Την πλήρη έκταση του λεγόμενου Qatargate, του σκανδάλου χρηματισμού που κλόνισε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αποκαλύπτουν εκατοντάδες έγγραφα που διέρρευσαν από την αστυνομική έρευνα για τη μεγαλύτερη υπόθεση διαφθοράς που έπληξε την ΕΕ εδώ και δεκαετίες.
Αναλυτικότερα, στα έγγραφα που διέρρευσαν και ήρθαν σε γνώση του POLITICO, αναφέρεται ότι για πάνω από 4 χρόνια βασικοί ύποπτοι, συμπεριλαμβανομένου του πρώην ευρωβουλευτή Αντόνιο Παντσέρι και του βοηθού του Φραντσέσκο Τζιόρτζι (συζύγου της Εύας Καϊλή), καταγράφονται υποτιθέμενες απόπειρες χειραγώγησης της Ευρωβουλής και ευρύτερες συζητήσεις πολιτικής.
Οι ύποπτοι «πληρωτές» τους στο Κατάρ, το Μαρόκο και τη Μαυριτανία ξόδεψαν περίπου 4 εκατομμύρια ευρώ για τη δουλειά αυτή, σύμφωνα με ισχυρισμούς στα αρχεία.
Το σκάνδαλο αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά ακριβώς πριν από έναν χρόνο, όταν ο Παντσέρι, ο Τζιόρτζι και άλλα πρόσωπα «κλειδιά» συνελήφθησαν σε μια σειρά δραματικών εφόδων που περιλάμβαναν σακούλες με μετρητά και τραγελαφικές ιστορίες ξένων παρεμβάσεων στην καρδιά της δημοκρατίας της ΕΕ.
Οι ενέργειες που καταγράφονται στα έγγραφα περιλαμβάνουν ορισμένες με σημαντικό αντίκτυπο στη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — όπως η μεθόδευση για την εξάλειψη έξι κοινοβουλευτικών ψηφισμάτων που καταδικάζουν το ιστορικό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Κατάρ και η προσπάθεια επίτευξης μιας συμφωνίας για ταξίδια χωρίς βίζα μεταξύ Ντόχα και ΕΕ.
Μεταξύ των αρχείων που είδε το POLITICO ήταν ένα υπολογιστικό φύλλο με οκτώ καρτέλες στον φορητό υπολογιστή του Τζιόρτζι, που κατασχέθηκε στο διαμέρισμά του στις Βρυξέλλες, το οποίο απαριθμούσε εκατοντάδες δραστηριότητες επιρροής που φέρεται να πραγματοποίησε το δίκτυο μεταξύ 2018 και 2022.
Το υπολογιστικό φύλλο καταγράφει περισσότερες από 300 «δουλειές» για τις οποίες οι ύποπτοι φέρονται να έλαβαν αμοιβές. Φέρεται να πέτυχαν τους σκοπούς τους χρησιμοποιώντας ένα δίκτυο συνεργατών που εργάζονταν μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο, τους οποίους αποκαλούσαν «στρατιώτες» τους, σύμφωνα με τα αρχεία.
Μέχρι στιγμής, η έρευνα έχει δει τέσσερις νυν και πρώην ευρωβουλευτές να έχουν συλληφθεί με προκαταρκτικές κατηγορίες για διαφθορά, ξέπλυμα χρήματος και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση. Μεταξύ των υπόπτων περιλαμβάνονται ο Πάντσερι, ο Τζιόρτζι και η Εύα Καϊλή, η οποία εκδιώχθηκε από τον ρόλο της ως αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου όταν ξέσπασε το σκάνδαλο.
Ενώ οι ερευνητές υποπτεύονται ότι ο Πάντσερι και το δίκτυό του χειραγωγούσαν το Ευρωκοινοβούλιο για λογαριασμό του Κατάρ και άλλων κρατών, τα έγγραφα υποδηλώνουν ότι προσπαθούσαν επίσης να εκμεταλλευτούν την έλλειψη γνώσης ξένων αξιωματούχων σχετικά με τη δημοκρατία της ΕΕ.
Ο Τζιόρτζι είπε στην αστυνομία ότι αυτός και το αφεντικό του έλεγαν μερικές φορές στους πληρωτές τους για επιχειρήσεις στις οποίες δεν είχαν πρακτική επιρροή, καθώς ο Πάντσερι παρερμήνευσε την έκταση της επιρροής του να διαμορφώσει το έργο του Ευρωκοινοβουλίου, σύμφωνα με τα έγγραφα.
«Βασίστηκε στην άγνοια για το πώς λειτουργεί το κοινοβούλιο», είπε ο Τζιόρτζι σε καταθέσεις του στην αστυνομία.
Ένα άτομο κοντά στη νομική υπεράσπιση του Τζιόρτζι, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, είπε ότι «δεν είναι αξιόπιστο» να θεωρηθεί το υπολογιστικό φύλλο ως απόδειξη των δραστηριοτήτων επιρροής. Αντίθετα, είπε το άτομο, η λίστα σχεδιάστηκε για να «ενισχύει» την εικόνα του Πάντσερι στους «πελάτες» του.
Είτε πρόκειται για ένα αρχείο πραγματικής εργασίας επιρροής είτε απλώς για ένα εργαλείο διόγκωσης του λογαριασμού, οι καταχωρήσεις υπολογιστικών φύλλων προσφέρουν μια μοναδική ματιά στη λειτουργία της μηχανής επιρροής που κατασκευάστηκε και διευθύνθηκε από τους Πάντσερι, Τζιόρτζι και τους υποτιθέμενους συνεργούς τους, μέχρι την αστυνομική έρευνα τον Δεκέμβριο. Το 2022 όλα τέλειωσαν απότομα. Τα έγγραφα εγείρουν επίσης ερωτήματα σχετικά με το πώς τέτοιες επιχειρήσεις επιρροής θα μπορούσαν να περάσουν απαρατήρητες για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.
Καθώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες αντιμετωπίζουν την επαίσχυντη επέτειο ενός έτους από το σκάνδαλο, το οποίο ξέσπασε στις 9 Δεκεμβρίου πέρυσι, οι αποκαλύψεις που περιλαμβάνονται στα αρχεία του Qatargate θα υποβάλουν τα ηθικά πρότυπα της ΕΕ σε εντατικό έλεγχο για άλλη μια φορά.
Πώς δούλευαν για το Κατάρ – Οι υπηρεσίες που προσέφεραν
Οι εικαζόμενες επιχειρήσεις επιρροής περιλάμβαναν:
Το μεγάλο deal
Δουλεύοντας για το Κατάρ, ο Τζιόρτζι και ο Πάντσερι εργάζονταν για ένα μεγαλύτερο έπαθλο: τη διασφάλιση ότι η Ντόχα έκλεισε μια συμφωνία για ταξίδια χωρίς βίζα με την ΕΕ. Η συμφωνία έλαβε ένα ουσιαστικό πράσινο φως στην επιτροπή πολιτικών ελευθεριών του Ευρωκοινοβουλίου τον Δεκέμβριο του 2022, ημέρες πριν από τη σύλληψη του Τζιόρτζι και του Πάντσερι. Η τελική ψηφοφορία για τη συμφωνία έχει παγώσει από τότε που ξέσπασε το σκάνδαλο.
Η «νίκη» στο υπολογιστικό φύλλο: Άλλα έγγραφα από το φορητό υπολογιστή του Τζιόρτζι αποκαλύπτουν ότι σκόπευε να προτείνει στους Καταριανούς δύο «Σχέδια Δράσης» που περιγράφουν λεπτομερώς με ποιον να επικοινωνήσουν και πού να ασκήσουν πίεση για να εξασφαλίσουν τη συμφωνία για τη βίζα.
Προϋπόθεση για την εξασφάλιση της συμφωνίας για τις βίζες, υποστήριξαν οι Τζιόρτζι και Πάντσερι, ήταν η αποτροπή των προσπαθειών ορισμένων ευρωβουλευτών να επικρίνουν το Κατάρ για τη μεταχείρισή του προς τους μετανάστες εργάτες και τους δημοσιογράφους. Στο υπολογιστικό φύλλο του, ο Τζιόρτζι παίρνει τα εύσημα για την «εξουδετέρωση» έξι κοινοβουλευτικών ψηφισμάτων που καταδικάζουν το Κατάρ μεταξύ Ιουνίου 2021 και Νοεμβρίου 2022. Ωστόσο, το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε τελικά ένα ψήφισμα που επέκρινε το ιστορικό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Κατάρ στις 24 Νοεμβρίου 2022.
Χειραγώγηση κοινοβουλευτικών ακροάσεων
Οι προετοιμασίες του Μουντιάλ του Κατάρ δέχθηκαν έντονη κριτική σχετικά με την υποτιθέμενη εκμετάλλευση μεταναστών εργαζομένων. Το υπολογιστικό φύλλο του Τζιόρτζι καυχιόταν ότι «άλλαξαν την αφήγηση στο κοινοβούλιο» για το θέμα, κατά τη διάρκεια μιας ακρόασης της επιτροπής τον Απρίλιο του 2021, με την εμφάνιση ενός αξιωματούχου του Κατάρ.
Τον Φεβρουάριο του 2020, οι ύποπτοι ετοίμασαν λεπτομερείς σημειώσεις για μια εμφάνιση του υπουργού Εξωτερικών του Κατάρ στην επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου. Εξασφάλισαν επίσης την παρουσία ορισμένων βουλευτών «για στοχευμένες ερωτήσεις».
Πολιτικές επιθέσεις στους αντιπάλους του Κατάρ
Μια επιχείρηση το 2021, για παράδειγμα, είχε ως στόχο τον διορισμό ενός ανώτερου αξιωματούχου της αστυνομίας από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, του Νάσερ Αλ Ράισι, ως νέου προέδρου της Interpol. Οι σχέσεις μεταξύ του Κατάρ και των ΗΑΕ, του γείτονά τους στον Κόλπο, ήταν γεμάτες, με διπλωματικούς δεσμούς που διακόπηκαν μεταξύ 2017 και 2021. Όπως πολλοί πολιτικοί και ΜΚΟ εκείνη την εποχή, η φίλη του Παντσέρι, ευρωβουλευτής Μαρία Αρένα, προέτρεψε τις χώρες της ΕΕ να αντισταθούν στον διορισμό του Αλ Ράισι. Ο Παντσέρι και ο Τζιόρτζι ανέλαβαν τα εύσημα για την επιστολή της Αρένα, αν και δεν είναι σαφές αν ήξερε ότι το έκαναν. Ο δικηγόρος της Αρένα είπε στο POLITICO ότι δεν της απαγγέλθηκαν κατηγορίες στο πλαίσιο της αστυνομικής έρευνας και αρνήθηκε να σχολιάσει περαιτέρω.
Μια άλλη επιχείρηση είχε στόχο τη Σαουδική Αραβία, η οποία είχε διακόψει τις διπλωματικές και οικονομικές σχέσεις με το Κατάρ. Ο Παντσέρι και ο Τζιόρτζι τιμολόγησαν το Κατάρ για ένα πακέτο ενεργειών, συμπεριλαμβανομένων μιας σειράς tweets και προβολών ταινιών σχετικά με τη δολοφονία του Σαουδάραβα αρθρογράφου Ταμάλ Κασόγκι, ενώ καταδίκασαν έντονα το Ριάντ για τη δολοφονία.
Μαρόκο και Μαυριτανία
Όταν επρόκειτο να υπερασπιστούν το Μαρόκο, ο Παντσέρι και ο Τζιόρτζι ήταν υπερήφανοι που πέρασαν ένα κοινοβουλευτικό ψήφισμα κατά της Αλγερίας, το οποίο είπαν ότι θα ωφελούσε το Μαρόκο.
Η ομάδα καυχήθηκε επίσης ότι υιοθέτησε ένα «πιο μετριοπαθές κείμενο» σε ένα ψήφισμα που επέκρινε το Μαρόκο για τον χειρισμό της μεταναστευτικής κρίσης το 2021. Το ψήφισμα επέκρινε το Μαρόκο για χαλάρωση των συνοριακών ελέγχων και επέτρεψε σε 8.000 μετανάστες, συμπεριλαμβανομένων ασυνόδευτων παιδιών, να περάσουν στο ισπανικό έδαφος κατά τη διάρκεια μιας διαμάχης με την κυβέρνηση της Μαδρίτης.
Σύμφωνα με τα έγγραφα, ο κύριος στόχος της Μαυριτανίας ήταν να βελτιώσει τη δημόσια εικόνα της. Το υπολογιστικό φύλλο του Τζιόρτζι ανέφερε ότι η ομάδα εργάστηκε για να εμποδίσει έναν ακτιβιστή κατά της δουλείας, ο οποίος είχε δημιουργήσει εχθρούς στην κυβέρνηση της Μαυριτανίας, από το να κερδίσει το διάσημο βραβείο Ζαχάρωφ της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
«Φαίνεται ότι το σχέδιο είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που είχαμε μάθει μέχρι στιγμής»
Οι αποκαλύψεις που περιλαμβάνονται στους φακέλους του Qatargate είναι πιθανό να αναζωπυρώσουν τη συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο σχετικά με το εάν το ίδιο το νομοθετικό σώμα έχει κάνει αρκετά για να διασφαλίσει ότι παρόμοιες επιχειρήσεις δεν θα επαναληφθούν. Ενώ το Ευρωκοινοβούλιο έχει εισαγάγει αυστηρότερες διαδικασίες ως απάντηση στο σκάνδαλο, πολλοί στις Βρυξέλλες θεωρούν τις μεταρρυθμίσεις ως ελλείπεις.
«Αυτά τα έγγραφα μάς δείχνουν ότι επρόκειτο για μια διαρκή, πολυετή προσπάθεια για να επηρεαστούν με κακόβουλο τρόπο οι κοινοβουλευτικές διαδικασίες», δήλωσε ο Νικ Αιόσα, αναπληρωτής διευθυντής της Transparency International EU. «Συνέβη για πολλά χρόνια με πολλούς ανθρώπους και δεν αποκαλύφθηκε. Λοιπόν, τι άλλο υπάρχει εκεί έξω;».
«Η αντίδραση του Ευρωκοινοβουλίου ήταν αδύναμη, πενιχρή και σίγουρα δεν μιλά για τη σοβαρότητα του σκανδάλου που συνέβη τον περασμένο Δεκέμβριο», πρόσθεσε ο Αιόσα.
Ο Ντάνιελ Φρόιντ, Γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων, δήλωσε ως αντίδραση στην έρευνα του POLITICO: «Φαίνεται ότι το σχέδιο είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που είχαμε μάθει μέχρι στιγμής». Είπε ότι το κύριο πρόβλημα ήταν ότι το Ευρωκοινοβούλιο δεν διεξήγαγε εσωτερική έρευνα για τον αντίκτυπο των φερόμενων επιχειρήσεων επιρροής στις δημοκρατικές του δραστηριότητες και αποφάσεις.
«Φαίνεται ότι μπορείτε να αγοράσετε ή τουλάχιστον να επηρεάσετε ορισμένες αποφάσεις στο Κοινοβούλιο, ή τουλάχιστον υπάρχουν ορισμένοι πρώην ευρωβουλευτές που προσπαθούν να κάνουν τους πάντες να πιστέψουν ότι μπορείτε και το πουλάνε ως προϊόν», είπε.
«Γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρο ότι μπορεί να υπήρχε μια σειρά από διαδικασίες [στο Ευρωκοινοβούλιο] που τίθενται τουλάχιστον υπό αμφισβήτηση», είπε ο Φρόιντ. «Τώρα χρειάζεται μια σωστή διαδικασία μέσα στο Κοινοβούλιο, να δούμε [αν πρόκειται] απλώς για διογκωμένες ανοησίες… ή είναι αληθινό; Υπήρξε επιρροή σε κάποια από αυτές τις διαδικασίες; Πρέπει να επανεξετάσουμε ορισμένες αποφάσεις;», διερωτήθηκε.
Εκπρόσωπος του Ευρωκοινοβουλίου είπε ότι το όργανο δεν μπορεί να διεξάγει εσωτερική έρευνα για πιθανές εγκληματικές δραστηριότητες. «Αλλά μπορεί να συνεργαστεί πλήρως και άμεσα με τις αρμόδιες αρχές, και αυτό κάναμε», είπε ο εκπρόσωπος. Η πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα είχε «προσωπικά διευκολύνει την έρευνα, ήταν παρούσα στις κατ' οίκον έρευνες σε δύο Βέλγους ευρωβουλευτών (τον Δεκέμβριο του 2022 και τον Ιούλιο του 2023) όπως ζητήθηκε από το βελγικό Σύνταγμα, κάτι πρωτοφανές στην ιστορία του ΕΚ», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Μετά τις πρώτες καταγγελίες για διαφθορά, η Μέτσολα παρουσίασε 14 μέτρα για την ενίσχυση των τείχη προστασίας της Ευρωβουλής και τη βελτίωση της διαφάνειας. Η Ευρωβουλή έχει επίσης προσχωρήσει στη βελγική νομική υπόθεση ως αστικός ενάγων προκειμένου «να εντοπίσει εάν έχει γίνει ζημιά στον προϋπολογισμό του ΕΚ σε κάποια από τις δραστηριότητες και να ανακτήσει τα χρήματα», είπε ο εκπρόσωπος.
Ο υπουργός Εξωτερικών του Μαρόκου, ο οποίος στο παρελθόν έχει αρνηθεί την ανάμειξη της χώρας του στο σκάνδαλο, δεν απάντησε σε πολλαπλά αιτήματα για σχόλιο από το POLITICO. Το Κατάρ απέρριψε τους ισχυρισμούς ότι παρενέβη στη δημοκρατία της ΕΕ. Η Μαυριτανία δεν έχει απαντήσει σε πολλές ερωτήσεις που εστάλησαν μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σχετικά με την υποτιθέμενη εμπλοκή της.
Η Εύα Καϊλή έχει αρνηθεί κάθε κατηγορία. «Η έρευνα δείχνει ότι η κ. Καϊλή δεν έχει μιλήσει ποτέ υπέρ του Μαρόκου ή της Μαυριτανίας», είπε ο δικηγόρος της Μιχάλης Δημητρακόπουλος σε email στο POLITICO. «Σύμφωνα με έγγραφα από την έρευνα, οι βελγικές μυστικές υπηρεσίες υπογράμμισαν ότι δεν υπήρχαν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η κ. Καϊλή εμπλέκεται στο δίκτυο ή ότι έλαβε χρήματα».
Ο Πάντσερι παραδέχτηκε την ενοχή του σε μια συμφωνία που έκανε με τις αρχές, η οποία προέκυψε τον περασμένο Ιανουάριο. Ο Τζιόρτζι έχει αναγνωρίσει τη συμμετοχή του στα σχέδια, σύμφωνα με τα αρχεία που είδε το POLITICO. Οι δικηγόροι των δύο ανδρών αρνήθηκαν να σχολιάσουν αυτό το άρθρο.