Τα παραπάνω σε συνδυασμό με λανθασμένες στρατηγικές αποφάσεις της γερμανικής ηγεσίας έχουν οδηγήσει την άλλοτε κραταιά δύναμη της «γηραιάς ηπείρου» σε ένα τέλμα, παρασύροντας και τη συνολική ευρωπαϊκή οικονομία. Το επιχειρηματικό κλίμα επιδεινώθηκε ξανά – και απροσδόκητα – τον Ιανουάριο, καταγράφοντας μια υποχώρηση για δεύτερο συνεχόμενη μήνα, ενώ η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία προσπαθεί ασθμαίνοντας να ξεφύγει από την ύφεση.
Μια βραχύβια αισιοδοξία που έχει καταγραφεί πριν από λίγο καιρό έχει πλέον δώσει τη θέση της στον φόβο και τις ανησυχίες για ένα ακόμη αδύναμο έτος. Σύμφωνα με το ινστιτούτο Ifo, όπως αναφέρει το Reuters, ο δείκτης του επιχειρηματικού κλίματος υποχώρησε στο 85,2 από μια ελαφρώς προς τα κάτω αναθεωρημένη ένδειξη 86,3 τον Δεκέμβριο. Οι αναλυτές που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση του Reuters ανέμεναν ότι ο δείκτης θα βελτιωθεί τον Ιανουάριο στο 86,7.
«Η γερμανική οικονομία έχει κολλήσει σε ύφεση», υπογράμμισε ο πρόεδρος του Ifo, Κλέμενς Φουέστ, καθώς το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 0,3% το 2023. «Η αναζωπύρωση μιας αισιοδοξίας το περασμένο φθινόπωρο αποδείχθηκε πολύ βραχύβια», δήλωσε ο οικονομολόγος της ING, Κάρστεν Μπρζέσκι, προβλέποντας νέα ύφεση για φέτος της τάξης του 0,3%. Μείωση του ΑΕΠ στο ίδιο ποσοστό προβλέπει και ο Τζορτζ Κράμερ της Commerzbank.
Όλη την προηγούμενη χρονιά, η Γερμανία μαστιζόταν από έναν επίμονα υψηλό πληθωρισμό, υψηλές τιμές ενέργειας και μια αδύναμη εξωτερική ζήτηση. Η πτώση της γερμανικής οικονομίας ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2023 με την κατάρρευση του προϋπολογισμού και μια τρύπα 60 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το αποτέλεσμα ήταν να αποφασιστούν βαθιές περικοπές στις επιδοτήσεις, εν μέσω σοβαρών τριγμών στον «εύθραυστο» κυβερνητικό συνασπισμό.
Οι τρεις πυλώνες του γερμανικού μοντέλου που κατέρρευσαν
Ο Βόλφγκαν Μινχάου, σε ανάλυση του στο Eurointelligence, έχει περιγράψει συνοπτικά αλλά πολύ εύστοχα τα τρία συστατικά στα οποία βασίζεται το γερμανικό μοντέλο: Ανταγωνιστικότητα κόστους, τεχνολογική ηγεσία και γεωπολιτική σταθερότητα. Όλα αυτά έχουν παρέλθει. «Ο κόσμος γύρω από τη Γερμανία έχει αλλάξει και αυτό που συμβαίνει τώρα είναι μια κρίση τιμών ενέργειας, νέοι γωπολιτικοί διαχωρισμοί και τεχνολογικοί κραδασμοί, που θέτουν υπαρξιακά ζητήματα για το ίδιο το μέλλον του γερμανικού μοντέλου».
Οικονομολόγοι συμφωνούν πως η μεγάλη πρόκληση για τη γερμανική οικονομία είναι διαρθρωτική. Το μοντέλο (εισαγωγή φθηνής ρωσικής ενέργειας και φθηνών προϊόντων, επεξεργασία και εξαγωγή τους ως υψηλής αξίας σε υψηλή τιμή) έχει καταρρεύσει. Επιπλέον ο ανταγωνισμός από τις ακμάζουσες κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας διαρκώς ενισχύεται επιφέροντας ένα διπλό χτύπημα: Και μείωση εξαγωγών και απώλεια τμήματος από την «πίτα» της αγοράς. Η Κίνα όχι μόνο δεν αγοράζει πλέον τόσα πολλά γερμανικά προϊόντα, αλλά έχει εξελιχθεί και σε έναν σημαντικό ανταγωνιστή.
Αναλυτές επισημαίνουν πως η θεραπεία για τον «μεγάλο ασθενή» δεν είναι ούτε εύκολη, ούτε σίγουρη και ούτε φθηνή. Και οι κρίσεις δεν λένε να κοπάσουν. Η αναταραχή στο διεθνές εμπόριο εξαιτίας των επιθέσεων των Χούτι σε εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα έχουν προκαλέσει νέα προβλήματα στον εξαγωγικό κλάδο της Γερμανίας, αλλά και επιμέρους ζητήματα στις γραμμές εφοδιασμού μεγάλων βιομηχανιών. Είναι ενδεικτικό πως πρόσφατα η Tesla ανακοίνωσε τον τερματισμό της παραγωγής στο μεγάλο εργοστάσιό της στο Gruenheide, κοντά στο Βερολίνο, εξαιτίας προβλημάτων στον εφοδιασμό.
Νέα βάσανα με το «καλημέρα» του 2024
Η έναρξη του νέου έτους έφερε επίσης μαζικές διαμαρτυρίες αγροτών και πανεθνικές απεργίες στους σιδηροδρόμους, καθώς η δυσαρέσκεια αυξάνεται για τις οικονομικές πολιτικές του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς. Ταυτόχρονα ο τομέας των ακινήτων φαίνεται να υποφέρει. Οι παραγγελίες στον κατασκευαστικό κλάδο της χώρας μειώθηκαν κατά 7,4% σε μηνιαία βάση τον Νοέμβριο. Η μεσαία επιχειρηματικότητα, «η ραχοκοκαλιά της γερμανικής οικονομίας», ασφυκτιεί από τις υψηλές τιμές στην ενέργεια και το συρρικνούμενο ειδικευμένο προσωπικό, σε συνδυασμό με τη γήρανση του πληθυσμού και την αναιμική ιδιωτική κατανάλωση.
Ο υπουργός Οικονομίας και Προστασίας του Κλίματος Ρόμπερτ Χάμπεκ, με αφορμή τη συζήτηση του προηγούμενου διαστήματος για το «φρένο χρέους» στη Γερμανία, συνόψισε το γερμανικό πρόβλημα σε τρεις κρίσιμους παράγοντες: «Κάποτε είχαμε πάντα φθηνό αέριο από τη Ρωσία, η Κίνα αγόραζε πάντα τα προϊόντα μας και οι Αμερικανοί ήταν πάντα αξιόπιστοι, πιστοί φίλοι, αναλαμβάνοτνας το στρατιωτικό βάρος από τους ώμους μας γιατί δεν γινόταν πόλεμος στην Ευρώπη». Αυτές οι εποχές, τόνισε, έχουν πλέον τελειώσει.
Παναγιωτης Κωνσταντινου
https://www.ieidiseis.gr/