Ο μέχρι πρότινος προϊστάμενος της εν λόγω δραστηριότητας είχε ήδη απομακρυνθεί, καθώς υπήρχαν υπόνοιες ότι κάτι δεν δούλευε σωστά. Δεν πέρασε καιρός και ο υπάλληλος αυτός, που ανέλαβε τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, δέχθηκε επίθεση από αγνώστους και ξυλοκοπήθηκε άγρια. Εν τω μεταξύ, όμως, είχαν έρθει στο φως στοιχεία για παράνομες μισθώσεις ακόμη και ολόκληρων σταδίων, τα έσοδα των οποίων φέρονται να έμπαιναν στην τσέπη μελών κυκλωμάτων και όχι στο ταμείο του Δημοσίου.
Η νέα διοίκηση της ΕΤΑΔ, που ανέλαβε στα τέλη του 2023 με εντολή από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη να προχωρήσει στην εξυγίανση του φορέα και την αξιοποίηση της περιουσίας του, κατέθεσε πριν από λίγες μέρες μήνυση κατά παντός υπευθύνου για τη βιαιοπραγία εις βάρος του στελέχους της.
Αξιολογώντας όμως τα στοιχεία, που έχει ήδη δώσει η ΕΤΑΔ στις Αρχές, ένα σενάριο προβάλλει ως το επικρατέστερο: κυκλώματα υπαλλήλων του Δημοσίου ή και υπεργολάβων διαχειριστών των ακινήτων της ΕΤΑΔ προέβαιναν σε παράνομες μισθώσεις ακινήτων, χωρίς ποτέ το Δημόσιο να εισπράττει έσοδα. Και, ενδεχομένως, όταν ξεκίνησε η προσπάθεια κάθαρσης, κάποια από τα κυκλώματα αυτά αντέδρασαν. Η ΕΤΑΔ έχει αρχίσει και διαβιβάζει τα στοιχεία που έχει συλλέξει και συνεχίζει να συλλέγει στη Δικαιοσύνη για να διερευνηθεί κατά πόσον και πού υπάρχουν αδικήματα υπεξαίρεσης, απιστίας και απάτης.
Τα στοιχεία αυτά ήρθαν στην προσοχή της ΕΤΑΔ όταν ξεκίνησε, έπειτα από δεκαετίες πλημμελούς επιστασίας, το ξεκαθάρισμα του χαρτοφυλακίου των ακινήτων της, ο έλεγχος της εφαρμογής των συμβάσεων αλλά και της κατάστασης του κάθε περιουσιακού της στοιχείου. Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας, εξωτερικός ιδιώτης σύμβουλος, που ανέλαβε μέρος του έργου, διαπίστωσε τις παράνομες αυτές πρακτικές. Είτε πρόκειται για κυκλώματα διαφθοράς που λυμαίνονταν την περιουσία του Δημοσίου για ίδιο όφελος είτε για μεμονωμένες περιπτώσεις, τον λόγο πλέον έχει η Δικαιοσύνη.
Είναι χαρακτηριστικό πως σε μία από τις περιπτώσεις που εντοπίστηκαν, μισθώθηκε έκταση της ΕΤΑΔ για να γίνει μεγάλη συναυλία. Η συναυλία αυτή διαφημίστηκε στα social media. Πραγματοποιήθηκε με επιτυχία και βίντεο από τη συναυλία κυκλοφορούν σε πλήθος λογαριασμών στα social media. Ωστόσο, στην εσωτερική έρευνα που ακολούθησε δεν βρέθηκαν ούτε τιμολογήσεις προς την εταιρεία που έκανε τη συναυλία ούτε βέβαια κατάθεση μισθώματος για τη χρήση της έκτασης. Δεν πρόκειται για μεμονωμένη περίπτωση. Ακόμη και το ίδιο το κλειστό στάδιο Τάε-Κβον-Ντο στην παραλία του φαληρικού όρμου φέρεται να είχε εκμισθωθεί παράνομα εν αγνοία και χωρίς έσοδα για την ΕΤΑΔ.
Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις που δύσκολα θα φανταζόταν κάποιος αν δεν είχαν ανακαλυφθεί: για παράδειγμα, σε ένα από τα ακίνητα που έχει νομίμως εκμισθώσει η ΕΤΑΔ σε ιδιώτη, διάφοροι εμπλεκόμενοι απαίτησαν «φακελάκι» για να επιτρέψουν στον μισθωτή να αποκτήσει πρόσβαση. Ζητούσαν δηλαδή χρήματα για να παραδώσουν τα κλειδιά. Μια άλλη περίπτωση που αναφέρεται είναι αυτή στην οποία ηλεκτρολόγος εγκατάστασης χώρου της ΕΤΑΔ που έχει μισθωθεί, φαίνεται να ζητούσε 500 ευρώ κάθε φορά που τον καλούσαν να ανοίξει τον κλιματισμό.
Ηδη από την προηγούμενη μεταβατική διοίκηση, που είχε οριστεί πριν από έναν χρόνο, είχαν εντοπιστεί κάποια κρούσματα απαράδεκτων πρακτικών που έπλητταν τα συμφέροντα του οργανισμού. «Ενώ στα χαρτιά όλα έδειχναν καλά, η πραγματική εικόνα ήταν εντελώς διαφορετική. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι το τελευταίο έτος αυξήθηκαν οι αυτοψίες στα ακίνητα 209% προκειμένου ακριβώς να αρχίσει να διαπιστώνεται τι ακριβώς συμβαίνει», εξηγούν στην «Καθημερινή» κορυφαίες πηγές του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, που σε συνεργασία με το Υπερταμείο, μητρική της ΕΤΑΔ και, κυρίως, τη νέα διευθύνουσα σύμβουλο της ΕΤΑΔ Ηρώ Χατζηγεωργίου, ενέτειναν τις προσπάθειές τους για κάθαρση και αξιοποίηση του χαρτοφυλακίου των ακινήτων του Δημοσίου.
Υπουργείο και ΕΤΑΔ, έχοντας προ μηνών βγάλει τα πρώτα ανησυχητικά συμπεράσματα, δημιούργησαν ένα παράλληλο εξωτερικό σύστημα ελέγχου με πιστοποιημένους ελεγκτές και νομικούς συμβούλους προκειμένου να εντοπιστούν περιπτώσεις που θα έπρεπε να πάνε στη Δικαιοσύνη. Οι ελεγκτές εντόπισαν σωρεία παράνομων πρακτικών, όπως οι παραπάνω, κυρίως στις βραχυχρόνιες μισθώσεις, αλλά ακόμη και παράλληλες ενοικιάσεις ακινήτων σε εξωθεσμικούς ή και ανεπιθύμητους ιδιώτες και φορείς. Οσο γίνονταν γνωστές οι έρευνες τόσο ενθαρρύνονταν και άνθρωποι με γνώση των παράνομων ή παράτυπων πρακτικών να κάνουν καταγγελίες για κυκλώματα που δρουν στη σκιά του οργανισμού.
Οι καταγγελίες, αφού αξιολογηθούν διαβιβάζονται αρμοδίως και αναμένονται οσονούπω εξελίξεις, καθώς εντοπίστηκαν ακόμη και περιπτώσεις όπου οι αναθέσεις έχουν ολοκληρωθεί, αλλά οι μισθωτές βρέθηκαν αντιμέτωποι με κυκλώματα που είχαν εκβιαστικές απαιτήσεις για να παραδώσουν τα μίσθια.
Τις επόμενες ημέρες αναμένεται να κατατεθούν και άλλες μηνυτήριες αναφορές για συγκεκριμένες υποθέσεις, ώστε να ελεγχθούν τυχόν ποινικές ευθύνες για περιπτώσεις υπεξαίρεσης, απιστίας και απάτης, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνουν από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Το χαοτικό νομικό καθεστώς
Στα βιβλία της ΕΤΑΔ περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, μια ολόκληρη κορυφογραμμή οροσειράς στη βόρεια Ελλάδα. Ακίνητο, που προφανώς δεν είναι εμπορικά αξιοποιήσιμο. Δεν είναι η μόνη παράδοξη εγγραφή. Πέραν των κάθε λογής κυκλωμάτων που έχουν αναπτυχθεί στην περίμετρο της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου, το ίδιο το νομικό πλαίσιο τους δημιουργεί γκρίζες ζώνες.
Πριν από λίγα χρόνια επιχειρηματίας επιχείρησε να κάνει ιχθυοκαλλιέργειες στο Αγαθονήσι. Το Αγαθονήσι είναι περιοχή Natura και έχει Αριθμό Βιβλίου Καταγραφής (ΑΒΚ), όπως ονομάζονται οι εγγραφές του χαρτοφυλακίου ακινήτων της ΕΤΑΔ, 503. Εγγράφηκε από τον Δήμο Καλύμνου τον Ιούλιο του 1980 και οι δικηγόροι που αναζήτησαν τους τίτλους κτήσης του για να διαχειριστούν την αδειοδότηση της ιχθυοκαλλιέργειας διαπίστωσαν ότι έχει περάσει στο Δημόσιο με διάταγμα του 1947, όταν παραδόθηκαν τα Δωδεκάνησα από την Ιταλία στην Ελλάδα. Αλλά το Δημόσιο έχει μόνο το δικαίωμα διοίκησης και διαχείρισης, αφού πρόκειται για περιοχή Natura. Τα σπίτια των κατοίκων υφίστανται εκεί με παραχωρητήρια, ενώ έχει προβλεφθεί να μην καταβάλλουν μισθώματα. Τα άλλα νησιά που υποτίθεται πως βρίσκονται στην κυριότητα του Δημοσίου είτε είναι βραχονησίδες είτε δεν υπάρχουν τίτλοι είτε απλώς αγνοείται το νομικό τους καθεστώς, όπως αποκάλυψε νωρίτερα φέτος η «Καθημερινή».
Χιλιάδες ΑΒΚ είναι απλώς αριθμοί. Πολλοί δεν παραπέμπουν καν σε περιοχές. Αλλοι μιλούν για έκταση σε συγκεκριμένο μέρος χωρίς αυτή να είναι γραμμένη σε οποιοδήποτε υποθηκοφυλακείο, πόσο μάλλον κτηματολόγιο. Και κάποιες χιλιάδες ακόμη αφορούν ήσσονος σημασίας και αξίας δικαιώματα. Ενας απ’ τους λόγους του χαοτικού νομικού καθεστώτος που διέπει το χαρτοφυλάκιο της ΕΤΑΔ είναι ότι τα ακίνητα προέρχονται από διαφορετικές εταιρείες. Η ΕΤΑΔ αποτελεί συνέχεια της «Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε.», που συστάθηκε το 1998 με σκοπό την αξιοποίηση περιουσίας του ΕΟΤ. Αργότερα απορρόφησε και την «Ολυμπιακά Ακίνητα Α.Ε.», το 2011 την Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου και το 2016 την «Παράκτιο Αττικό Μέτωπο». Το κάθε χαρτοφυλάκιο από αυτά φέρει και τις δικές του ιδιαιτερότητες, εξηγούν νομικές πηγές. «Κανείς δεν αποφάσισε ποτέ πως πρέπει να μελετηθεί και να βγει ένας νόμος που να διέπει όλα τα ακίνητα της ΕΤΑΔ προκειμένου να μπορέσει να βελτιωθεί η εκμετάλλευση και η αξία του χαρτοφυλακίου», αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Παράλληλα, υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και ΕΤΑΔ εντείνουν τις προσπάθειές τους για να «μαζέψουν» όλα τα λάθη του παρελθόντος. Οπως τέσσερα χαμένα ΕΣΠΑ για έργα εθνικής σημασίας, με αποτέλεσμα τα Σπήλαια Διρού και το Αχίλλειον να παραμένουν εργοτάξια, διαγωνισμούς με παρωχημένες πρακτικές που κατέληγαν άγονοι κ.ά. Χαρακτηριστική η περίπτωση του Διρού, που –όπως είναι γνωστό– κόστισε 6 εκατ. ευρώ στην εταιρεία, καθώς χάθηκαν οι προθεσμίες για την άσκηση έφεσης σε δικαστική απόφαση.
Η αξιοποίηση της περιουσίας της ΕΤΑΔ
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης κατέθεσε αυτή την εβδομάδα νομοσχέδιο, που μεταξύ άλλων προωθεί τη δημιουργία μιας νέας δομής στην ΕΤΑΔ, ενώ παράλληλα δίνει κίνητρα για προσέλκυση νέων στελεχών από τον ιδιωτικό τομέα προκειμένου να μπει σε νέα τροχιά.
Ταυτόχρονα αξιοποιείται η τεχνογνωσία του ΤΑΙΠΕΔ, που έτσι κι αλλιώς ανήκει, όπως και η ΕΤΑΔ, στον όμιλο του Υπερταμείου, για την αξιοποίηση εμβληματικών ακινήτων της ΕΤΑΔ. Ιδιαίτερα για εκείνα που είναι αφενός πιο σύνθετα και αφετέρου παρουσιάζουν ιδιαίτερη σημασία για την εθνική οικονομία, τον τουρισμό και τη βιομηχανία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ακίνητο του Τάε-Κβον-Ντο στο Φάληρο για το οποίο ξεκινάει νέα έρευνα αγοράς και pre-marketing από το ΤΑΙΠΕΔ προκειμένου να προκηρυχθεί νέος διαγωνισμός, με όρους και προδιαγραφές που ανταποκρίνονται στα πραγματικά δεδομένα.
«Τρέχει» παράλληλα ο μεγάλος διαγωνισμός για την καταγραφή και τη βέλτιστη αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας προκειμένου να διαχωριστεί η ήρα από το στάρι. Δηλαδή θα ξεχωρίσουν τα ακίνητα που μπορούν να αξιοποιηθούν ευκολότερα και θα ομαδοποιηθούν ομοειδώς.
Εννέα εταιρικά σχήματα του ιδιωτικού τομέα θα αναλάβουν να ξεκαθαρίσουν από περίπου 1.000 ακίνητα το καθένα. Στη συνέχεια θα αναλάβουν το ξεκαθάρισμα για τα επόμενα 1.000 ακίνητα. Ομως, με το που θα ξεκαθαρίζει το κάθε ένα ακίνητο, τότε αυτό θα ομαδοποιείται με άλλα ακίνητα που έχουν συναφή ή συμπληρωματικά χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα οικιστική, τουριστική, βιομηχανική χρήση κ.λπ. Ετσι θα προκύψουν ολόκληρες ομάδες ακινήτων, αντί για μεμονωμένα ακίνητα, οπότε θα προσελκυστούν πιο εύκολα επενδυτές από την ΕΤΑΔ. Το έργο το «τρέχει» γρήγορα ώστε να αρχίσει να αποδίδει σταδιακά από τις αρχές του 2025.
Η διαδικασία προβλέπει ότι η καταγραφή των ακινήτων θα γίνει με ένα σύγχρονο ηλεκτρονικό εργαλείο, που θα βοηθήσει τόσο στη διαμόρφωση στρατηγικής όσο και στην πλήρη διαφάνεια για το τι είναι το κάθε ακίνητο. Με αυτό τον τρόπο, όχι μόνο θα μάθουμε τι ακριβώς κατέχει και τι αξίζουν οι χιλιάδες τίτλοι ιδιοκτησίας του κράτους, αλλά και θα λυθεί ένας πολυετής γρίφος: ποια είναι τελικά η ακίνητη περιουσία του Δημοσίου που κατέχει η ΕΤΑΔ.