που πηγάζει κάθε παράδοση που... συνηθίζεται κατά τη συγκεκριμένη μέρα;
Γιατί ονομάστηκε Καθαρά Δευτέρα
Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι, γιατί την συγκεκριμένη μέρα οι ορθόδοξοι χριστιανοί «καθαρίζονται» σωματικά και πνευματικά. Την ημέρα αυτή, αφήνουν πίσω τους όλες τις αμαρτωλές συνήθειες, μαζί με τα αρτύσιμα, δηλαδή τα μη νηστίσιμα φαγητά.
Η νηστεία διαρκεί 40 μέρες, όσες και οι μέρες της νηστείας του Χριστού. Εορτάζεται 48 μέρες πριν την Κυριακή της Ανάστασης του Χριστού, το ορθόδοξο χριστιανικό Πάσχα.
Τι είναι τα Κούλουμα
Τα Κούλουμα είναι ο τρόπος που γιορτάζεται η μέρα αυτή. Συγκεκριμένα, ο κόσμος βγαίνει έξω στην ύπαιθρο και συνήθως πάει στην φύση προκειμένου να πετάξει και τον χαρταετό.
Πολλοί Δήμοι της χώρας, στις εποχές πριν τον κορονοϊό διοργάνωναν εκδηλώσεις με συναυλίες, φαγητό και παραδοσιακούς χορούς.
Η λέξη κούλουμα μπορεί να είναι ευρέως γνωστή, όμως η προέλευσή της δεν είναι ξεκάθαρη. Πολλοί πιστεύουν ότι προέρχεται από τον αναγραμματισμό της λατινικής λέξης cumulus (κούλουμους) που σημαίνει σωρός, αφθονία ή επίλογος.
Υποστηρικτές αυτής της θεωρίας συνδέουν την αφθονία και το σωρό με το πολύ φαγητό και τον χορό της ημέρας, ενώ με την λέξη επίλογος υποδηλώνεται το τέλος της αποκριάς.
Γιατί τρώμε λαγάνα
Η λαγάνα είναι ένας άζυμος άρτος που συνηθίζεται να τρώγεται την Καθαρά Δευτέρα. Η λαγάνα φτιάχνεται δίχως προζύμι και συμβολίζει το πρόχειρο ψωμί που έτρωγαν οι Ισραηλίτες κατά τη νύχτα της Εξόδου τους από την Αίγυπτο υπό την αρχηγία του Μωυσή.
Από τότε και έπειτα, επιβαλλόταν από Μωσαϊκό Νόμο για όλες τις ημέρες της εορτής του Πάσχα. Αυτό σταμάτησε μέχρι το τελευταίο Πάσχα, όταν ο Χριστός ευλόγησε τον ένζυμο άρτο.
Γιατί πετάμε χαρταετό
Ο λόγος που πετάμε χαρταετό, κατά την ελληνική παράδοση θυμίζει αρκετά τον λόγο που ισχύει και το κινεζικό έθιμο.
Συμβολίζει το πέταγμα της ψυχής προς τον ουρανό και ουσιαστικά προς τον Θεό. Οι άνθρωποι πιο παλιά πίστευαν ότι όσο πιο ψηλά φτάσει ο χαρταετός, τόσο πιο πιθανό ήταν να ακούσει ο Θεός τις προσευχές τους.
Ο λόγος που το έθιμο αυτό συμβαίνει κατά την Καθαρά Δευτέρα, δεν είναι τυχαίος. Βρίσκεται στο γεγονός ότι πρόκειται για την πρώτη μέρα της Σαρακοστής, κατά την οποία οι χριστιανοί ξεκινούν την σωματική και πνευματική κάθαρση.
Δεν ξέρουμε που και πότε ξεκίνησε η συγκεκριμένη παράδοση, όμως το πιο πιθανό είναι οι Κινέζοι να έκαναν την αρχή. Οι χαρταετοί στην Κίνα έκαναν την εμφάνισή τους πριν από 3.000 χρόνια περίπου.
Τα έθιμα της Ελλάδας
Μπορεί σε όλη την Ελλάδα οι άνθρωποι να πετούν χαρταετό, να τρώνε λαγάνα και να νηστεύουν την πρώτη μέρα της Σαρακοστής, όμως ορισμένες περιοχές έχουν τα δικά τους μοναδικά έθιμα.
Σε ορισμένα χωριά της Κέρκυρας λαμβάνει μέρος ο γνωστός χορός των παπάδων. Στο συγκεκριμένο έθιμο, ιερείς στήνουν χορό που ακολουθείται απόγέροντες.
Στα Μεστά και στους Ολύμπους της Χίου αναβιώνει το έθιμο του Αγά, το οποίο έχει ρίζες στην Τουρκοκρατία. Στο συγκεκριμένο έθιμο, ο αγάς, είναι δικαστής και καταδικάζει με δικό του μοναδικό τρόπο τους θεατές.
Ένα άλλο έθιμο που προέρχεται από την Τουρκοκρατία λαμβάνει χώρα στην Αλεξανδρούπολη. Σε αυτό μεταμφιέζεται κάποιος κάτοικος σε Μπέη και περιφέρεται στην πόλη ενώ μοιράζει ευχές.
Στην Μεθώνη της Μεσσηνίας, γίνεται του Κουτρούλη ο γάμος, δηλαδή μια αναπαράσταση ενός πραγματικού γάμου που είχε γίνει κατά τον 14ου αιώνα.