Του Ζαχαρία Μίχα
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
Η αίσθησή μου είναι ότι πρόκειται για δυο εντελώς διαφορετικές περιπτώσεις. Υπό κανονικές συνθήκες, θα ήταν πολύ επιπόλαιο να θεωρήσουμε νομοτέλεια την εκδήλωση παρόμοιας παρέμβασης στο ελληνοτουρκικό μέτωπο. Ωστόσο, εξίσου επιπόλαιο θα ήταν και να αποκλειστεί, για έναν πολύ απλό λόγο: Την πρότερη συμπεριφορά της Αθήνας! Δεν είναι υπερβολή η προβολή του επιχειρήματος, ότι είναι τόσο πολλοί οι “εθελοντές” και οι έτοιμοι να δεχθούν μια παρέμβαση που θα έκλεινε το θέμα όπως-όπως. Σίγουρα όχι προς το ελληνικό συμφέρον. Αρκεί να διασφαλίζεται η διαθεσιμότητα του γνωστού μοιρολατρικού επιχειρήματος ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα άπαξ και αποτελεί επιθυμία των Αμερικανών, συνοδευόμενη μάλιστα με τη γνωστή μέθοδο doing business του Τραμπ.
Εάν υπάρξει παρέμβαση της Ουάσινγκτον, αυτή λογικά θα εκδηλωθεί για το κεντρικό ζήτημα που άπτεται των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή: Τη χάραξη ΑΟΖ, που θα επιτρέψει την αξιοποίηση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, με την εμπλοκή αμερικανικών ενεργειακών κολοσσών. Και αν το σκεπτικό αυτό ισχύει, τότε η παρούσα περίοδος είναι για τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα η καλύτερη για την εκδήλωση αμερικανικής παρέμβασης.
Η πρόταση Μητσοτάκη για τη διοργάνωση Διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο, πιθανότατα εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο. Να επιχειρεί δηλαδή προληπτική κίνηση με στόχο να προλάβει οποιαδήποτε παρέμβαση και να δείξει ότι η Ελλάδα επιχειρεί ενεργά την εξεύρεση λύσης στο πρόβλημα. Και το δίλημμα να περάσει στην τουρκική πλευρά που θα πρέπει να δικαιολογήσει τη μη συμμετοχή της, είτε διότι δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, είτε διότι θα απαιτήσει την παρουσία του τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους για να συναινέσει. Θα φανεί τι θα συμβεί. Η διπλωματική εξίσωση είναι πολύπλοκη και για την Αθήνα.
Ενεργειακά κίνητρα
Αρχικά, η παρούσα αμερικανική κυβέρνηση δείχνει να αποδέχεται το επιχείρημα που προβαλλόταν επί τόσα χρόνια, χωρίς να λαμβάνει πειστική απάντηση: Πώς είναι δυνατόν να προωθείται η πλήρης απεξάρτηση από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες, χωρίς παράλληλα να προωθείται επιθετικά ο εντοπισμός κοιτασμάτων σε περιοχές όπως η Μεσόγειος, που θα τους αντικαταστήσουν; Από τη μία πλευρά η προώθηση του ακριβού αμερικανικού LNG στην ευρωπαϊκή αγορά και από την άλλη οι βεβιασμένες προσδοκίες περί επιτυχίας της “πράσινης μετάβασης”, που ασφαλώς διαψεύστηκαν, σε συνδυασμό με την προηγούμενη κυβέρνηση των Δημοκρατικών, προσφέρει μια πειστική εξήγηση. Στην εποχή όμως του δόγματος “drill baby drill”, τα δεδομένα έχουν μεταβληθεί δραματικά.
Είναι με βάση αυτή την παράλογη μερικές φορές λογική, που μια συμπεριφορά μπορεί σε τακτικό επίπεδο να σε ευνοήσει! Το επιχείρημα είναι απλό: Για ποιον λόγο η Ουάσινγκτον να μην επιθυμεί να συναλλάσσεται με μια Αθήνα που ιδιαίτερες αντιρρήσεις δεν της φέρνει και να προτιμά ως αντισυμβαλλόμενο τον Τούρκο πρόεδρο που απαιτεί πολύ περισσότερα από όσα εξασφαλίζει στη χώρα του το διεθνές δίκαιο; Άρα, υπάρχει αντικίνητρο για την προώθηση μιας λύσης που απλά θα έκανε το χατίρι στον Ερντογάν. Μπορεί ο Τραμπ να μη φείδεται καλών λόγων για τους ηγέτες που συναντά. Δεν σημαίνει, όμως, αυτό ότι είναι διατεθειμένος να τους κάνει τη χάρη, σε περίπτωση που τα αμερικανικά συμφέροντα δεν είναι συμβατά.
Σε τελική ανάλυση, τα καλά λόγια εξυπηρετούν τον εκάστοτε ηγέτη στο εσωτερικό πολιτικό μέτωπο. Κι έχοντας απέναντι τον Τραμπ, δεν θα ήταν υπερβολή να ζητηθεί και αντάλλαγμα γι’ αυτή τη… ρητορική συνδρομή! Σε μια εποχή που η Ουάσινγκτον προωθεί το βίαιο ανακάτεμα της τράπουλας με στόχο την επιβολή γρήγορων λύσεων, έχει κάθε λόγο να αποφεύγει εμπλοκή με μια χώρα γνωστή για τα αέναα παζάρια της. Ως τελική επιλογή οι ΗΠΑ μπορούν να εφαρμόσουν απέναντι στον Ερντογάν την ίδια πολιτική που εφαρμόζει ο ίδιος απέναντι στους υπόλοιπους: Την πολιτική του στρατιωτικού καταναγκασμού. Μπορεί να έχει πει πολλά ο Τούρκος ηγέτης, αλλά απέναντι στο αμερικανικό Ναυτικό δεν τόλμησε να παρατάξει το τουρκικό.
