Γράφει ο ΚΑΥΣΙΜΑΡΧΗΣ
Συγκεκριμένα, οι νέοι κινητήρες προορίζονται για τα παλαιότερα εννέα ελικόπτερα CH-47D LR (Long Range: μακράς εμβέλειας), που όπως έχει αναφερθεί στο πρώτο μέρος του αφιερώματος, διαθέτουν κινητήρες Honeywell (πρώην Lycoming) T-55L-712. Πρόκειται για τα εννέα CH-47C κατασκευής της ιταλικής ELICOTTERI MERIDIONALI κατόπιν αδείας της κατασκευάστριας Boeing Vertol, που το 1995 ολοκληρώθηκε ο εκσυγχρονισμός τους στο επίπεδο «-D» (εγκατάσταση ισχυρότερων κινητήρων στη θέση των αρχικών T55 -L-11A, νέο σύστημα μετάδοσης κίνησης, νέα στροφεία από σύνθετα υλικά, νέο σύστημα ελέγχου πτήσης, δυνατότητα νυκτερινής πτήσης κ.α.).
Σύντομο, αλλά πολύ διδακτικό χρονικό
Το 2015 συνομολογείται με τις ΗΠΑ διακρατική συμφωνία (LOA GR-B-XOP) για την προμήθεια από τα αμερικανικά αποθέματα 10 μεταχειρισμένων ελικοπτέρων CH-47D Chinook SR (Standard Range: τυπικής εμβέλειας) με κινητήρες T-55L-714 και λοιπού σχετικού εξοπλισμού κόστος 121 εκατ. δολαρίων, η οποία και υλοποιήθηκε. Τον Δεκέμβριο 2017 ζητήθηκε από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας η τροποποίηση της LOA GR-B-XOP για την προμήθεια πέντε επιπλέον μεταχειρισμένων ελικοπτέρων CH-47D εντός της αρχικής οικονομικής οροφής της (Amendment 3 – 3η Τροποποίηση).
Στις 20 Μαΐου 2020, ελήφθη θετική γνωμοδότηση από την ειδική διαρκή επιτροπή εξοπλιστικών προγραμμάτων και συμβάσεων για την προμήθεια 20 κινητήρων τύπου T55-GA-714A κόστους 32,4 εκατ. δολαρίων για την αντικατάσταση των παλαιότερης έκδοσης κινητήρων τύπου T55-L-712 των εννέα ελικοπτέρων CH-47D LR.
Καθώς διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρχαν διαθέσιμα ελικόπτερα για παραχώρηση από τις ΗΠΑ, τον Ιούλιο του 2020 ακυρώθηκε η εντολή για τα πέντε επιπλέον ελικόπτερα και ζητήθηκαν 20 κινητήρες για την αντικατάσταση των T55-L-712 των εννέα CH-47D LR με αύξηση της οικονομικής οροφής της LOA GR-B-XOP κατά 15,8 εκατ. δολάρια που επιτεύχθηκε με τη μεταφορά αδιάθετου υπολοίπου από άλλη LOA, τη GR-B-XMJ που αφορούσε την «Προμήθεια Συστήματος Αυτοπροστασίας και Λοιπού Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού των 12 επιθετικών ελικοπτέρων AH-64D Longbow Apache της Σύμβασης 035Α/03».
Σύμφωνα με πληροφορίες του DP μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2020 για την οικονομική εξυπηρέτηση της LOA GR-B-XOP είχαν καταβληθεί στις ΗΠΑ περίπου 117 εκατ. δολάρια, δηλαδή είχε σχεδόν εξοφληθεί η αρχική οικονομική της οροφή.
Τον Μάρτιο του 2021, οι αμερικανικές αρχές, σε απάντηση του ελληνικού αιτήματος, απέστειλαν το σχέδιο της 4ης Τροποποίησης (Amendment 4) της LOA GR-B-XOP, η οποία μετά την έγκριση από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας (ΚΥΣΕΑ), υπογράφηκε στις 16 Ιουνίου 2021 και άρχισε η υλοποίηση της, με διαθέσιμη χρηματοδότηση 32,44 εκατ. δολάρια, με το υπόλοιπο πληρωτέο να ανέρχεται σε περίπου 20 εκατ. δολάρια.
Όπως αναφέρει ο καλά ενημερωμένος συνάδελφος Σάββας Βλάσσης, «ενώ η ενημέρωση του ΓΕΣ από τις αμερικανικές υπηρεσίες ήταν θετική, μετά την υπογραφή της 4ης Τροποποίησης της LOA-B-XOP η ενημέρωση από την αρμόδια αμερικανική εταιρεία που ρωτήθηκε σχετικώς, ήταν αρνητική. Η συγκεκριμένη αντικατάσταση κινητήρων, είναι τεχνικώς αδύνατη!».
Όπως αποκάλυψε η δημοσιογραφική έρευνα του DP, η αμερικανική πλευρά, μετά την υπογραφή της 4ης Τροποποίησης, ενημέρωσε την ελληνική πλευρά ότι δεν είναι δυνατή η εγκατάσταση των νέων κινητήρων στα ελικόπτερα, γιατί υφίσταται αδυναμία κατασκευής ηλεκτρονικών μονάδων ελέγχου των κινητήρων, που όμως αποτελούν συμβατικό αντικείμενο της 4ης Τροποποίησης!
Σχεδιάγραμμα του FADEC και των δύο DECU από το εκπαιδευτικό φυλλάδιο 011-0341-6 με τίτλο «CH-47D POWER PLANT (714)», του Στρατού των ΗΠΑ
Το πρόβλημα φέρεται να αφορά την κατασκευής Goodrich Pump and Engine Control Systems ψηφιακή ηλεκτρονική μονάδα ελέγχου (DECU: Digital Electronic Control Unit) του κινητήρα, που αποτελεί μέρος του ψηφιακού συστήματος πλήρους ελέγχου κινητήρα (FADEC: Full Authority Digital Electronic Control). To σύστημα FADEC και οι δύο DECU που περιλαμβάνει απεικονίζονται στο σχεδιάγραμμα που προέρχεται από το εκπαιδευτικό φυλλάδιο 011-0341-6 με τίτλο «CH-47D POWER PLANT (714)», του Στρατού των ΗΠΑ.
Στη συνέχεια, όπως ήταν αναμενόμενο, έλαβαν χώρα συσκέψεις και τηλεδιασκέψεις της ελληνικής πλευράς, κατά βάση της Διεύθυνσης Αεροπορίας Στρατού του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ/ΔΑΣ), με τις αμερικανικές υπηρεσίες.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του DP μετά το αδιέξοδο, η ελληνική πλευρά φέρεται να κατέληξε στην εξής πρόταση προς την αμερικανική πλευρά: να παραληφθούν, μέσω νέας τροποποίησης της αρχικής LOA, δύο νέας κατασκευής κινητήρες ως ανταλλακτικά (!) και μετά τον επανυπολογισμό των χρηματικών υπολοίπων, αυτά να διατεθούν σε υλικά και υπηρεσίες για την υποστήριξη του στόλου των CH-47 χωρίς όμως να προσδιορίζονται εκ των προτέρων τα υλικά και οι υπηρεσίες, ώστε να είναι διασφαλισμένη η διαθεσιμότητα των ελικοπτέρων και να αποφευχθεί η επανάληψη του ίδιου φαινομένου.
Για γέλια και για κλάματα
Σε αντίθεση με την περίπτωση της Ε-Σ-Υ των CH-47D Chinook (στον σύνδεσμο https://www.defence-point.gr/news/ch-47d-chinook-gia-e-s-y), όπου χωρίς πρακτικό αποτέλεσμα επί της διαθεσιμότητας των ελικοπτέρων έχουν ήδη πληρωθεί περίπου 58 εκατ. δολάρια και έχουν παραληφθεί υπηρεσίες και υλικά αξίας περίπου 7,6 εκατ. ευρώ, στην περίπτωση της LOA GR-B-XOP έχουν πληρωθεί 32,4 εκατ. δολάρια για να αγοραστούν κινητήρες που δεν μπορούν να τοποθετηθούν στα ελικόπτερα!
Παρουσιάζεται δηλαδή το φαινόμενο:
>ο αρμόδιος φορέας να εισηγείται στα επιτελικά όργανα του ΓΕΣ την προμήθεια νέων κινητήρων για αντικατάσταση των παλαιότερων,
>να διατυπώνεται αίτημα στην αμερικανική πλευρά για την προμήθεια τους μέσω τροποποίησης υφιστάμενης LOA,
>η αμερικανική πλευρά να αποστέλλει σχέδιο τροποποίησης της αρχικής LOA,
>η ελληνική πλευρά να αξιολογεί και τελικά να αποδέχεται το σχέδιο της LOA και να την υποβάλλει στο ΚΥΣΕΑ προς έγκριση,
>μετά την έγκριση από το ΚΥΣΕΑ να υπογράφεται η τροποποίηση, και
>στη συνέχεια η ελληνική πλευρά να πληροφορείται από την αμερικανική πλευρά, η οποία έχει εγκρίνει την πώληση των νέων κινητήρων και προφανώς είχε ενημερωθεί για τον προορισμό τους, ότι υφίσταται αδυναμία κατασκευής ηλεκτρονικών μονάδων ελέγχου των κινητήρων και άρα δεν είναι δυνατή η εγκατάσταση στα ελικόπτερα για τα οποία προορίζονται!
Εμφανώς πρόκειται για φιάσκο τεραστίων διαστάσεων που εγείρει πολλά ερωτήματα. Καταρχάς, δεν πραγματοποιήθηκαν τεχνικές συζητήσεις μεταξύ ελληνικής και αμερικανικής πλευράς κατά τη διαδικασία που τελικά κατέληξε στην υποβολή της 4ης Τροποποίησης για έγκριση στο ΚΥΣΕΑ; Συμμετείχαν στις συζητήσεις αξιωματικοί του Τεχνικού Σώματος με γνώση των ζητημάτων ή ζητήθηκε η άποψη τους επί αυτών;
Διότι, ασχέτως του ποιος ευθύνεται, είτε -για παράδειγμα- η αμερικανική πλευρά που υπαναχώρησε των δεσμεύσεων της είτε η ελληνική πλευρά που αρκέστηκε σε αόριστες αμερικανικές διαβεβαιώσεις, το αποτέλεσμα είναι προσβλητικό για τη χώρα και ενοχλητικό για τους φορολογούμενους που καταβάλλουν το υστέρημα τους για την ενίσχυση της άμυνας της πατρίδας.
Πώς αλλιώς μπορεί να χαρακτηριστεί το ότι πληρώσαμε 32,4 εκατ. δολάρια για την προμήθεια κινητήρων και μετά μάθαμε ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον σκοπό που αγοράστηκαν;
Διαπιστώσεις
Στη βάση των όσων προέκυψαν από τη δημοσιογραφική έρευνα του DP και όσων έχουν δει το φως της δημοσιότητας σε ανοικτές πηγές, μπορούν να εξαχθούν δύο κύριες διαπιστώσεις.
Η πρώτη αφορά την ύπαρξη συστημικών προβλημάτων στη σχεδίαση και συνεπεία αυτής, στην υλοποίηση των συμβάσεων Ε-Σ-Υ. Η κοινή λογική αλλά και η σύμφωνα με ανοικτές πηγές διεθνής εμπειρία, επιβάλει, καταρχήν, να καθορισθεί ο ελάχιστος αριθμός διαθέσιμων ελικοπτέρων σε καθημερινή βάση για την εκτέλεση του έργου που προβλέπει ο επιχειρησιακός σχεδιασμός, δηλαδή το επιθυμητό ποσοστό διαθεσιμότητας.
Όμως η επίτευξη του επιθυμητού ποσοστού διαθεσιμότητας, απαιτεί τη διάθεση επαρκών πιστώσεων για την προμήθεια των αναγκαίων υλικών και υπηρεσιών καθώς την ύπαρξη των κατάλληλων υποδομών και προσωπικού. Δηλαδή, οι προαναφερθείσες παράμετροι (πιστώσεις για υλικά και υπηρεσίες, υποδομές, προσωπικό) είναι αυτές που τελικά καθορίζουν το εφικτό ποσοστό διαθεσιμότητας.
Στο σημείο αυτό υπενθυμίζεται ότι εάν στα υπόστεγα συντήρησης του 2ου ΣΥΑΣ (2ο Συγκρότημα Αεροπορίας Στρατού), στο αεροδρόμιο των Μεγάρων, υπήρχε επάρκεια θέσεων συντήρησης (docks), τότε θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή η πρόταση της Boeing για την εκτέλεση των εργασιών Ε-Σ-Υ από τεχνικούς της, ως εναλλακτική της αποτυχίας της αμερικανικής εταιρίας να επιλέξει εγχώριο επισκευαστικό οίκο ως συνεργάτη.
Η δεύτερη διαπίστωση, καταληκτικά, συμπυκνώνεται στο ότι για άλλη μία φορά διαπιστώνεται η εξαιρετικά προβληματική διαχείριση των πιστώσεων που διατίθενται για την οικονομική εξυπηρέτηση των LOA. Εκ του αποτελέσματος προκύπτει ότι το υπουργείο Εθνικής και Οικονομίας & Οικονομικών δεν ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο, με αποτέλεσμα σημαντικού ύψους αδιάθετα υπόλοιπα να «λιμνάζουν» ΑΤΟΚΑ, στον αλληλόχρεο λογαριασμό στις ΗΠΑ, αντί να επιστραφούν στα δημόσια ταμεία.
Μάλιστα, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση, μεταφέρονται κατά το δοκούν από LOA σε LOA (από τη GR-B-XMJ στη GR-B-XOP) και επίσης κατά το δοκούν χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση άλλων προγραμμάτων (LOA).
Πιο πρόσφατο παράδειγμα, η απευθείας ανάθεση, υπό τον μανδύα της διακρατικής συμφωνίας, των περιφερόμενων πυρομαχικών Switchblade, όπου τα αδιάθετα υπόλοιπα παρουσιάζονται ως επιχείρημα υπέρ της υλοποίησης της προμήθειας, εμφανιζόμενα ως έκπτωση επί του κόστους, ωσάν να μην αποτελούν χρήματα που έχουν καταβάλλει οι φορολογούμενοι.