Γράφει ο ΚΑΥΣΙΜΑΡΧΗΣ
Δεν υφίσταται αμφιβολία ότι ο διαγωνισμός αποσκοπεί στην κάλυψη εξαιρετικά κρίσιμου κενού στις επιχειρησιακές δυνατότητες του Όπλου του Μηχανικού και ειδικότερα του Μηχανικού Μάχης, που άπτεται άμεσα της επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας των τεθωρακισμένων και μηχανοκίνητων δυνάμεων του Ελληνικού Στρατού. Όμως για να συμβεί αυτό θα πρέπει οι όροι του να προστατεύουν στον μέγιστο δυνατό βαθμό τα συμφέροντα των φορολογούμενων και να διασφαλίζουν τον ισχυρό ανταγωνισμό μεταξύ των υποψηφίων προμηθευτών.
Δύο δεκαετίες αποτυχιών
Ο διαγωνισμός 01/2024 για την ανάθεση και εκτέλεση σύμβασης για το πρόγραμμα «προμήθεια 12 μεταχειρισμένων τεθωρακισμένων οχημάτων μάχης Μηχανικού (ΤΟΜΜΧ)» με νατοϊκό αριθμό ονομαστικού (NSN: NATO Stock Number) 2350-12-388-8132, με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης και την υπογραφή ταυτόχρονης Συμφωνίας Πλαίσιο (Σ-Π) για την Εν Συνεχεία Υποστήριξη (ΕΣΥ), ανακοινώθηκε από τη ΓΔΑΕΕ τη Δευτέρα 19 Φεβρουαρίου 2024. Πρόκειται για το πιο πρόσφατο επεισόδιο του σίριαλ που άρχισε πριν περίπου τρεις δεκαετίες.
Συγκεκριμένα, το ΕΜΠΑΕ (Ενιαίο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Ανάπτυξης και Εκσυγχρονισμού) της πενταετίας 2001 – 2005, περιελάμβανε την προμήθεια 21 ΤΟΜΜΧ με προϋπολογισμό 53 εκατ. ευρώ με δικαίωμα προαίρεσης για επιπλέον 28 οχήματα, που όμως η διαδικασία υλοποίησης της ουδέποτε προχώρησε. Αντίθετα, τον Οκτώβριο του 2003, άρχισε η διαδικασία για την αρχική έγκριση της προμήθειας 14 μεταχειρισμένων ΤΟΜΜΧ τύπου DACHS-2 (επί σκάφους Leopard 1) από τα αποθέματα του Στρατού της Γερμανίας έναντι κόστους 5,5 εκατ. ευρώ. Τα τέλη Ιουλίου 2008, υπεγράφη τελικά η αρχική έγκριση προμήθειας (ΑΕΠ) για τα 14 οχήματα, μέσω διακρατικής συμφωνίας με τη Γερμανία με κόστος που είχε συμπιεσθεί στα 4.025.000 ευρώ.
Όμως παρά το μικρό σχετικά κόστος, ούτε αυτή η προμήθεια υλοποιήθηκε, λόγω των οικονομικών δυσκολιών που αποτελούσαν τον πρόδρομο της οικονομικής κατάρρευσης της χώρας το 2010. Στις 3 Οκτωβρίου 2022, περίπου 14 χρόνια μετά την υπογραφή της ΑΕΠ για τα 14 DACHS-2, το υπουργείο Εθνικής Άμυνας προκήρυξε τον Διαγωνισμό 05/2022 για την ανάθεση και εκτέλεση σύμβασης για την προμήθεια 12 μεταχειρισμένων ΤΟΜΜΧ με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, με νατοϊκό αριθμό ονομαστικού (NSN: NATO Stock Number) 2350-12-388-8132, και με τους ακριβώς ίδιους όρους (τεχνικούς, κόστος, χρονοδιάγραμμα παραδόσεων, παρεχόμενες υπηρεσίας), με τον πρόσφατο διαγωνισμό.
Τα αξιοπερίεργα των δύο τελευταίων διαγωνισμών
Στο κύριο σώμα της διακήρυξης και στο παράρτημα Α με τίτλο «Πίνακας υπό προμήθεια υλικών και παρεχόμενων υπηρεσιών» και των δύο διαγωνισμών (05/2022 και 01/2024), η περιγραφή του προς προμήθεια ΤΟΜΜΧ γίνεται με τον νατοϊκό αριθμό ονομαστικού NSN (NATO Stock Number). Σημειώνεται, ότι ο NSN, είναι ένας αριθμός με 13 ψηφία, ο οποίος αποδίδεται σε ένα υλικό και το αναγνωρίζει σε όλη τη διάρκεια της επιχειρησιακής ζωής του. Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί, ότι υλικά με τα ίδια τεχνικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά κωδικοποιούνται με τον ίδιο NSN, ασχέτως αν παράγονται από διαφορετικούς κατασκευαστές, σε διαφορετικές χώρες.
Όμως στο παράρτημα Γ των διακηρύξεων και των δύο διαγωνισμών (05/2022 και 01/2024) και συγκεκριμένα στο εδάφιο «Τεχνικός Προσδιορισμός» περιλαμβάνεται η εξής αναφορά: «Η υλοποίηση των προς προμήθεια ειδών και παρεχόμενων υπηρεσιών θα γίνει με βάση τον προσδιορισμό του υλικού με το NSN: 2350-12-388-8132 Armored Engineer Vehicle (AEV) ή ισοδύναμου, με τη διευκρίνηση ότι πρέπει υποχρεωτικά το σκάφος του ΤΟΜΜΧ να είναι ερπυστριοφόρο, βασισμένο σε σκάφος άρματος Leo 1 ή Leo 2, ενώ τα συστήματα της υπερκατασκευής μπορεί να είναι τα αναφερόμενα στο εν λόγω NSN ή ισοδύναμα, όπου ο υποψήφιος Οικονομικός Φορέας, θα είναι αποκλειστικά υπεύθυνος να αποδεικνύει τις ισοδυναμίες με πιστοποιητικά Ανεξάρτητων Οίκων Πιστοποίησης ή Κρατικού Φορέα Νατοϊκών Χωρών».
Άραγε για ποιον λόγο το «ισοδύναμο» δεν αναφέρεται στο κύριο σώμα της διακήρυξης και στο παράρτημα Α αυτής; Ένα ενδιαφέρον ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί από τους συντάκτες της διακήρυξης. Αναφορικά με το NSN, η χρήση της εφαρμογής FED LOG της Υπηρεσίας Αμυντικής Επιμελητείας των ΗΠΑ (DLA: Defence Logistics Agency) επιτρέπει την αναζήτηση και ανάκτηση συνεχώς επικαιροποιούμενης πληθώρας πληροφοριών που αφορούν κάθε NSN. Όμως η εφαρμογή FED LOG αποτελεί συνδρομητική υπηρεσία ελεγχόμενης πρόσβασης και για τον λόγο αυτό, η μόνη διαθέσιμη επιλογή είναι μία απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο, βάση της οποίας προκύπτει ότι ο εν λόγω NSN κατασκευάζεται από τη γερμανική εταιρία Flensburger Fahrzeugbau Gesellschaft mbH (FFG) και χαρακτηρίζει το ΤΟΜΜΧ Wisent 1 που χρησιμοποιεί το σκάφος του άρματος Leopard 1.
Είναι δε αυτονόητο ότι εάν το ΤΟΜΜΧ χρησιμοποιεί σκάφος άρματος Leopard 2, τότε θα διαθέτει άλλο NSN! Ας σημειωθεί, ότι η FFG παράγει και το ΤΟΜΜΧ Wisent 2 επί σκάφους Leopard 2. Επιπρόσθετα ο χαρακτηρισμός του προς προμήθεια υλικού με NSN καθιστά τις περιλαμβανόμενες στη διακήρυξη επιχειρησιακές – τεχνικές απαιτήσεις περιττές, αφού το σύνολο των χαρακτηριστικών ενός υλικού στο οποίο έχει αποδοθεί NSN, είναι αυστηρά καθορισμένο. Απορία προκαλεί επίσης γιατί ενώ στον διαγωνισμό χρησιμοποιείται ο NSN για τον χαρακτηρισμό υλικού, δεν συμβαίνει το ίδιο με τα σκάφη Leopard 1 και 2 που ομοίως διαθέτουν NSN.
Όμως εκεί που βάναυσα παραβιάζεται η κοινή λογική είναι στη χρήση του όρου «ισοδύναμο». Αν έχει τα ίδια τεχνικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά με το υλικό με NSN 2350-12-388-8132, τότε με βάση τα ισχύοντα στο νατοϊκό σύστημα κωδικοποίησης (NCS: NATO Codification System) θα του αποδοθεί ο ίδιος NSN! Και συνεπώς με αναζήτηση στην εφαρμογή FED LOG θα μπορούσε άμεσα να βρεθεί ο τύπος και ο κατασκευαστής. Επίσης τι ακριβώς σημαίνει «Ανεξάρτητοι Οίκοι Πιστοποίησης»; Στην Ελλάδα λειτουργεί κάποιος τέτοιος οίκος που να πιστοποιεί στρατιωτικό εξοπλισμό; Σε άλλη χώρα λειτουργεί; Πως είναι δυνατόν να εξισώνεται με κρατικό φορέα νατοϊκών χωρών; Ή με τον πομπώδη τίτλο οι συντάκτες εννοούν κάποιο «ιδιωτικό ΚΤΕΟ»;
Και σε τελική ανάλυση, γιατί δεν συντάχθηκε μία αναλυτική τεχνική περιγραφή του προς προμήθεια υλικού, με βάση την οποία θα αξιολογηθούν οι προσφορές των ενδιαφερόμενων προμηθευτών και επιλέχθηκε η σύμμειξη NSN, «ισοδύναμου» και επιχειρησιακών απαιτήσεων; Επιπρόσθετα, η κοινή λογική υποδεικνύει ότι η διαδικασία επαναπροκηρύσσεται τον Φεβρουάριο του 2024 διότι ο διαγωνισμός του 2022 δεν κατέληξε, για λόγο που δεν έχει γίνει γνωστός. Είτε δεν υποβλήθηκε προσφορά (οπότε κηρύχθηκε άγονος) είτε η μία ή περισσότερες προσφορές που υποβλήθηκαν δεν ικανοποιούσαν τους τεχνικούς και οικονομικούς όρους του διαγωνισμού και απορρίφθηκαν.
Πάντως το 2017, που σύμφωνα με πληροφορίες η FFG είχε αυτόκλητα υποβάλλει προσφορά στο ΓΕΣ για ΤΟΜΜΧ Wisent 1, η καθαρή τιμή (net price) κάθε οχήματος, χωρίς κρατήσεις και επιβαρύνσεις, είχε καθοριστεί στα 2 εκατ. ευρώ. Σχεδόν επτά χρόνια μετά, οι αρμόδιοι πόσο πιθανό θεωρούν να ισχύει η ίδια τιμή; Μήπως αυτός είναι ο λόγος για τη μη κατάληξη του διαγωνισμού το 2022; Επίσης, μετά δύο χρόνια πολέμου στην Ουκρανία, οι αρμόδιοι δεν θεωρούν ότι οι πιθανότητες ύπαρξης μεταχειρισμένων οχημάτων ως απόθεμα είναι μικρές;
Οπότε, ποια λογική έχει η επαναπροκήρυξη του διαγωνισμού με τους ίδιους ακριβώς τεχνικούς και οικονομικούς όρους; Γιατί αν στον διαγωνισμό του 2022 δεν υπέβαλλαν προσφορά οι κατασκευαστές του NSN 2350-12-388-8132 (FFG) ή του «ισοδύναμου», γιατί να το πράξουν στον φετινό διαγωνισμό;
https://www.defence-point.gr/