Σχηματίζεται στό ευρύ κοινό η εντύπωση ότι η ελληνική Δικαιοσύνη κάνει τά πάντα γιά νά αποφύγει τίς ευθύνες της καί δέν τολμα, ενω η ευρωπαϊκή όχι καί τολμα

 Μανώλης Κοττάκης

Εισαγωγική επισήμανση πρίν έρθω στό κυρίως νομικό καί πολιτικό θέμα του σημερινου σημειώματος.

Ο εφέτης ανακριτής Λαρίσης έκλεισε τήν ανάκριση. Κατά τήν πολύμηνη διερεύνηση του δυστυχήματος των Τεμπων ...

δέν εκλήθη ποτέ γιά μαρτυρία κάποιος εκπρόσωπος της ιταλικης εταιρείας σιδηροδρόμων Hellenic Train. Δέν εκλήθησαν ποτέ γιά μαρτυρία οι ανάδοχοι εκτελέσεως της συμβάσεως 717. Μεταξύ των οποίων εκπρόσωπος εταιρείας η οποία έχει κανάλι καί τράπεζα. (Αντιθέτως, έχουν κληθει ως ύποπτοι σέ έρευνα της Ευρωπαϊκης Εισαγγελίας.) Δέν εκλήθησαν επίσης οι γενικοί γραμματεις του Υπουργείου Μεταφορων γιά μαρτυρία. Δέν εκλήθησαν οι υπεύθυνοι της διευθύνσεως κυκλοφορίας του ΟΣΕ στήν Αθήνα, οι οποιοι εκείνη τήν μοιραία βραδιά ειχαν πλήρη εικόνα (πιθανόν καί ευθύνες) γιά τό τί συνέβη μέ τό δυστύχημα. Δέν εκλήθησαν εκπρόσωποι της ΓΑΙΟΣΕ, πού έχουν αντικειμενική ευθύνη γιά τήν υπόθεση, ούτε του Υπουργείου Υποδομων.

Έχοντας στήν κατοχή του ένα πόρισμα της Πυροσβεστικης Υπηρεσίας, τό οποιο συντάχθηκε όχι τήν επομένη του δυστυχήματος αλλά δυόμισι ολόκληρα χρόνια μετά, γιά τό ζήτημα της πυρόσφαιρας (καί χελώνα νά ηταν η Πυροσβεστική, πιό γρήγορα θά ειχε κάνει), ο κύριος ανακριτής έκλεισε τήν υπόθεση. Παραθέτουμε γεγονότα, δέν κάνουμε σχόλια.

Στήν ουσία του νομικου καί πολιτικου θέματος τώρα: ο κύριος ανακριτής όταν έστειλε τήν δικογραφία γιά τά πολιτικά πρόσωπα στό Κοινοβούλιο δέν ονομάτισε κάποιον ούτε προχώρησε σέ αξιολόγηση ποινικης συμπεριφορας προσωποποιημένα. Αναφέρθηκε σέ ευθύνες αορίστως, πού θά μπορουσαν νά ειναι καί κακουργηματικου χαρακτηρα, αφήνοντας όμως στό Κοινοβούλιο τό ελεύθερο νά προσδιορίσει σέ ποιά πρόσωπα θά αποδοθουν, μέ ποιό κατηγορητήριο.

Τό αποτέλεσμα τό ξέρουμε. Η Βουλή μας ειπε ότι τά Τέμπη ειναι, κατά τήν άποψή της, πλημμέλημα. Τό ίδιο πράττει καί τώρα ο κύριος ανακριτής καί γιά τούς γενικούς γραμματεις μέ τό πόρισμα πού διαβιβάζει στήν Εισαγγελία του Αρείου Πάγου. Δέν κατονομάζει. Άν καί αυτοί δέν υπάγονται στόν νόμο περί ευθύνης υπουργων. Μολονότι, όπως «επικοινώνησε» στούς δημοσιογράφους, οι αρμοδιότητες πού τούς ειχαν μεταβιβαστει γιά τό θέμα της ασφάλειας των σιδηροδρόμων τούς… αναβαθμίζουν σέ πολιτικά πρόσωπα… Ο ανακριτής ζητει καί εδω ουσιαστικά από τό Δικαστικό Συμβούλιο νά προσδιορίσει εκεινο ποιοί γραμματεις έχουν ποιές ποινικές ευθύνες μέ τήν μέθοδο της συνάφειας. Μεταξύ αυτων καί κάποιοι γραμματεις οι οποιοι ηταν παρόντες στό ιστορικό τηλεφώνημα του γηραιου υπουργου του Μαξίμου μέσα στήν Περιφέρεια Θεσσαλίας, πού τούς καλουσε νά τελειώνουν γιά τό μπάζωμα γιατί αλλιως θά τούς… σκίσει.

Τήν ώρα όμως πού ο ανακριτής, ως εκπρόσωπος της ελληνικης Δικαιοσύνης, έχει διαβιβάσει δύο φορές στήν Βουλή δικογραφίες γιά ενεργοποίηση του νόμου περί ευθύνης υπουργων, χωρίς νά προσωποποιει ότι τίς ασκει εναντίον συγκεκριμένων προσώπων, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία πράττει τό ακριβως αντίθετο. Μέ ισάριθμες δικογραφίες, η πρώτη αφορα στό θέμα της συμβάσεως 717 γιά τά Τέμπη μέ τήν μορφή οικονομικου εγκλήματος καί η δεύτερη στήν υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ, ειπε ονόματα. Προσωποποίησε υπουργικές ευθύνες. Ειπε σαφως πάνω σέ ποιούς υπουργούς «σκόνταψε». Δέν δείλιασε. Καί μέ τήν επίκληση του επιχειρήματος ότι πρόκειται γιά κοινοτικό χρημα καί κοινοτικό Δίκαιο καί όχι γιά ελληνικό δημόσιο χρημα καί ελληνικό Δίκαιο προχώρησε σέ αξιολόγηση ποινικων πράξεων γιά τούς κυρίους Βορίδη καί Αυγενάκη. Μίλησε γιά ηθική αυτουργία στό αδίκημα της απιστίας. Ασχέτως του τί έκανε μετά τό Κοινοβούλιο. Τό οποιο πάντως δέν διαμαρτυρήθηκε γιά τήν ποινική αξιολόγηση καί τήν προσωποποίηση σέ επίπεδο υπουργων, απλως έθεσε τήν κατηγορία σέ ψηφοφορία καί τήν απέρριψε. Αποδέχτηκε όμως τό δικαίωμα των εισαγγελέων νά κάνουν νομική αξιολόγηση πράξεων υπουργων καί δημιούργησε κατά τουτο προηγούμενο.

Η Εισαγγελία αυτή, πού ιδρύθηκε τό 2021, ειναι ένας ευρωπαϊκός θεσμός. Αλλά οι εισαγγελεις πού υπογράφουν τά διαβιβαστικά πορίσματα πού αποστέλλονται στήν Δικαιοσύνη ειναι Έλληνες, έχουν γραφεια στήν Αθήνα καί, σύμφωνα μέ νόμο πού ψηφίστηκε επί αυτης της Κυβερνήσεως, ανήκουν στό σωμα της ελληνικης Δικαιοσύνης. Γι’ αυτό άλλως τε ο περίφημος «φραπές», ο οποιος φαίνεται ότι γνωρίζει άριστα τήν νομοθεσία, συζητουσε μέ κάποιον τό γεγονός ότι ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιωργος Φλωρίδης μπορουσε νά αντικαταστήσει τήν εισαγγελέα Παπανδρέου από τήν θέση της. Τό συζητουσε γιατί γνώριζε ότι η νομοθεσία τό… επιτρέπει.

Εδω λοιπόν υπάρχει τό εξης οξύμωρο:

Ο εφέτης ανακριτής, πού ειναι πλήρως ενσωματωμένος στήν ελληνική Δικαιοσύνη, μόλις σκοντάφτει επάνω σέ πολιτικά πρόσωπα δέν προχωρα σέ ποινική αξιολόγηση των πράξεών τους όπως του ζητει ο νόμος 3126/2003, αλλά καί αποφεύγει όπως ο διάολος τό λιβάνι νά προσδιορίσει τουλάχιστον ποιοί υπουργοί ελέγχονται γιά τυχόν παραβίαση του νόμου περί ευθύνης υπουργων. Αποστέλλει στήν Βουλή δικογραφίες πού αναφέρονται σέ αδικήματα χωρίς πρόσωπα. Ενω, ως γνωστόν, τά αδικήματα τά διαπράττουν πρόσωπα, όχι τά ρομπότ της Τεχνητης Νοημοσύνης. Ακόμη. Η πρακτική του αυτή μαλλον αντίκειται σέ αυτές πού ακολούθησαν στό παρελθόν συνάδελφοί του πού εφάρμοσαν τόν νόμο περί ευθύνης υπουργων από τό 2001, πού αναθεωρήθηκε τό Σύνταγμα, έως τίς μέρες μας σέ πλειστες όσες περιπτώσεις. Ούτε αυτοί έκαναν αξιολόγηση, αλλά ονομάτιζαν υπουργούς στίς περισσότερες περιπτώσεις.

Από τήν άλλη πλευρά, Έλληνες δικαστές ενσωματωμένοι στήν ελληνική Δικαιοσύνη, πλήρως εντεταγμένοι όμως στόν θεσμό της Ευρωπαϊκης Εισαγγελίας, προχωρουν καί στήν προσωποποίηση των ποινικά ελεγχόμενων προσώπων, αλλά καί σέ ποινική αξιολόγηση των πράξεών τους.

Άν η πατρίδα μας ειχε συνταγματικό δικαστήριο, αυτό τό παράδοξο, πού νομικά ονομάζεται «διάχυτος έλεγχος», ενδεχομένως νά ειχε επιλυθει. Τώρα όμως όχι. Μέ συνέπεια νά σχηματίζεται στό ευρύ κοινό η εντύπωση ότι η ελληνική Δικαιοσύνη κάνει τά πάντα γιά νά αποφύγει τίς ευθύνες της καί δέν τολμα, ενω η ευρωπαϊκή όχι καί τολμα.

Τροφή γιά σκέψη, εν όψει καί της ξεχασμένης αυτή τήν στιγμή αναθεωρήσεως του Συντάγματος.