Σε αυτή την πρώην αγροτική περιοχή, όπου κάποτε ανθούσαν οι καλλιέργειες, δεκάδες χιλιάδες ηλιακά πάνελ απλώνονται τώρα σε ατέλειωτες σειρές, απορροφώντας τον ήλιο και δημιουργώντας ένα «ηλιακό τοπίο» που σιγά-σιγά μετατρέπει το τοπικό μικροκλίμα.
Οι κάτοικοι της περιοχής αναφέρουν ανησυχητική άνοδο της θερμοκρασίας μέχρι και 4 βαθμούς Κελσίου τα τελευταία χρόνια, με ακραία φαινόμενα όπως η εξαφάνιση των παγετών και η μετατροπή της περιοχής σε θερμότερο, σχεδόν τροπικό περιβάλλον — μια απρόβλεπτη και ανεπιθύμητη συνέπεια της απερίσκεπτης ενεργειακής πολιτικής.
Ταυτόχρονα, η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών έχει δημιουργήσει μια πρωτοφανή ενεργειακή υπερπαραγωγή τις ηλιόλουστες ώρες της ημέρας.
Η Ελλάδα διαθέτει σήμερα 16 γιγαβάτ εγκατεστημένης ανανεώσιμης ενέργειας, με την ηλιακή ενέργεια να αντιπροσωπεύει σχεδόν 10 γιγαβάτ, εκ των οποίων 2,5 γιγαβάτ προστέθηκαν μόνο πέρυσι.
Ο Διαχειριστής του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρικής Ενέργειας αναγκάζεται να διακόπτει τη λειτουργία χιλιάδων μικρομεσαίων παραγωγών τις πιο ηλιόλουστες ώρες, για να αποφευχθούν μπλακ άουτ που απειλούν να «ρίξουν» το σύστημα.
Η γρήγορη ανάπτυξη της ηλιακής ενέργειας μοιάζει με άλλες χώρες της Ευρώπης, όπου έχει ξεπεράσει τον άνθρακα στην παραγωγή ηλεκτρισμού, σύμφωνα με το κλιματικό think tank Ember.
Υπολογίζεται ότι οι ανανεώσιμες πηγές αντιπροσωπεύουν σχεδόν το μισό της ηλεκτροπαραγωγής στην ΕΕ.
Η Ελλάδα έκανε ακόμα καλύτερα: το 55% της ετήσιας κατανάλωσης καλύφθηκε πέρυσι από ανανεώσιμες πηγές, με το ηλιακό ρεύμα να αντιστοιχεί σε περίπου 23%, σύμφωνα με τον ΣΠΕΦ, τον φορέα που εκπροσωπεί τους τοπικούς παραγωγούς ηλιακής ενέργειας.
Το 2023, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προέβλεψε ότι η Ελλάδα «σύντομα θα παράγει το 80% των αναγκών της σε ηλεκτρισμό μέσω ανανεώσιμων πηγών».
Όμως, η επίτευξη αυτού αποδεικνύεται πολύπλοκη.
Ο πρόεδρος του ΣΠΕΦ, Στέλιος Λουμάκης, ανέφερε ότι ο τομέας των φωτοβολταϊκών έχει «χτυπήσει τοίχο» λόγω συνδυασμού παραγόντων, όπως το μικρό μέγεθος της Ελλάδας, οι περιορισμένες υποδομές και οι καθυστερήσεις στην ανάπτυξη της αποθήκευσης ενέργειας.
Κορεσμός
Η αλόγιστη αδειοδότηση φωτοβολταϊκών τα τελευταία πέντε χρόνια έχει κορέσει την αγορά.
Αντί να αποτελούν λύση, οι ανανεώσιμες πηγές γίνονται πρόβλημα, με το κράτος να τρέχει να αναπτύξει τεχνολογίες αποθήκευσης, όπως μπαταρίες, οι οποίες όμως βρίσκονται ακόμα σε εμβρυακό στάδιο και θα χρειαστούν χρόνια για να καλύψουν τις ανάγκες.
Ενώ ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει προβλέψει ότι σύντομα το 80% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας θα προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο ζοφερή.
Η Ελλάδα καλείται να ισορροπήσει σε μια ενεργειακή βόμβα που μπορεί να εκραγεί από την αδυναμία διαχείρισης και αποθήκευσης της ηλιακής ενέργειας.
Ο οικονομικός αντίκτυπος δεν είναι αμελητέος.
Οι φωτοβολταϊκοί σταθμοί, που έχουν στηρίξει την οικονομία κάποιων αγροτών όπως ο Μίμης Τσακανίκας, πληρώνουν το τίμημα της υπερπαραγωγής με συχνές διακοπές λειτουργίας και περιορισμό κερδών.
Ο Μίμης Τσακανίκας, 51 ετών αγρότης στο Κάστρο, παραδέχεται πως η ηλιακή ενέργεια υπήρξε καλή για την οικογένειά του.
Η φωτοβολταϊκή φάρμα που δημιούργησαν το 2012 με κόστος 210.000 ευρώ αποφέρει τουλάχιστον 55.000 ευρώ το χρόνο, πολύ περισσότερα από όσα θα κέρδιζε καλλιεργώντας λαχανικά και καρπούζια.
«Αυτό το πάρκο συντηρεί το σπίτι μου», είπε στο AFP.
Όμως, ο πατέρας δύο παιδιών παρατηρεί επίσης πως η περιβαλλοντική ισορροπία έχει αλλάξει στην περιοχή του, με την εξάπλωση των ηλιακών εγκαταστάσεων να προκαλεί ανησυχίες για το τοπικό μικροκλίμα.
Ο Τσακανίκας αναφέρει ότι η περιοχή έχει ήδη βιώσει άνοδο θερμοκρασίας έως και 4,0 βαθμούς Κελσίου, που αποδίδει στην αφθονία ηλιακών πάρκων που απορροφούν θερμότητα.
«Το μικροκλίμα έχει αλλάξει σίγουρα, δεν έχουμε δει παγετό εδώ και δύο χρόνια», είπε στο AFP.
«(Με αυτούς τους ρυθμούς) σε πέντε χρόνια θα καλλιεργούμε μπανάνες εδώ, όπως στην Κρήτη», πρόσθεσε.
Οι μπαταρίες είναι κρίσιμες
Για να διαχειριστεί την περίσσεια, η Ελλάδα χτίζει υποδομές αποθήκευσης ενέργειας μέσω μπαταριών.
Αλλά για να φτάσει στο επίπεδο της παραγωγής της ηλιακής ενέργειας θα χρειαστούν χρόνια.
«Τα επόμενα τρία χρόνια θα είναι κρίσιμα», είπε ο Στέλιος Ψώμας, σύμβουλος πολιτικής στο HELAPCO, τον εμπορικό σύλλογο των ελληνικών εταιρειών που παράγουν και εγκαθιστούν φωτοβολταϊκά πάνελ.
Στο μεταξύ, οι παραγωγοί ηλιακής ενέργειας θα πρέπει να περιορίσουν την παραγωγή ώστε να μην υπερβαίνει τη διαθεσιμότητα, μειώνοντας έτσι και τα πιθανά κέρδη τους.
«Η διαχείριση υψηλού μεριδίου ανανεώσιμων — ειδικά ηλιακών — απαιτεί σημαντική ευελιξία και λύσεις αποθήκευσης», είπε η Francesca Andreolli, ανώτερη ερευνήτρια στο ECCO, ένα ιταλικό think tank για την κλιματική αλλαγή, που αντιμετωπίζει παρόμοιο πρόβλημα.
«Η αποθηκευτική ικανότητα των μπαταριών έχει γίνει δομική ανάγκη για το ηλεκτρικό σύστημα, απορροφώντας την περίσσεια ανανεώσιμης ενέργειας και απελευθερώνοντάς την όταν αυξάνεται η ζήτηση», πρόσθεσε.
Αβεβαιότητα
Παρά τα μεγάλα κέρδη σε βάθος χρόνου, η αβεβαιότητα και οι τεχνικές δυσκολίες στέκονται εμπόδιο στην ευρύτερη ανάπτυξη.
Σε περιβαλλοντικό επίπεδο, η καταστροφή της παραδοσιακής γεωργίας, η αλλοίωση του τοπίου και οι ανεπιθύμητες κλιματικές μεταβολές μαρτυρούν την αποτυχία των «πράσινων» πολιτικών που δεν είχαν προνοήσει για την ισορροπία μεταξύ τεχνολογίας και φύσης.
Συνολικά, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια μεγάλη αντίφαση: οι πράσινες επενδύσεις, που είχαν σχεδιαστεί ως λύση στην ενεργειακή κρίση και την κλιματική αλλαγή, καταλήγουν να δημιουργούν νέες ενεργειακές και περιβαλλοντικές προκλήσεις, προκαλώντας σύγχυση, απογοήτευση και ενδεχομένως σοβαρά προβλήματα εθνικής ασφάλειας.
Αν δεν υπάρξει άμεση και συντονισμένη προσπάθεια για βελτίωση των υποδομών, αποθήκευση ενέργειας και ορθολογική διαχείριση, η «πράσινη επανάσταση» στην Ελλάδα κινδυνεύει να μετατραπεί σε ενεργειακό εφιάλτη — με απρόβλεπτες συνέπειες για το περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνία, καταλήγει το AFP.
www.bankingnews.gr