Αργά ή γρήγορα το Βέλγιο μπορεί να πάψει να υπάρχει. Το μικρό δυτικοευρωπαϊκό κράτος που φιλοξενεί τα κεντρικά γραφεία της ΕΕ και του ΝΑΤΟ βιώνει εδώ και καιρό μια δυσλειτουργική πολιτική ζωή. Κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ για το μεγαλύτερο χρονικό... διάστημα που χρειάστηκε για να σχηματιστεί κυβέρνηση κατά τη διάρκεια των συνομιλιών εντός του κυβερνητικού συνασπισμού —πάνω από 500 ημέρες.
Από την Barbara Moens/POLITICO
Πλέον, οι εντάσεις μεταξύ της ολλανδόφωνης Φλάνδρας, στο βορρά, και της γαλλόφωνης Βαλλονίας στο νότο της χώρας απειλούν να προκαλέσουν μια πολύ μεγαλύτερη κρίση.
Οι εκλογές πρόκειται να διεξαχθούν τον Ιούνιο του 2024. Σύμφωνα με το Poll of Polls του POLITICO, το ακροδεξιό κόμμα Vlaams Belang —το οποίο θέλει να μετατρέψει τη Φλάνδρα σε ένα πλήρως ανεξάρτητο, αποσχισμένο κράτος— είναι πλέον η μεγαλύτερη πολιτική δύναμη στη χώρα.
Ο Tom Van Grieken, ο οποίος έγινε πρόεδρος του κόμματός όταν ήταν μόλις 28 ετών και που αποτέλεσε το κλειδί της πρόσφατης επιτυχίας του, είναι σταθερός στα σχέδιά του για ανεξαρτησία εάν κερδίσει. «Πιστεύουμε ότι το Βέλγιο είναι ένας αναγκαστικός γάμος», είπε ο Van Grieken στο POLITICO στο γραφείο του κοντά στην συνοικία της ΕΕ στις Βρυξέλλες. «Αν κάποιος από αυτούς θέλει το διαζύγιο, θα το συζητήσουμε ως ενήλικες… πρέπει να έρθουμε σε μια τακτική διαίρεση. Αν δεν θέλουν να έρθουν στο τραπέζι μαζί μας, θα το κάνουμε μονομερώς».
Ακόμη και για πολλά από τους 12,6 εκατ. των κατοίκων της χώρας, το επικείμενο τέλος της χώρας τους μπορεί να αποτελέσει έκπληξη. Οι σκληρές μάχες μεταξύ του φλαμανδόφωνου βορρά και του γαλλόφωνου νότου έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια.
Οι Φλαμανδοί πολίτες, κάποτε στο περιθώριο παρά το γεγονός ότι ήταν περισσότεροι από τους γαλλόφωνους ομολόγους τους, σήμερα διαθέτουν όλα τα δικαιώματα όσον αφορά τη γλώσσα τους και τις πολιτικές ικανότητες που ζητούσαν εδώ και καιρό. «Για πολλούς, η μάχη έχει ήδη δοθεί», λέει ο Karl Drabbe, εκδότης με ρίζες στο φλαμανδικό κίνημα. Στο ομοσπονδιακό κράτος του Βελγίου, οι περιφέρειες έχουν πλέον ευρείες εξουσίες όσον αφορά την παροχή εκπαίδευσης, τη γεωργική πολιτική και τις μεταφορές. «Ωστόσο, αυτό δεν οδήγησε σε καταστροφικά άλματα προς τα εμπρός -αντιθέτως», είπε ο Drabbe.
Αλλά οι ηγέτες του κόμματος των Φλαμανδών Vlaams Belang δεν βασίζονται μόνο στην πολιτική τους υπέρ της ανεξαρτησίας για υποστήριξη.
Σε ολόκληρη την ΕΕ, η ακροδεξιά έχει ενισχυθεί τους τελευταίους μήνες καθώς το μπλοκ μάχεται κατά της μετανάστευσης, της αργής ανάπτυξης και το υψηλού πληθωρισμού. Τα λαϊκιστικά και αντικαθεστωτικά κόμματα έχουν κερδίσει υποστήριξη βασιζόμενα σε αυτό το πλαίσιο.
Το Βέλγιο είναι μία από τις ευρωπαϊκές χώρες που αντιμετωπίζει μεγάλη εισροή αιτούντων άσυλο, με αριθμούς αφίξεων παρόμοιο με τη μεταναστευτική κρίση του 2015.
Στη Φλάνδρα, η μετανάστευση θεωρείται η υπ’ αριθμόν ένα ανησυχία για τους ψηφοφόρους, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα. «Το Vlaams Belang κατέχει καλά το θέμα της μετανάστευσης, το οποίο είναι πολύ σημαντικό για πολλούς Φλαμανδούς ψηφοφόρους», δήλωσε ο Nicolas Bouteca, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Γάνδης. «Αυτός είναι ο κύριος λόγος της επιτυχίας του».
Για τον Bart De Wever, τον πρόεδρο του φλαμανδικού εθνικιστικού κόμματος N-VA, «η ίδια τάση συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη αυτή τη στιγμή».
Υπάρχει «ένα κύμα τρομερής ανησυχίας» μεταξύ των πολιτών που αισθάνονται «οικονομικά εγκαταλειμμένοι από τις δικές τους ελίτ», είπε στο POLITICO. «Και όσο άδικο κι αν το βρείτε, η ακροδεξιά κεφαλαιοποιεί». Στις δημοσκοπήσεις, το κόμμα του, το N-VA, είναι πλέον το δεύτερο μεγαλύτερο στη Φλάνδρα, μετά το Vlaams Belang.
Οι πιθανοί ψηφοφόροι του Vlaams Belang βλέπουν τη μετανάστευση ως το πιο σημαντικό πολιτικό ζήτημα, ακολουθούμενη από τους φόρους και την οικονομία. Μια μεταρρύθμιση του βελγικού κράτους είναι σημαντικά λιγότερο σχετική με αυτούς, σύμφωνα με την ίδια έρευνα.
Το Βέλγιο δημιουργήθηκε με έναν χαοτικό, απρογραμμάτιστο τρόπο —en stoemelings, στη διάλεκτο των Βρυξελλών. Θα μπορούσε η κατάρρευση της χώρας να συμβεί επίσης τυχαία ως αποτέλεσμα των ψηφοφόρων που να θέλουν απλώς να αντιμετωπίσουν τη μετανάστευση;
Ο Van Grieken λέει ότι κανείς δεν θα μπορούσε να δηλώσει άγνοια όσον αφορά την υποστήριξη του κόμματός του στη φλαμανδική ανεξαρτησία. «Δεν είναι ότι ο κόσμος δεν ξέρει. Είναι το πρώτο σημείο του προγράμματός μας», είπε. Ο Van Grieken αναγνώρισε ότι δεν μπορεί να συγκινηθεί κάθε ένας από τους ψηφοφόρους του συναισθηματικά από την ιδέα της ανεξαρτησίας. «Αλλά ξέρω ότι κάποιος που είναι κατά της ανεξαρτησίας δεν θα ψηφίσει το κόμμα μου ή το N-VA».
Tom Van Grieken
Η στρατηγική του Van Grieken είναι να γίνει το μεγαλύτερο κόμμα στη Φλάνδρα στις εκλογές του ερχόμενου Ιουνίου, κάτι που θα του έδινε το προνόμιο να επιλέξει τον εταίρο του συνασπισμού για τη φλαμανδική κυβέρνηση. Ιδανικά για αυτόν, αυτό θα ήταν το NVA. Στη συνέχεια, η φλαμανδική κυβέρνηση θα εκδώσει μια δήλωση κυριαρχίας για να αναγκάσει τους γαλλόφωνους εταίρους του συνασπισμού να διαπραγματευτούν το τέλος του Βελγίου όπως υπάρχει σήμερα.
Ωστόσο, υπάρχουν εμπόδια, ακόμα κι αν κερδίσει ο Van Grieken. Εντός του N-VA, υπάρχει σφοδρή διαφωνία εάν θα σχηματιστεί κυβέρνηση με τον Vlaams Belang. Μια τέτοια κίνηση θα έσπαζε μια δεκαετή υπόσχεση του βελγικού πολιτικού κατεστημένου να μην κυβερνήσει με την ακροδεξιά. Ακόμα κι αν η N-VA έκανε το μοιραίο βήμα να συνεργαστεί με την ακροδεξιά, η γαλλόφωνη πλευρά της βελγικής πολιτικής είναι πιθανό να μην εμφανιστεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, τουλάχιστον στην αρχή.
Ωστόσο, κάθε ένα από αυτά τα βήματα θα δημιουργούσε περαιτέρω πολιτική αστάθεια στο Βέλγιο, και αυτό από μόνο του θα μπορούσε να συμβάλει στην προώθηση της υπόθεσης της ανεξαρτησίας.
Ο Πρωθυπουργός του Βελγίου Alexander De Croo, ο οποίος αυτή τη στιγμή ηγείται ενός δύσκολου συνασπισμού επτά κομμάτων, ήρθε στην εξουσία μετά τις εκλογές του 2019. Αυτή η ψηφοφορία ακολούθησε μια επίπονη αναζήτηση 500 ημερών για μια συμφωνία συνασπισμού και ο De Croo αγωνίζεται από τότε να κρατήσει τα κυβερνώντα κόμματα στην ίδια πλευρά σε βασικά ζητήματα.
κουρδιστο πορτοκαλι