Πρωταγωνιστής στο χτεσινό «μπλόκο» ήταν το Βέλγιο. Το προηγούμενο διάστημα έχουν εκφραστεί πολλές ενστάσεις από χρηματοπιστωτικά οργανισμούς, όπως τη Euroclear που κατέχει και τον μεγαλύτερο όγκο των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, αλλά και από ευρωπαϊκούς θεσμούς και μάλιστα την ίδια την ΕΚΤ.
Βάσει των προειδοποιήσεων, η ΕΕ θα μπορούσε να βρεθεί εκτεθειμένη, νομικά αλλά και οικονομικά, καθώς η χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων εγκυμονεί σοβαρό κίνδυνο απαίτησης αποζημιώσεων, μέσω αγωγών, λόγω παραβίασης των διεθνών χρηματοπιστωτικών κανόνων. Επιπλέον μια τέτοια ενέργεια θα πλήξει την αξιοπιστία του Ευρώπης ως ένα ασφαλές καταφύγιο για τους επενδυτές.
Η Ρωσία έχει καταγγείλει το ευρωπαϊκό σχέδιο ως «κλοπή» και έχει διαμηνύσει πως δεν πρόκειται να αφήσει αναπάντητη αυτή την ενέργεια, ενεργοποιώντας κάθε διαδικασία σε βάρος των Ευρωπαίων.
Το σχέδιο της Κομισιόν και τα «άδεια ταμεία»
Καθώς οι Ευρωπαίοι ανακατευθύνουν τεράστια κεφάλαια για την άμυνα της ΕΕ και οι προϋπολογισμοί πιέζονται από ελλείμματα και αύξηση των δημόσιων χρεών, οι «Πρόθυμοι» της Ευρώπης αναζητούν τρόπους να συνεχίσουν τη χρηματοδότησης της Ουκρανίας, η οποία εκτιμάται πως χρειάζεται έως και 100 δισ. ετησίως για τα επόμενα χρόνια. Επιπλέον, οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν πως τα κεφάλαια που έχουν δοθεί ήδη ως δάνεια δεν πρόκειται να αποπληρωθούν και η οικονομική υποστήριξη του Κιέβου, χωρίς τη συμμετοχή των ΗΠΑ, καθίσταται δυσβάσταχτη.
Η πρόταση της Κομισιόν προβλέπει τη χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, ώστε να δοθεί δάνειο ύψους έως 140 δισ. ευρώ στην Ουκρανία και την αποπληρωμή του δανείου από το Κίεβο μόνο όταν η Μόσχα θα συμφωνήσει να καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις. Επί της ουσίας πρόκειται για κατάσχεση των ρωσικών κεφαλαίων που έχουν εγκλωβιστεί σε ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα λόγω των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη Ρωσία για τον πόλεμο.
Τα συνολικά δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας εκτιμώνται σε περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια, εκ των οποίων τα 213 δισεκατομμύρια βρίσκονται στη Euroclear, τον χρηματοπιστωτικό οργανισμό με έδρα τις Βρυξέλλες. Και το Βέλγιο ήταν αυτό που ύψωσε «τείχος» για να μπλοκάρει το σχέδιο της Κομισιόν τουλάχιστον για τους επόμενους δύο μήνες. Το τελικό ανακοινωθέν από τη Σύνοδο Κορυφής της Πέμπτης ουσιαστικά αναβάλλει τη λήψη απόφασης για την επόμενη συνάντηση των ηγετών, επαναφέροντας ερωτήματα για τη δέσμευση της ΕΕ προς την Ουκρανία.
Το παρασκήνιο στη Σύνοδο Κορυφής και το «μπλόκο» του Βελγίου
Ο Πρωθυπουργός Μπαρτ ντε Βέβερ δέχεται πιέσεις εντός Βελγίου, υποστηρίζοντας ότι η συγκεκριμένη πρωτοβουλία ενέχει σοβαρούς οικονομικούς και νομικούς κινδύνους για τη χώρα του, ιεπειδή το μεγαλύτερο μέρος των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων βρίσκεται σε βελγικό έδαφος. Οι επικεφαλής των θεσμών της ΕΕ δήλωσαν πως κατανοούν τις ανησυχίες του, αλλά δεν κατάφεραν να τον καθησυχάσουν. «Μου φαίνεται κάπως πικρό το ότι τώρα μας δείχνουν ως τη χώρα που δεν θέλει», δήλωσε ο Ντε Βέβερ σε δημοσιογράφους και χαρακτήρισε «εντελώς παρανοϊκό» το ενδεχόμενο να επωμιστούν οι Βέλγοι φορολογούμενοι το κόστος.
Η επιδίωξη της Κομισιόν και των υποστηρικτών του σχεδίου κατάσχεσης των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων ήταν να δοθεί η εντολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ώστε να συντάξει άμεσα μια επίσημη νομική πρόταση για τη χορήγηση του επίμαχου δανείου στην Ουκρανία.
Ο Ντε Βέβερ φρόντισε μπλοκάρει όλη τη διαδικασία. Μετά από μια μέρα έντονων διαβουλεύσεων, η Σύνοδος αρχικά οδηγήθηκε σε αδιέξοδο. Αργότερα το βράδυ, ύστερα από παρασκηνιακές διαβουλεύσεις των συμβούλων των ηγετών, επήλθε ένας εύθραυστος συμβιβασμός, τυπικό παράδειγμα των ευρωπαϊκών αντιθέσεων και των πολύπλοκων ισορροπιών. Ο Ντε Βέβερ αποδέχθηκε τελικά να αναφερθεί στην ανακοίνωση ότι δεν θα σταθεί εμπόδιο στην περαιτέρω διερεύνηση της ιδέας από την Κομισιόν, κάτι πολύ πιο αδύναμο από ό,τι προσδοκούσε το Κίεβο.
«Το κείμενο είναι αρκετά ισορροπημένο ώστε να επιτρέπει ερμηνείες που ικανοποιούν όλες τις ανάγκες και ευαισθησίες, ώστε ο καθένας να το “διαβάσει” όπως τον συμφέρει», σχολίασε στο Politico Ευρωπαίος διπλωμάτης με γνώση των παρασκηνιακών διαπραγματεύσεων.
«Το σχέδιο δεν έχει “ταφεί”», δήλωσε ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. «Συζητήσαμε τις τεχνικές λεπτομέρειες», ανέφερε και πρόσθεσε ότι δεν υπάρχουν άλλες επιλογές χρηματοδότησης στο τραπέζι. Σημειώνεται ότι ενστάσεις για το σχέδιο είχε εκφράσει προηγουμένως και ο ίδιος ο Μακρόν επισημαίνοντας μάλιστα πως η χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων παραβιάζει τους διεθνείς κανόνες και αυτό δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό. Από την πλευρά της, η επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, υποστήριξε ότι οι κίνδυνοι του δανείου είναι «διαχειρίσιμοι».
«Τα αεροπλάνα σπάνια πέφτουν, αλλά αν συμβεί πεθαίνουν δεκάδες»
Το Βέλγιο κρατά τα «κλειδιά», καθώς το μεγαλύτερο μέρος των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων φιλοξενείται στην χρηματοοικονομική εταιρεία Euroclear. Βέλγοι διπλωμάτες ανέφεραν επανειλημμένα ότι η επιχείρηση ενέχει σοβαρούς κινδύνους για τη χώρα.
Στο παρασκήνιο, ο Ντε Βέβερ πασχίζει να επιτύχει συμφωνία για τον προϋπολογισμό της χώρας και να αποκαταστήσει τη δημοσιονομική ισορροπία – στοιχείο που ενισχύει την επιφυλακτικότητά του. Σύμφωνα με τέσσερις αξιωματούχους της ΕΕ, ο Ντε Βέβερ απέρριψε μια συμβιβαστική πρόταση της τελευταίας στιγμής, η οποία θα περιλάμβανε ισχυρότερη διατύπωση υπέρ του δανείου.
«Συμφωνήσαμε στο “τι” – τώρα πρέπει να βρούμε το “πώς”», δήλωσε η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Όταν η Επιτροπή επέμεινε ότι οι κίνδυνοι είναι περιορισμένοι, Βέλγοι διπλωμάτες απάντησαν ότι «ένα αεροπλάνο έχει λίγες πιθανότητες να πέσει – αλλά αν πέσει, πεθαίνουν δεκάδες», σύμφωνα με δύο πηγές που μίλησαν στο Politico.
Τι ζητά το Βέλγιο
Βέλγοι αξιωματούχοι ζήτησαν επανειλημμένα από την Κομισιόν να αντιμετωπίσουν τις πιο ευαίσθητες πτυχές του σχεδίου κατ’ ιδίαν – αλλά εξοργίστηκαν όταν οι Ευρωπαίοι αρνήθηκαν. «Η αίσθησή μου είναι ότι η Κομισιόν υποτίμησε την πολυπλοκότητα αυτής της περίπλοκης χρηματοοικονομικής κατασκευής», σχολίασε Ευρωπαίος διπλωμάτης. «Αυτός ο εσφαλμένος υπολογισμός είναι ο λόγος της ανησυχίας του Βελγίου».
Ο βραδινός συμβιβασμός έδωσε σε όλους τη δυνατότητα να «σώσουν τα προσχήματα» – αλλά άφησε στα χέρια του Ντε Βέβερ τη δύναμη να μπλοκάρει οποιαδήποτε μελλοντική ενέργεια δεν πληροί τις «κόκκινες γραμμές» του. «Αν η Ρωσία μπορέσει για οποιονδήποτε λόγο να διεκδικήσει τα χρήματα… τα μετρητά πρέπει να είναι άμεσα διαθέσιμα», δήλωσε ο Ντε Βέβερ. «Διακυβεύεται η εμπιστοσύνη στο σύνολο του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος». «Ποιος θα δώσει αυτή την εγγύηση; Ρώτησα τους συναδέλφους μου – εσύ; τα κράτη μέλη;» συνέχισε ο Βέλγος πρωθυπουργός. «Η απάντηση δεν ήρθε με κάποιον ενθουσιασμό γύρω από το τραπέζι».
https://www.ieidiseis.gr/