Το όνομα του πρώην «μηχανοδηγού» τού εδώ και χρόνια εκτροχιασμένου συρμού της Hellenic Train περιλαμβάνεται και σε μήνυση που είχαν καταθέσει συγγενείς των θυμάτων της πολύνεκρης τραγωδίας στα Τέμπη. Ο Ντάριο Λο Μπόσκο, που το 2015 αναγκάστηκε σε παραίτηση από τη θέση που διατηρούσε στους ιταλικούς σιδηροδρόμους καθώς είχε κατηγορηθεί και καταδικαστεί σε πρώτο βαθμό για σκάνδαλο χρηματισμού, εγκαλείται στη χώρα μας για την τραγωδία των Τεμπών μαζί με ακόμη 16 πρόσωπα. Ανάμεσά τους είναι ο πρωθυπουργός, πρώην υπουργοί Μεταφορών, στελέχη σε σημαντικές υπηρεσίες των ελληνικών σιδηροδρόμων αλλά και ο διευθύνων σύμβουλος της Hellenic Train Μαουρίτσιο Καποτόρτο.
Οι κατηγορίες που τους αποδίδουν οι συγγενείς των θυμάτων είναι ανθρωποκτονία και σωματική βλάβη από ενδεχόμενο δόλο κατά συρροή, κακουργηματική έκθεση και κακουργηματική διάσταση των επικίνδυνων παρεμβάσεων στην συγκοινωνία μέσων σταθερής τροχιάς, απιστία σε βάρος του ελληνικού δημοσίου, παράβαση καθήκοντος και υπόθαλψη εγκληματία.
Το Documento έχει στη διάθεσή του πόρισμα της επιτροπής κατά της διαφθοράς και της μαφίας της περιφέρειας της Σικελίας στο οποίο φέρεται ότι ο πρώην πρόεδρος της Hellenic Train διατηρούσε κάτι παραπάνω από επαγγελματικές σχέσεις με τον καταδικασμένο και σε δεύτερο βαθμό μεγαλοεπιχειρηματία Αντονέλο Μοντάντε. Στο πολυσέλιδο πόρισμα αποκαλύπτεται ο τρόπος δράσης του άλλοτε κραταιού επιχειρηματία του Παλέρμο, ο οποίος κατάφερε να δημιουργήσει ένα παράλληλο σύστημα εξουσίας στη γείτονα χώρα, το οποίο μέσω παρακολουθήσεων κι εκβιασμών χρησιμοποιούσε πρόσωπα σε καίριες κρατικές και πολιτειακές θέσεις με σκοπό τη διεκπεραίωση των επιχειρηματικών του σχεδίων.
Ο μαφιόζος φίλος του καθηγητή Λο Μπόσκο
Οπως αναφέρεται στην εισαγωγή του πολυσέλιδου εγγράφου, το οποίο έχει εκπονηθεί ήδη από το μακρινό 2019, «το σύνθημα δόθηκε την περασμένη 14η Μαΐου 2018, από την κατακραυγή που προκλήθηκε από τη σύλληψη του Αντόνιο Καλογκέρο Μοντάντε, κατά κόσμον Αντονέλο […]. Σύμφωνα με τους ανακριτές, ο Αντονέλο Μοντάντε φέρεται να ήταν επικεφαλής ενός δικτύου κατασκοπείας με σκοπό την απόκτηση εμπιστευτικών πληροφοριών (επίσης μέσω μη εξουσιοδοτημένης πρόσβασης στη βάση δεδομένων SDI των αστυνομικών δυνάμεων), συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικά με έρευνα που διεξάγεται εναντίον του».
Το «Σύστημα Μοντάντε», όπως ονομάστηκε η υπόθεση, δεν ήταν αυτούσια υπόθεση αλλά πολλές υποθέσεις σε μία. Πολλαπλά πρόσωπα τα οποία είχαν ισχυρές θέσεις εξουσίας τόσο στην περιφέρεια της Σικελίας όσο και στην κεντρική πολιτική σκηνή της Ιταλίας. Κρατικοί λειτουργοί που όλοι μαζί δημιούργησαν ένα σύμπλεγμα παράλληλης εξουσίας η οποία λειτουργούσε για λογαριασμό του πανίσχυρου άντρα της Σικελίας.
Για να καταλάβει κάποιος τώρα τη σχέση του Λο Μπόσκο με τον Αντονέλο Μοντάντε πρέπει να ξετυλίξει το νήμα της εμπλοκής του πρώην προέδρου της ΤΡΑΙΝΟΣΕ στην ιδιωτικοποίηση της AST (εταιρεία μεταφορών Σικελίας) σχεδόν μια δεκαετία πίσω, συγκεκριμένα το 2010. Η βοήθεια του καθηγητή Λο Μπόσκο ήταν καθοριστική κι ας μην απέδωσε αυτό που θα ήθελε ο μαφιόζος φίλος του.
Στο πόρισμα της επιτροπής ο Λο Μπόσκο αναφέρεται ως η αιχμή του δόρατος στην προσπάθεια ιδιωτικοποίησης της εν λόγω εταιρείας. Λειτούργησε λοιπόν σαν άτυπος λομπίστας, ο οποίος με τον τρόπο του προσπάθησε να μεταπείσει τον τότε αντιπρόεδρο της εταιρείας μεταφορών Σικελίας AST Τζούλιο Κουσουμάνο ώστε να ψηφίσει θετικά στο σχέδιο ιδιωτικοποίησης και να σταματήσει να μιλάει δημόσια σχετικά με τα σχέδια πίσω από την ιδιωτικοποίηση.
Συγκεκριμένα, και πάντα βάσει του πορίσματος της επιτροπής κατά της μαφίας και της διαφθοράς στην περιφέρεια της Σικελίας, ο τότε πρόεδρος της περιφέρειας της Σικελίας Ραφαέλε Λομπάρντο πλησίασε τον αντιπρόεδρο της AST Τζούλιο Κουσουμάνο, ο οποίος εκτελούσε χρέη υπηρεσιακού προέδρου εκείνο το διάστημα, με σκοπό να του πει ότι τη θέση του προέδρου θα αναλάβει ο Ντάριο Λο Μπόσκο.
Στην κατάθεσή του στην επιτροπή ο Κουσουμάνο αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «ο καθηγητής Λο Μπόσκο έφτασε στην εταιρεία… μου είπε ότι είχε ακούσει πως είχα κάνει καλή δουλειά, αλλά ήμουν ακόμα πολύ νέος για να ηγηθώ μιας εταιρείας αυτού του μεγέθους και μου ανέφερε για πρώτη φορά το σχέδιο της συγχώνευσης. Αρχισα να καταλαβαίνω λίγο περισσότερο και ανακάλυψα ότι η Jonica Transport, η εταιρεία που ανήκε στην AST, είχε έναν ιδιώτη μέτοχο με ποσοστό 49%».
Σε ερώτηση του προέδρου της επιτροπής Κλάουντιο Φάβα σχετικά με το ποιο είναι εκείνο το πρόσωπο που πιέζει προς την κατεύθυνση της ιδιωτικοποίησης της εταιρείας, ο Κουσουμάνο απάντησε: «Ο καθηγητής Λο Μπόσκο πάνω απ’ όλα, αναγνωριζόταν από όλους στην εταιρεία ως ο διευθυντής της επιχείρησης. Ο Λο Μπόσκο με κάλεσε στο γραφείο του στον όγδοο όροφο δώδεκα φορές, κατά τις οποίες προσπάθησε να μου εξηγήσει πόσο καλή ήταν η επιχείρηση και για τα ταμεία της περιφέρειας… Ο Λο Μπόσκο κατάλαβε ότι δεν είχα καμία απολύτως πρόθεση να την ψηφίσω […] και πάνω σε αυτό ο Λο Μπόσκο μου είπε: “Αλλά αντιλαμβάνεστε ότι είστε εναντίον μια επιχείρησης που, ναι, έχει ένα ιδιωτικό μέρος, αλλά το εν λόγω ιδιωτικό μέρος είναι ο Μοντάντε” και στη συνέχεια μου εξήγησε ποιος ήταν ο Μοντάντε στην Καλτανισέτα».
Βασικός στόχος του Αντονέλο Μοντάντε ήταν η ακίνητη περιουσία της Σικελικής Εταιρείας Μεταφορών, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της έκθεσης της επιτροπής. Ηθελε «να τα αποκτήσει σε τιμή κόστους και στη συνέχεια να τα επαναφέρει στην αγορά με εντελώς διαφορετικές παραμέτρους». Ο Γκαετάνο Αρμάο από τον Νοέμβριο του 2017 υπήρξε μέλος της περιφερειακής κυβέρνησης της Σικελίας, στην οποία ανέλαβε τη θέση του συμβούλου για την οικονομία και του αντιπροέδρου της περιφέρειας της Σικελίας.
Στην επιτροπή κατέθεσε ότι «η Σικελική Εταιρεία Μεταφορών είναι παλιά εταιρεία που έχει εργαστήρια στο κέντρο των πόλεων, οπότε το σχέδιο ήταν να αποκτήσει (σ.σ.: ο Μοντάντε) αυτά τα εργαστήρια, τα οικόπεδα στο κέντρο της πόλης, να γίνει κάποια αναπροσαρμογή της ακίνητης περιουσίας με διαπραγματεύσεις, προγραμματικές συμφωνίες με τις δημοτικές διοικήσεις, μετατροπή σε οικοδομήσιμα οικόπεδα στο κέντρο της πόλης και ίσως να γίνουν τα εργαστήρια της νέας εταιρείας μεταφορών εκτός κέντρου. Λαμβάνοντας υπόψη ότι εκτιμούμε πως τα περιουσιακά στοιχεία κυμαίνονται στα 40 με 50 εκατ. ευρώ, η αξία των εργαστηρίων θα είχε τουλάχιστον διπλασιαστεί».
Οσοι εναντιώθηκαν στο σχέδιο ιδιωτικοποίησης της Σικελικής Εταιρείας Μεταφορών βίωσαν τη δύναμη που κατείχαν οι «υπέρμαχοι» του νόμου και της τάξης, όπως ο Μοντάντε.
Στο πόρισμα της επιτροπής περιγράφεται η προσπάθεια δολοφονίας χαρακτήρα του τότε αντιπροέδρου της εταιρείας από τον περιφερειακό κυβερνήτη Ραφαέλε Λομπάρντο. Ο Κουσουμάνο περιέγραψε μια από τις συναντήσεις τους στο γραφείο του τότε κυβερνήτη και μια έμμεση απειλή προς τον ίδιο σχετικά με ένα λευκό φάκελο που περιέχει στοιχεία για την «άστατη» προσωπική του ζωή και τη συγγένεια του με έναν Ιταλό μαφιόζο. Σε επόμενη συνάντησή τους ο Λομπάρντο του αναφέρει ότι είναι πολύ αργά για την όποια συζήτηση και πως «ξέρετε, δυστυχώς, η μηχανή της λάσπης έχει ήδη ξεκινήσει. Υπάρχει ένας δημοσιογράφος από ένα εθνικό εβδομαδιαίο περιοδικό που… έχει ήδη ετοιμάσει το άρθρο για σένα και με καταστρέφεις».
Για λίγες εμφανίσεις στην Ελλάδα
«Επιτέλους η ΤΡΑΙΝΟΣΕ και ο ΟΣΕ εργάζονται σε πλήρη συνέργεια. Με τον πρόεδρο, τον διευθύνοντα σύμβουλο κ. Πατέρα προσπαθούμε να υλοποιήσουμε ένα στόχο, που είναι να κινητοποιήσουμε με απόλυτη ασφάλεια άτομα, τουρίστες, συνοδεύοντάς τους από το σπίτι μέχρι τον τελικό προορισμό τους και παρακολουθώντας όλη την πορεία τους στα κρίσιμα σημεία».
Ηταν από τα πολύ λίγα λόγια του καθηγητή Λο Μπόσκο σε συνέδριο σχετικά με το μέλλον των συγκοινωνιών στην Ελλάδα, λίγους μήνες πριν από το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών.
Το 2022 ήταν παρών στην υπογραφή της συμφωνίας για την επέκταση της σύμβασης μεταξύ του ελληνικού δημοσίου και της Hellenic Train. Η συμφωνία περιλάμβανε κρατική χρηματοδότηση 50 εκατ. ευρώ για τις άγονες γραμμές και, συν τοις άλλοις, την εξέλιξη του τροχαίου υλικού.
Υπενθυμίζουμε, όσον αφορά το τελευταίο, ότι σε ρεπορτάζ που έχουν δημοσιευτεί στον εγχώριο και ξένο Τύπο το ευρύ κοινό άκουσε ότι η ΤΡΑΙΝΟΣΕ φέρνει από την Ιταλία το «Ασημένιο Βέλος» και είδε το ETR-485, τρένο κατασκευής 2003, να διανύει τη διαδρομή Θεσσαλονίκη – Κατερίνη στη διάρκεια της Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης το 2019. Υστερα όμως από αυτήν τη σύντομη βόλτα το «Ασημένιο Βέλος» επέστρεψε στην Ιταλία και στη θέση του ήρθαν τρένα κατασκευής 1993-96, τα ETR-470. Τη μοιραία νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου ήταν ένα ETR-470 το οποίο έγινε άμορφη μάζα και εγκλώβισε στις φλεγόμενες λαμαρίνες του 57 αθώους ανθρώπους.
Ο μετρ των συγκοινωνιών
Η χρονική περίοδος που όλα αυτά διαδραματίζονται είναι η περίοδος που ο Ντάριο Λο Μπόσκο κυριολεκτικά έχει γίνει ο ειδήμων των συγκοινωνιών στην Ιταλία. Ενδεικτικά, το 2010 φτάνει να είναι ταυτόχρονα πρόεδρος της δημόσιας εταιρείας σιδηροδρόμων Ιταλίας αλλά και της Σικελικής Εταιρείας Μεταφορών. Θέσεις που κράτησε μέχρι το 2015. Σαν να μην έφταναν όμως όλα αυτά, ο πρώην πρόεδρος της ΤΡΑΙΝΟΣΕ από το 2007 μέχρι και τα μέσα του 2012 βρισκόταν και στο τιμόνι της λιμενικής αρχής της Μεσσήνης και του Μιλάτσο. Ενώ το 2013 διορίστηκε επίτροπος του Εμπορικού Επιμελητηρίου της Κατάνια, το οποίο κατείχε τρεις από τις οκτώ μετοχές της εταιρείας διαχείρισης του αεροδρομίου «Φοντάνα Ρόζα».
Το 2013 η ιταλική κυβέρνηση ψήφισε νομοθετικό διάταγμα με το οποίο έφερε ρυθμίσεις σχετικά με το ασυμβίβαστο, μια σοβαρή προσπάθεια του ιταλικού νομοθετικού συστήματος να αντιμετωπίσει το φαινόμενο των «περιστρεφόμενων πορτών». Ακόμη όμως και τότε ο πρώην πρόεδρος της Hellenic Train δεν έπεσε από το βάθρο του. Ενώ σήμερα μετά το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, το οποίο στοίχισε τη ζωή σε 57 ανθρώπους, ο Ντάριο Λο Μπόσκο έχει ήδη πάρει το επόμενο τρένο με προορισμό τα κεντρικά του ομίλου των ιταλικών σιδηροδρόμων, έπειτα από απαίτηση του Ματέο Σαλβίνι.