- Του ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ – Εφημερίδα «Έλληνας Αγρότης»
Ολα καλά;
Μπορεί η ελληνική κυβέρνηση να επαίρεται πως λειτούργησαν με επιτυχία τα ανακλαστικά του ελληνικού κράτους στην αντιμετώπιση της πανδημίας, μπορεί το ΥπΑΑΤ να θριαμβολογεί για την έγκαιρη και επιτυχημένη, όπως το ίδιο εκτιμά, ιχνηλασία των προβάτων που εκτρέφονται στην Ελλάδα, μπορεί να νομίζουμε ότι θα αποτελέσουμε παράδειγμα προς μίμηση για τους Ευρωπαίους αν κι αυτοί κάποτε αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους απειλή, η πραγματικότητα όμως είναι ότι τουλάχιστον το φετινό καλοκαίρι η Ελλάδα αποδείχτηκε ανοχύρωτη χώρα. «Ανεχόμαστε εδώ και πολλά χρόνια το στήσιμο ολόκληρης επιχείρησης λαθρομετανάστευσης αιγοπροβάτων από όλη την Ευρώπη» υποστηρίζουν κάποιοι που γνωρίζουν καλά την ελληνική κτηνοτροφία.
Ταυτόχρονα, οι αποκαλύψεις για το πώς εξελίχθηκε η διασπορά της νόσου αναδεικνύουν τα σοβαρά προβλήματα που υπάρχουν στο «κύκλωμα» αγοραπωλησίας, πάχυνσης και σφαγής ζώων στην Ελλάδα. Ενα κύκλωμα που μπορεί να εξυπηρετεί πρόσκαιρα κάποιες ανάγκες, όπως για παράδειγμα η γρήγορη τροφοδοσία της αγοράς με σφάγια και η αναπλήρωση ζώων στα κοπάδια, δημιουργεί όμως τις προϋποθέσεις για σοβαρές απειλές.
Ισως το μόνο που θα έπρεπε να κρατήσει κανείς από τα λεγόμενα της πολιτικής ηγεσίας του ΥπΑΑΤ το τελευταίο 15ήμερο είναι η ανάγκη να ανασχεδιαστεί το μοντέλο λειτουργίας της κτηνοτροφίας «ώστε να περιοριστούν οι πιθανότητες επανάληψης ανάλογων φαινομένων». Η λέξη «ανασχεδιασμός» είναι μάλλον επιεικής, ενώ χρονοδιάγραμμα δεν δόθηκε από την πολιτική ηγεσία του ΥπΑΑΤ με το πρόσχημα πως αυτή την περίοδο προέχει η αντιμετώπιση της επιδημίας.
Τι συνέβη με την πανώλη
Ας ανακεφαλαιώσουμε όσα γνωρίζουμε για την πανώλη. Η εικόνα που φαίνεται πως έχει η επίσημη Πολιτεία για τον τρόπο με τον οποίο η νόσος εισήχθη και διασκορπίστηκε στην Ελλάδα δεν είναι «καθαρή».
Γι’ αυτό και αποφεύγεται προς το παρόν οποιαδήποτε συζήτηση για πιθανές ευθύνες Ελλήνων επιχειρηματιών, υπηρεσιών και κτηνοτρόφων. Γι’ αυτό και κάποιες «σπόντες» για τις κτηνιατρικές Αρχές της Ρουμανίας. Γι’ αυτό και η παραπομπή της υπόθεσης στην υπό σύσταση Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων, που ανακοινώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, η οποία θα διερευνήσει το πώς ήρθε η νόσος στη χώρα μας.
Η πορεία που ακολουθήθηκε είναι η εισαγωγή ζώων, τα οποία στη συνέχεια νόσησαν σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις της Θεσσαλίας, όπου είχαν καταλήξει. Η φάρμα όμως από την οποία ξεκίνησε την πορεία της η νόσος εκτός Θεσσαλίας εισάγει γεννήτορες από τη δυτική Ευρώπη (ζώα αναπαραγωγής), τα οποία διοχετεύει ανά την Ελλάδα.
Η φάρμα αυτή γειτνιάζει με άλλες κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, στις οποίες υπήρχαν άρρωστα ζώα που είχαν εισαχθεί από τη Ρουμανία. Τα ζώα αυτά –γεννήτορες- προσβλήθηκαν από τον ιό λόγω της γειτνίασης. Η συνέχεια είναι γνωστή.
Σαθρό σύστημα στη διακίνηση ζώων, συνεχιζόμενα προβλήματα με τις ασθένειες
Πανεπιστημιακοί καθηγητές με τους οποίους συνομιλήσαμε το τελευταίο διάστημα για το ζήτημα της πανώλης επισημαίνουν πως χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή συνολικά στο σύστημα ελέγχου της εισόδου (εισαγωγής) και της πορείας των ζώων στην Ελλάδα. Κάποιοι από αυτούς εκτιμούν πως το σύστημα εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους, εντούτοις ουδέποτε έχει θωρακιστεί με επάρκεια.
Ο Γιάννης Σκούφος (Μ.Sc., D.V.M., Ph.D), καθηγητής Φυσιολογίας και Υγείας των Ζώων στο Τμήμα Γεωπονίας, στη Σχολή Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στην Αρτα κι επικεφαλής στο Εργαστήριο Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής, Διατροφής και Βιοτεχνολογίας, σε πρόσφατη ανάρτησή του στο facebook επεσήμανε: «Ουδεμία συζήτηση, καμιά πολιτική εφαρμόσιμης ποιότητας και ελέγχου της, ούτως ώστε οι καλοί παραγωγοί να γίνονται καλύτεροι και οι κακοί ή να αλλάζουν ή να φεύγουν από την πιάτσα, ώστε να μην ανταγωνίζονται με αθέμιτο τρόπο τους καλούς».
Ενώ για τα νοσήματα, τα οποία αποτελούν προνομιακό πεδίο έρευνας του ίδιου στο πανεπιστήμιο, έγραψε: «Τα νοσήματα κάνουν πάρτι. Η ψωρίαση εισάγεται με ζώα αναπαραγωγής, η ψευδοφυματίωση με ζώα αναπαραγωγής, η πανώλη από το κύκλωμα των εισαγωγών και των ελληνοποιήσεων, στον καταρροϊκό αναγκαστήκαμε να κάνουμε εμβόλια για να σωθούμε, όμως εμφανίζονται νέα στελέχη, η γρίπη των πτηνών γυροφέρνει, την αφρικανική πανώλη δεν την αγκαλιάσαμε γιατί η χοιροτροφία είναι ήδη αποδεκατισμένη και αραιή, σε αντίθεση με την αιγοπροβατοτροφία που είναι πυκνή και με τις ελληνικές φυλές σε συλλεκτική παρουσία».
Σύμφωνα με τον καθηγητή, το θέμα δεν περιορίζεται στην καταπολέμηση της πανώλης. Κατά την άποψή του, υπεύθυνοι είναι «αυτοί που άφησαν το σύστημα γυμνό και αυτοί που το κράτος τούς έδειξε τον δρόμο του κλεισίματος του ματιού και της ατιμωρησίας για να αποδεκατίσουν την κτηνοτροφία». «Αυτοί» είναι εκείνοι που καλούνται τώρα να ανασχεδιάσουν το μοντέλο λειτουργίας της κτηνοτροφίας, «ώστε να περιορισθούν οι πιθανότητες επανάληψης ανάλογων φαινομένων». Θα πρέπει όμως πρώτα να συγκρουστούν με συμφέροντα και να ξεβολευτούν από τις «κανονικότητες» δεκαετιών.
Ο Σεπτέμβριος των αποφάσεων δεν αργεί. Ο κτηνοτροφικός κόσμος θα πρέπει να αποζημιωθεί και να τεθεί σε νέα τροχιά ανάπτυξης.
Πέντε ερωτήσεις – απαντήσεις
1. Τηρήθηκε η νομοθεσία;
Η κοινοτική νομοθεσία για το διασυνοριακό εμπόριο ζώντων ζώων, η οποία επιτρέπει τη διακίνηση με απλό πιστοποιητικό κτηνιάτρου από τη χώρα προέλευσης, φαινομενικά τηρήθηκε. Αποδείχτηκε όμως τουλάχιστον ελλιπής στην περίπτωση των εισαγόμενων από τη Ρουμανία προβάτων, που θεωρούνται υπεύθυνα για τη διασπορά της νόσου.
2. Γιατί τόσες εισαγωγές;
Δύο είναι οι λόγοι που πυροδότησαν πρόσκαιρα τις εισαγωγές ζώντων ζώων για πάχυνση ή για σφαγή: α) η ανάγκη αναπλήρωσης του ζωικού κεφαλαίου που προκάλεσε η καταστροφή «Daniel» στη Θεσσαλία, β) η αύξηση της ζήτησης για πρόβειο κρέας, που παρατηρείται κάθε χρόνο τον Δεκαπενταύγουστο τόσο στη λιανική αγορά όσο και στον κλάδο horeca, που εξυπηρετεί τον εισερχόμενο τουρισμό.
3. Απειλείται η φέτα;
Δεν έφταναν οι νοθευμένες φέτες, με τις οποίες είχαν γεμίσει τα ευρωπαϊκά σούπερ μάρκετ θεσσαλικές κυρίως γαλακτοβιομηχανίες, δεν έφταναν οι απομιμήσεις φέτας ασιατικών ή αμερικανικών βιομηχανιών, με τις οποίες έχει πλημμυρίσει η παγκόσμια αγορά, δεν έφτανε ο «Daniel», που μείωσε το ζωικό κεφάλαιο, έρχεται τώρα ένα επιπλέον θέμα να ταλανίσει τη φέτα. Το γεγονός ότι εισαγόμενα ζώα ενδέχεται να χρησιμοποιούνται στην παραγωγή γάλακτος για την παραγωγή φέτας είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος που δημιουργεί «σύννεφα» πάνω από το εθνικό προϊόν μας.
4. Γιατί τέτοιο ξεκλήρισμα στη Ρουμανία;
Αν στην Ελλάδα έχουν οδηγηθεί σχεδόν 13.000 ζώα σε θανάτωση σε συνολικό πληθυσμό περίπου 15.000.000 αιγοπροβάτων στην Ελλάδα, στη Ρουμανία έχουν θανατωθεί πάνω από 210.000 ζώα σε συνολικό πληθυσμό που ξεπερνά τα 12.000.000 ζώα. Το γεγονός ερμηνεύεται από το ότι η μέση κτηνοτροφική εκμετάλλευση αιγοπροβάτων στη Ρουμανία είναι πολύ μεγαλύτερη (σε αριθμό ζώων) από τη μέση ελληνική. Να που μια φορά η μικρή εκμετάλλευση αποδεικνύεται σωτήρια.
5. Μπορεί να γίνει κάτι έστω και τώρα;
Σύμφωνα με τον καθηγητή Γ. Σκούφο, «έλεγχος στο τόξο των μεταφορών προβάτων από Θεσσαλία σε Πελοπόννησο, αλλά και σε βόρεια Ελλάδα και Ηπειρο. Φραγμός σε όλη την Ελλάδα και επέκταση των ελέγχων σε μονάδες που μαζεύουν ζώα από το εξωτερικό και εισάγουν εκτός των πιστοποιημένων αναπαραγωγών».
Το κίνητρο του κέρδους – Τι αναφέρει ο Γεώργιος Αρσένος, καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Ενας από τους κορυφαίους της ελληνικής κτηνιατρικής, ο Γεώργιος Ι. Αρσένος (DrVetMed, Ph.D, Dip ECSRHM), καθηγητής Ζωικής Παραγωγής, Ηθολογίας και Ευζωίας των Ζώων, διευθυντής του Εργαστηρίου Ζωοτεχνίας στο Τμήμα Κτηνιατρικής, στη Σχολή Επιστημών Υγείας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, αναφέρει στον «Ε.Α.»: «Σε ό,τι αφορά τα πρόβατα, ένας σημαντικός αριθμός ζώων εισάγεται στη χώρα με το πρόσχημα της πάχυνσης, αλλά τελικά, μέσω διαφόρων άλλων οδών, οδηγείται στις εκτροφές ως ζώα αντικατάστασης».