Του Ζαχαρία Μίχα*
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
Σε κάθε περίπτωση, η εικόνα που εκπέμπει η κυβερνητική πολιτική δεν είναι αυτή μιας ολιστικής αντίληψης του αμυντικού προβλήματος και μιας πειστικής στρατηγικής για την αντιμετώπισή του, παρότι πλέον βρισκόμαστε στο «και πέντε». Αυτό δίνει τροφή σε υποψίες ότι και η αιφνιδιαστική εξοπλιστική απραξία, ίσως να συνδέεται με τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά. Ανεπίσημα, διότι κάτι τέτοιο θα υπερέβαινε απαράδεκτα την εντολή που έχει λάβει η ΝΔ στις κάλπες… Τις τελευταίες ημέρες παρατηρείται μια επικοινωνιακή «καταιγίδα», με στόχο να περάσει το μήνυμα ότι η κυβέρνηση μελετά τα διδάγματα των πολέμων πριν εισάγει αλλαγές, με σκοπό να μετατρέψει την Ελλάδα σε παραγωγό κρίσιμων οπλικών συστημάτων, αλλάζοντας την πρακτική δεκαετιών όπου η χώρα περιοριζόταν στον ρόλο του απλού πελάτη.
Το κυβερνητικό αφήγημα που προωθείται κυρίως από κομματικά πρόσωπα που παριστάνουν τους ειδικούς επί παντός, επικεντρώνεται στον ρόλο των μη επανδρωμένων χερσαίων, θαλάσσιων και εναέριων πλατφορμών. Δεν διαφωνεί κανείς με την ουσία του επιχειρήματος, δηλαδή τόσο με την ανάγκη αφομοίωσης των διδαγμάτων από τις σύγχρονες πολεμικές συγκρούσεις, όσο και με την ανάγκη να λειτουργήσει η ελληνική αμυντική βιομηχανία. Δυστυχώς, όμως, η συζήτηση αυτή είναι στον αέρα και εκπροσωπεί ευχολόγια, αντί για ρεαλιστικούς στόχους. Κατά συνέπεια, δεν προοιωνίζεται τίποτε το θετικό για το μέλλον σε μια Ελλάδα όπου όλες οι δουλειές γίνονται «στο γόνατο».
Οι παντογνώστες σύμβουλοι…
Καταρχήν, όσα εξαγγέλλονται με ύφος χιλίων καρδιναλίων από τους άσχετους περί τα αμυντικά «ειδικούς συμβούλους», είναι απαράδεκτο να παρουσιάζονται ως δουλειά των πολιτικών! Το να πέταξε κάποιος στον πρωινό καφέ «ήρθε η ώρα να ασχοληθούμε με τα drones», δε σημαίνει απολύτως τίποτα. Για την ακρίβεια είναι πρακτική άκρως επικίνδυνη. Να υπενθυμιστεί λοιπόν στους υπερφίαλους παντογνώστες, ότι οι σοβαρές χώρες διαθέτουν σύστημα παραγωγής πολιτικής και δεν επαφίενται σε πρόσωπα.
Η δουλειά πρέπει γίνεται με οργανωμένο τρόπο από τα Γενικά Επιτελεία. Υπάρχει κάποια ομάδα που μελέτησε, αποφάνθηκε και εισηγήθηκε; Είναι επίσης δουλειά του Συμβουλίου Ασφαλείας της χώρας. Στην Ελλάδα διαθέτουμε Σύμβουλο Ασφαλείας, χωρίς όμως Συμβούλιο. Ελληνική πατέντα! Άρα, δεν θα πρέπει να εκπλήσσει το ότι σερβίρουν κάτι και στα ΜΜΕ αρχίζει μια συζήτηση, συνήθως βασισμένη σε προπαρασκευασμένα κείμενα που έχουν συνταχθεί με στόχο την επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος, όχι την ουσιαστική.
Μόλις πριν λίγες ημέρες, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας εξήγγειλε επανεξέταση των εξοπλιστικών προτεραιοτήτων. Η κριτική που δέχθηκε, επικεντρώθηκε στο ότι υπάρχουν συγκεκριμένες αδυναμίες των Ενόπλων Δυνάμεων, για τις οποίες δεν χωρά καν συζήτηση για την προτεραιότητά τους. Το μέλλον του στόλου επιφανείας του Πολεμικού Ναυτικού -και προσεχώς των υποβρυχίων– είναι προδιαγεγραμμένο με πλοία 40-50 χρονών. Το ίδιο ισχύει και για την Πολεμική Αεροπορία που βλέπει έναν κρίσιμο αριθμό μαχητικών αεροσκαφών να απαξιώνεται κάθε μέρα που περνάει. Παρόμοια ζητήματα αντιμετωπίζουν και οι χερσαίες δυνάμεις της χώρας.
…ανακάλυψαν τα drones
Τώρα όμως ανακαλύψαμε τα drones! Οι τηλεοπτικοί μαϊντανοί που απαγγέλλουν περισπούδαστα τις θεωρίες τους γι’ αυτά, είναι αμφίβολο εάν μπορούν να ορίσουν τη διαφορά τους από τα UAV. Για να ελεγχθεί στοιχειωδώς εάν αντιλαμβάνονται για τι πράγμα μιλούν… Είναι επίσης απορίας άξιο, το πως δεν γίνεται αντιληπτό πως τέτοιες μεταρρυθμίσεις δεν προχωρούν απλά και μόνο διότι ελήφθη μια κυβερνητική απόφαση. Τα αποτελέσματα απαιτούν δουλειά με ορίζοντα, με συνέχεια και συνέπεια. Έστω όμως, θεωρητικά μιλώντας, ότι η χώρα καταφέρνει να αναπτύξει σε λίγα χρόνια έναν μικρό αριθμό καταπληκτικών drones που θα εκτελούν την αποστολή τους τέλεια. Έχουν την εντύπωση ότι θα έχουν θωρακίσει αμυντικά την χώρα;
Μπορούν να αντιληφθούν ότι τη βασική δουλειά θα την κάνουν οι υπάρχουσες Ένοπλες Δυνάμεις με όσα τους έχει διαθέσει η πολιτική ηγεσία διαχρονικά; Εάν ενδιαφέρονται να φέρουν πραγματική επανάσταση, πρέπει να επανεξετάσουν εκ βάθρων τη λειτουργία και το κόστος τους. Πόσες εγκαταστάσεις, στελέχη και κύρια οπλικά συστήματα χρειαζόμαστε και πόσα μπορούμε αντικειμενικά να διαθέτουμε με βάση τις οικονομικές μας δυνατότητες; Μήπως π.χ. οι απαιτήσεις είναι φουσκωμένες τεχνητά για να δικαιολογούνται περισσότερες θέσεις ανωτάτων αξιωματικών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα συνταξιοδοτικά και -υποτίθεται- την κοινωνική καταξίωση;
Σε σοβαρές χώρες στο εξωτερικό, ακούν «ταγματάρχης» και στέκονται προσοχή. Εδώ, εάν πετάξεις μια πέτρα, οι πιθανότητες να πετύχεις στρατηγό, ναύαρχο ή πτέραρχο είναι πολλές! Το σύστημα στήθηκε και εξελίχθηκε κατά τρόπον που απαξίωσε το επάγγελμα και τους βαθμούς, με αποτέλεσμα να κοντεύουμε να μοιάσουμε στη Βόρεια Κορέα στον αριθμό των στρατηγών, των οποίων τα δεκάδες παράσημα προφανώς δεν κερδήθηκαν σε πεδίο μάχης…
Σπάσιμο αυγών ή λόγια του αέρα;
Εάν θέλουμε ένα υγιές αμυντικό σύστημα, πρέπει να πάψουμε να αντιμετωπίζουμε τις Ένοπλες Δυνάμεις ως άλλον ένα τομέα του Δημοσίου με τις γνωστές παθογένειες (κακοδιαχείριση, κομματοκρατία, αναξιοκρατία, νεποτισμός κ.λπ.). Τι έγιναν τα 400 στρατόπεδα ανά την επικράτεια που θα καταργούνταν και πόση θα ήταν η εξοικονόμηση πόρων; Υπάρχουν κάποιοι με διάθεση να σπάσουν αυγά, ή θα ασχολούμαστε μόνο με την επικοινωνία;
Τούτων λεχθέντων, όσοι αίφνης ανακάλυψαν τα drones αγνοούν ότι από τις αρχές της δεκαετίας 1980 η Ελλάδα είχε βρεθεί στην πρωτοπορία, ενώ σήμερα είναι ο αγαπημένος πελάτης κάθε λογής προμηθευτών. Ας μας εξηγήσουν πώς είναι δυνατόν να ολιγωρεί η χώρα απαράδεκτα στον θαλάσσιο και τον αεροπορικό στόλο, χωρίς να τους απασχολεί καν η εγκεκριμένη δομή δυνάμεων, η οποία υποτίθεται πως ανταποκρίνεται στην απειλή. Πόσα μαχητικά χρειάζονται; Πόσα πλοία επιφανείας κάθε μεγέθους; Πόσα υποβρύχια;
Πολιτικάντηδες, άσχετοι και επικίνδυνοι για την εθνική ασφάλεια πάντα υπήρχαν. Συνυπεύθυνοι, όμως, είναι και οι στρατιωτικοί ηγήτορες, στο μέτρο που βλέπουν καταστροφικά σενάρια να εξελίσσονται, αλλά επιλέγουν να υποτάσσονται μοιρολατρικά. Προφανώς διότι στο στρατιωτικό DNA έχει πλέον τυπωθεί ότι ακόμα και η κακώς νοούμενη υπακοή στην πολιτική ηγεσία είναι προϋπόθεση επιβίωσης στα ανώτατα δώματα της στρατιωτικής ιεραρχίας. Αλήθεια, θεωρεί κανείς ότι με τέτοια λογική και νοοτροπία, η χώρα μπορεί να είναι ασφαλής;
Κι ένα τελευταίο σχόλιο, καθώς το σημείωμα ξεκίνησε με τα F-35. Εδώ φαίνεται πως θα επαναληφθεί η ιστορία των τμηματικών προμηθειών Rafale και θα ξανακουστεί στη Βουλή το αμίμητο, «δεν μας δίνουν έργο για την αμυντική βιομηχανία». Καταρχήν, μια σοβαρή χώρα, δεν θα δεχόταν ποτέ τον ηγέτη της χώρας που την απειλεί, να καθορίζει εμμέσως το τι θα αγοράσει. Οι Αμερικανοί παραδέχθηκαν ότι τα ελληνικά F-35 έχουν γίνει διαπραγματευτικό χαρτί απέναντι στην Τουρκία! Αντί να υπάρχουν αυτόματα σφοδρές αντιδράσεις και να διαμηνυθεί ότι σε αυτή τη συγκυρία δεν είναι σκόπιμο να μας επισκεφθεί ο Μπλίνκεν, μετακινούνται όλοι οι κυβερνητικοί αρμόδιοι για να τον συναντήσουν στην Κρήτη!
Το δε αφήγημα για να δικαιολογηθεί η αναξιοπρέπεια, είναι η διαρροή ότι δήθεν διαπραγματευόμαστε ένα «πλούσιο πακέτο υποστήριξης των Ενόπλων Δυνάμεων». Αν πιστέψουμε τα δημοσιεύματα, μάλλον ετοιμάζονται να φορτώσουν στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις κάθε λογής σαπάκι που αποσύρεται από τις αμερικανικές. Αυτό που χρειαζόμαστε, όμως, είναι χρηματοδότηση σε τομείς όπως π.χ. η αεράμυνα και η αποδέσμευση όπλων που οι Αμερικανοί μας αρνούνται λόγω Τουρκίας!
Τυφλωμένοι από τον εθισμό στις δημόσιες σχέσεις, δείχνουν να ξεχνούν βολικά ότι η βασική απειλή για την ελληνική ασφάλεια προέρχεται από σύμμαχο. Κι αν οι σύμμαχοι μας αρνούνται τη δυνατότητα να αμυνθούμε αποτελεσματικά, για να μη διαταράξουν ισορροπίες με την Τουρκία, είναι αυτοκτονικό εμείς να αποδεχόμαστε «χάντρες», δηλαδή σκέτες πλατφόρμες ως αντάλλαγμα. Ας ακολουθήσουμε τη στρατηγική που ο Ερντογάν χρησιμοποιεί εναντίον μας. Δεν μου δίνεις; Πάω αλλού. Διότι τον «δεδομένο» μπορεί να τον αγαπούν, αλλά ανταμείβουν αυτόν που λέει «όχι».