Όταν το 2003 τα ανάκτορα του Τατοΐου περιήλθαν οριστικά στην κατοχή του Δημοσίου (με την πληρωμή αποζημίωσης 13,7 εκατ. ευρώ στον πρώην βασιλιά), δεν ήταν λίγοι οι άνθρωποι που..
είχαν ήδη ανακαλύψει ότι μπορούσαν να μπουν στο υπέροχο αυτό κτήμα και να απολαύσουν τη φύση, τα μονοπάτια, τη σκιά των δέντρων και τα ιστορικά κτίρια.
Τα επόμενα χρόνια όλο και περισσότεροι επισκέπτες περνούσαν τις πύλες του. Άλλοι από περιέργεια, άλλοι από αγάπη για το φυσικό περιβάλλον, άλλοι για ποδήλατο, πολλοί από ιστορικό ενδιαφέρον, αλλά και μερικοί μόνο για να προκαλέσουν βανδαλισμούς και καταστροφές.
Αν «στήσει αυτί» κανείς στις συζητήσεις των περιπατητών, το πιθανότερο είναι να ακούσει για πρώην βασιλείς, για τις κυβερνήσεις που ορκίστηκαν εδώ, για τους υψηλούς επισκέπτες του παρελθόντος, για τους γαλαζοαίματους που βρίσκονται θαμμένοι στο κοιμητήριο και για την άσχημη κατάσταση που είχαν περιέλθει όλα τα κτίσματα - πριν αρχίσουν οι εργασίες ανακαίνισης.
Όμως κοινή άποψη όλων των επισκεπτών είναι το «μα γιατί δεν κάνουν κάτι για αυτό το κτήμα; Γιατί δεν το αξιοποιούν;» Ο συνδυασμός της ελληνικής αναβλητικότητας και παθογένειας, μαζί με έναν αδικαιολόγητο πολιτικό φόβο «ας μην τα σκαλίζουμε αυτά», άφησαν το κτήμα σχεδόν στην τύχη του με αποτέλεσμα ένα υπέροχο κομμάτι δάσους και ένας χώρος με μεγάλη ιστορική σημασία και αμέτρητες ευκαιρίες αξιοποίησης να ρημάζουν ξεχασμένα.
Πριν από λίγες ημέρες τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση η κοινή υπουργική απόφαση για τις χρήσεις γης στο πρώην βασιλικό κτήμα. Πρόκειται για μια παλαιότερη πρόταση που συντάχθηκε το 2012, επικαιροποιήθηκε πρόσφατα και σε αυτήν στηρίχτηκε η σημερινή ΚΥΑ.
Από τα 42.000 στρέμματα του κτήματος, η ΚΥΑ αναφέρεται στα 23.500 που αποτελούν τον πυρήνα του (τα υπόλοιπα είναι μέρος του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας και προστατεύονται), στα 49 κτίρια (πολλά με ηλικία άνω των 100 ετών) και στους τρόπους με τους οποίους το κτήμα θα είναι οικονομικά αυτοδύναμο, δηλαδή να μην έχει ανάγκη χρηματοδότησης από το κράτος.
Τα έσοδα προβλέπεται να έρθουν από την επανασύσταση του αγροκτήματος σε έκταση 2.000 στρεμμάτων, καθώς και από τη λειτουργία πέντε χώρων εστίασης (εστιατόρια, ταβέρνες, καφετέριες κ.ά) στον πυρήνα, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το αποκαλούμενο «χωριό», δίπλα στον αστυνομικό σταθμό και το πρώην ξενοδοχείο «Τατόιον».
Αν διαβάσει κανείς το κείμενο προς διαβούλευση θα βρει πολλά θετικά στοιχεία. Για παράδειγμα ορίζεται ότι θα λειτουργήσουν λεωφορειακές γραμμές πρόσβασης στο κτήμα από τη Δεκέλεια και τον Άγιο Στέφανο, ότι θα κυκλοφορούν ελεύθερα ποδήλατα και ιππήλατα αμαξίδια (όχι όμως και αυτοκίνητα), ότι ένα κομμάτι θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αγώνες ορεινής ποδηλασίας και άλλων αθλητικών δραστηριοτήτων, ότι τα μονοπάτια στο δάσος θα σημανθούν και θα συντηρούνται, ότι θα υπάρχει πλήρες σύστημα πυροπροστασίας κ.ά. Επίσης προβλέπεται η δημιουργία κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων και σταυλισμού για άλογα, αγελάδες και πρόβατα, καθώς και καλλιέργεια αγροτικών προϊόντων (αμπελώνας, ελαιώνας, βοτανικός κήπος, φυτώριο), χώροι που είναι σύμφωνοι με τον χαρακτήρα που πάντα είχε το κτήμα ήδη από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του τον 19ο αιώνα.
Διαβάστε την Κοινή Υπουργική Απόφαση
Το κείμενο της διαβούλευσης έχει αναρτηθεί και στο site του υπουργείου Περιβάλλοντος με καταληκτική ημερομηνία την 5η Ιουνίου (ενώ στην επίσημη σελίδα της διαβούλευσης αναφέρεται η 7η Ιουνίου). Το παράδοξο είναι ότι το ΥΠΕΚΑ καλεί τον κόσμο να στείλει τις προτάσεις του σε ένα email υπαλλήλου του υπουργείου, κάτι εντελώς εκτός του πνεύματος της δημόσιας διαβούλευσης, και σίγουρα εκτός της θεσμοθετημένης διαδικασίας.
------
Οι αντιδράσεις
------
Οι αντιδράσεις
Ο κ. Βασίλης Κουτσαβλής είναι πρόεδρος του Σωματείου «Φίλοι Κτήματος Τατοΐου» και εδώ και χρόνια αγωνίζεται για την αξιοποίηση του κτήματος προς όφελος της ιστορικής του αξίας, αλλά και της προστασίας του. Δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες έχουν παρακολουθήσει τις ξεναγήσεις που διοργανώνει ο σύλλογος στο Τατόι, οι οποίοι φεύγουν όχι μόνο ενημερωμένοι για το παρελθόν του χώρου, αλλά και ευαισθητοποιημένοι για τα προβλήματα και το μέλλον του.
Ο κ. Κουτσαβλής τονίζει πως η παρούσα διαβούλευση γίνεται προσχηματικά (υπενθυμίζεται πως το 2014 έγινε απόπειρα το ίδιο σχέδιο να περάσει χωρίς διαβούλευση, αλλά οι συναρμόδιες υπηρεσίες του υπ. Πολιτισμού αρνήθηκαν να υπογράψουν) και ότι διαχρονικά η πολιτεία αρνείται τον διάλογο έχοντας τις δικές της απόψεις. «Έχουμε πλήρη επίγνωση για τους λόγους για τους οποίους δεν έχει προχωρήσει ακόμα αυτή η τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου και γιατί η πολιτεία αρνείται τον διάλογο. Εφόσον η ΚΥΑ αυτή υπογραφεί χωρίς την μερική τροποποίησή της είμαστε έτοιμοι να προσφύγουμε στην Ελληνική Δικαιοσύνη και στους διεθνείς οργανισμούς για την προστασία της ιστορικής και οικολογικής αξίας του κτήματος. Δεν θα επιτρέψουμε ποτέ το Τατόι, αυτός ο περήφανος και μοναδικός τόπος, να μετατραπεί σε ταβέρνα και καφετέρια».
Από τα 49 κτίρια του κτήματος το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει, φυσικά, η πρώην βασιλική κατοικία. Στο άρθρο 4 της ΚΥΑ (που υπογράφει ο Αναπληρωτής Υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Περιβάλλοντος και Ενεργείας κ. Γιάννης Τσιρώνης) για το ανάκτορο, με εμβαδό 3.100 τ.μ., οι χρήσεις που προβλέπονται είναι «Μουσεία και συνοδευτικές χρήσεις (όπως γραφεία, πωλητήριο, καφέ – εστιατόριο, αίθουσα συνεδριάσεων) και χώροι λατρείας». Το ίδιο ισχύει και για το παρακείμενο κτίριο των μαγειρείων που είναι αναστηλωμένο και αναπαλαιωμένο. Και ενώ για την αναμόρφωση των πρώην βασιλικών κήπων προβλέπεται η εφαρμογή της Χάρτας της Φλωρεντίας -η οποία αφορά στην διατήρηση των ιστορικών κήπων- για το ίδιο το ανάκτορο δεν αναφέρεται η ανάγκη έγκρισης από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ).
Να σημειωθεί ότι αρμόδιο για το τι ακριβώς θα περιέχει το μουσείο που θα στεγαστεί στα ανάκτορα είναι το υπουργείο Πολιτισμού. Το λογικό που θα περίμενε κανείς είναι να έχει κάποια σχέση με την ιστορία της μοναρχίας στην Ελλάδα, αλλά ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται το ζήτημα όλα αυτά τα χρόνια δεν αφήνει πολλές ελπίδες για κάτι τέτοιο.
Ένα άλλο παράδοξο, που επισημαίνει και ο κ. Κουτσαβλής, είναι πως δεν προβλέπεται κανένας χώρος για τη στέγαση και ανάδειξη των περίπου 20-25 βασιλικών αυτοκινήτων και αμαξών, που σήμερα βρίσκονται αποθηκευμένα σε γκαράζ στο κτήμα, άλλα διατηρημένα και άλλα σχεδόν κατεστραμμένα.
Εδώ και χρόνια είναι σε εξέλιξη η προσπάθεια καταγραφής και συντήρησης των ακινήτων, αλλά και των κινητών αντικειμένων που βρίσκονται στο Τατόι. Το κεντρικό ανάκτορο έχει αδειάσει και οι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού έχουν στα χέρια τους ζωγραφικούς πίνακες, κομμάτια οικοσκευής, ενδύματα, έπιπλα, και διάφορα αντικείμενα που έμειναν στο παλάτι όλα αυτά τα χρόνια. Παράλληλα, προχωρά η αναστήλωση διαφόρων κτιρίων, όπως του οινοποιείου, η στέγη του οποίου είχε καταρρεύσει από χιονόπτωση.
Μελανό σημάδι αποτελεί η συμπεριφορά κάποιων επισκεπτών που -μη σεβόμενοι ούτε το δάσος, ούτε τον χαρακτήρα του χώρου- κατακλύζουν το κτήμα με σκουπίδια, ενώ έχει παρατηρηθεί ακόμα και το φαινόμενο να ανάβουν ψησταριές στον ευρύτερο χώρο, που είναι μέρος του Δρυμού, παρά τη ρητή απαγόρευση. Όπως συχνά συμβαίνει με χώρους ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, και το Τατόι φαίνεται ότι έχει πέσει θύμα της δημοφιλίας του.
