- Του Βασίλη Γαλούπη, εφημερίδα «δημοκρατά»
Όλη του η καριέρα έχει ταυτιστεί με τη σιδηροδρομική βιομηχανία, ως εκ τούτου η παρουσία του στην ελληνική επιτροπή διερεύνησης για τα Τέμπη θεωρείται κρίσιμη. Από τα πρώτα δείγματα γραφής, η δουλειά του Βέλγου Μπαρτ Ακό στο προσχέδιο πορίσματος επιβεβαιώνει πολλά απ’ όσα διαπίστωναν οι πραγματογνώμονες οικογενειών επί δύο χρόνια και αρνιόταν ενοχικά το Μαξίμου.
Αν και οι πιέσεις της κυβέρνησης στον ΕΟΔΑΣΑΑΜ θεωρούνται ασφυκτικές, η παρουσία του Ακό και του συνεργάτη του στον ERA Φαμπρίς Καρπινέλι στην τριμελή επιτροπή διερεύνησης για τα Τέμπη φαίνεται να βάζει πολλά «αναχώματα». Εως τώρα τουλάχιστον, αφού η τελική μορφή του πορίσματος αναμένεται να ανακοινωθεί παραμονή της δεύτερης επετείου, στις 27 Φεβρουαρίου.
Ασφαλώς, η περίπτωση των ελληνικών σιδηροδρόμων αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγήν για όλη την Ευρώπη και ο ERA έχει κάθε λόγο να ασχοληθεί. Αλλωστε, έχει ήδη εμπλακεί στην υπόθεση και η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, με τις καταγγελίες της επικεφαλής Λάουρα Κοβέσι ότι «για τα Τέμπη μάς μπλοκάρουν από το να βρούμε την αλήθεια». Στο κατηγορητήριό της σχετικά με τη σύμβαση 717 περιλαμβάνονται 14 στελέχη της ΕΡΓΟΣΕ.
Το προσχέδιο του πορίσματος της επιτροπής του ΕΟΔΑΣΑΑΜ παραδόθηκε προ ημερών στους εμπλεκόμενους φορείς, με στόχο να καταθέσουν τις παρατηρήσεις τους, ώστε να διαμορφωθεί το τελικό κείμενο. Ανάμεσά τους οι ΟΣΕ, ΓΑΙΑΟΣΕ, Hellenic Train, Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων.
Απ’ όσα γνωρίζουμε έως τώρα, στο προσχέδιο του πορίσματος περιλαμβάνονται οι εξής «βόμβες» για τα κυβερνητικά αφηγήματα (τα συμπεράσματα των εμπειρογνωμόνων του ΕΟΔΑΣΑΑΜ αναμένεται να αξιοποιηθούν δικαστικά από τους συγγενείς των θυμάτων):
- Ο Βέλγος ειδικός και οι συνεργάτες του καταλήγουν, μεταξύ άλλων, πως οι εμπλεκόμενοι φορείς (ο ΟΣΕ, η ΡΑΣ και η Hellenic Train) όχι μόνο δεν συνεργάστηκαν αποδοτικά με την επιτροπή διερεύνησης του δυστυχήματος, αλλά καθυστερούσαν επί μήνες να στείλουν τα στοιχεία που τους ζητήθηκαν.
- Οι ερευνητές κάνουν σαφείς αναφορές σε μεγάλη ποσότητα άγνωστης καύσιμης ύλης, επισημαίνοντας ότι για τα πιθανά αίτια και τις συνέπειες της πυρκαγιάς μετά τη σύγκρουση ζήτησαν εξωτερική πραγματογνωμοσύνη από φορείς του εξωτερικού (Ινστιτούτο RISE της Σουηδίας, Πανεπιστήμιο Γάνδης, Πανεπιστήμιο Πίζας, εργαστήρια RST στη Γερμανία).
- Για την πύρινη σφαίρα δείχνουν ότι εμπλέκεται σημαντική ποσότητα καυσίμου. Η φωτιά δεν σβήνει, αλλά συνεχίζει να καίγεται ως «λίμνη φωτιάς» (pool fire), προκαλώντας την πυρκαγιά τόσο στο βαγόνι-εστιατόριο όσο και κοντά στις μηχανές της εμπορικής αμαξοστοιχίας. Αυτή η φωτιά στις μηχανές είναι που θερμαίνει κάποια στιγμή το λάδι σιλικόνης, το οποίο αναφέρεται ως το αίτιο της πυρκαγιάς στο μόνο έως τώρα επίσημο κρατικό πόρισμα-μπακαλόχαρτο, αυτό της Πυροσβεστικής.
- «Η μικρή διαρροή ελαίων σιλικόνης που περιείχαν οι μετασχηματιστές στα δύο πρώτα βαγόνια του εμπορικού συρμού δεν είναι ικανή για την πρόκληση της έκρηξης που σημειώθηκε» αναφέρουν.
- Η άλλη πυρκαγιά, στο εστιατόριο, κατέκαιγε για τουλάχιστον 60 λεπτά μετά τη σύγκρουση. Η πρώτη προσπάθεια πυρόσβεσης από ένα πυροσβεστικό όχημα έγινε 43 λεπτά (!) μετά την έναρξη της πυρκαγιάς.
- Καυτηριάζουν ότι ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ, ως ανεξάρτητος φορέας διερεύνησης σιδηροδρομικών ατυχημάτων, δεν λειτουργούσε κατά τη στιγμή του ατυχήματος. Η επίσημη έναρξη της έρευνας έγινε περισσότερο από ένα έτος μετά το ατύχημα, γεγονός που είχε αντίκτυπο στη συλλογή δεδομένων.
- Συμπεραίνουν ότι πολλές πληροφορίες που θα έπρεπε να είχαν συλλεχθεί εγκαίρως σε μια σωστή έρευνα χάθηκαν λόγω του διαφορετικού πεδίου εφαρμογής των διάφορων ερευνητικών οργανισμών. Αυτό ισχύει κυρίως για τη δικαστική έρευνα, τη διαχείριση και την αυτοψία του χώρου. Επιπλέον, επισημαίνουν πως μια σειρά από ενέργειες πραγματοποιήθηκαν μόνο έπειτα από συγκεκριμένα αιτήματα των οικογενειών των θυμάτων.
- Μεγάλες καθυστερήσεις, από δύο έως τέσσερις μήνες, καταγράφουν και στην παράδοση πληροφοριών που ζήτησαν οι ερευνητές από φορείς που είναι πιο άμεσα εμπλεκόμενοι. Σε ορισμένες περιπτώσεις «τα ζητούμενα αποδεικτικά στοιχεία δεν δόθηκαν καθόλου».
- Η ομάδα έρευνας σημειώνει ότι δεν μπόρεσε να πάρει συνέντευξη από ένα από τα κύρια εμπλεκόμενα πρόσωπα, τον «ένοχο» σταθμάρχη.
- Τονίζουν ότι, αντί για τους ειδικούς διερευνητές τέτοιων σοβαρών ατυχημάτων, έφτασαν τις πρώτες ώρες στο σημείο μόνο ανώτεροι αξιωματικοί της Αστυνομίας, συντονιστές Πολιτικής Προστασίας και αξιωματικοί του Στρατού και της Πολεμικής Αεροπορίας.
- «Η σηματοδότηση στην έξοδο του σταθμού Λάρισας προς Θεσσαλονίκη δεν ήταν λειτουργική, επειδή οι εργασίες ανανέωσης που καλύπτονται από τη σύμβαση 717 είχαν πραγματοποιηθεί μόνο εν μέρει».
- Ο Βέλγος, που είναι επικεφαλής και της ειδικής ομάδας υποστήριξης του ERA στην Ελλάδα μετά τα Τέμπη, δίνει μεγάλη έμφαση στην έλλειψη προσωπικού του ΟΣΕ αλλά και στην τραγική μείωση των επενδύσεων συντήρησης στον ελληνικό σιδηρόδρομο. Η ομάδα του εμφανίζει αναλυτικά στοιχεία για το μόνιμο προσωπικό του ΟΣΕ, που από 3.445 άτομα στο τέλος του 2010 είναι σήμερα 589. Αντίστοιχα, οι μόνιμοι και οι έμπειροι σταθμάρχες για τη ρύθμιση της κυκλοφορίας μειώθηκαν στο ίδιο διάστημα από 564 σε 108.
Πάντως, δεν θεωρείται πολύ πιθανό ο Ακό να ρισκάρει τη διεκδίκηση της θέσης του γενικού διευθυντή στον ERA και τη μακρά επαγγελματική πορεία στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό, προκειμένου να εξυπηρετήσει άλλες, «στενές» σκοπιμότητες ελληνικού ενδιαφέροντος. Και ίσως αυτό να τρομάζει περισσότερο απ’ όλα την κυβέρνηση.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
ΜΠΑΡΤ ΑΚΟ
Επικεφαλής Ασφάλειας Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων (ERA), εμπειρογνώμονας για Τέμπη
Γεννήθηκε στο Βέλγιο και διαμένει στις Βρυξέλλες. Σπούδασε πολιτικός μηχανικός, με διδακτορικό στην ασφάλεια. Από το 2008 εργάζεται στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Σιδηροδρόμων (ERA), έχοντας διατελέσει σε κρίσιμες θέσεις για θέματα ασφαλείας κι ερευνών. Από τον Ιανουάριο 2025 αναβαθμίστηκε σε επικεφαλής ασφαλείας του ERA, θέση την οποία κατείχε και από τον Δεκέμβριο 2020 έως τον Οκτώβριο 2023. O ERA, που ιδρύθηκε το 2004 κι έχει έδρα στη Γαλλία, είναι οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ενωσης και θέτει τις υποχρεωτικές προδιαγραφές που πρέπει να πληρούν οι ευρωπαϊκοί σιδηρόδρομοι. Από τον Νοέμβριο 2023 είναι ο επικεφαλής της ειδικής ομάδας υποστήριξης του ERA στην Ελλάδα, μετά την τραγωδία των Τεμπών. Στις 15 Μαρτίου 2024 ο ελληνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Δυστυχημάτων (ΕΟΔΑΣΑΑΜ) τον όρισε μέλος της τριμελούς επιτροπής διερεύνησης για τα Τέμπη. Μιλά γαλλικά, γερμανικά, ολλανδικά και αγγλικά.