Τόσο κατά την Ψυχροπολεμική περίοδο όσο και στη Μεταψυχροπολεμική εποχή η Ελλάδα και η Τουρκία ήταν και παραμένουν δύο αξιόλογες στρατιωτικά χώρες στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. ..
Η Τουρκία είναι επίσης σημαντικός δρώντας στην Καυκασία και Μέση Ανατολή. Οι δύο χώρες εκτός από σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ είναι αντίπαλοι σε εθνικά ζητήματα όπως το Κυπριακό και το Αιγαίο, τα οποία συνεχίζουν να αποτελούν σημεία τριβής που σε ορισμένες περιπτώσεις τους έφεραν στα πρόθυρα θερμής αντιπαράθεσης.
Η παρούσα έκθεση καταγράφει, αναλύει και συγκρίνει τις στρατιωτικές δυνάμεις των δύο χωρών κατά το 2017 καλύπτοντας και το πρώτο τρίμηνο του 2018. Ταυτόχρονα επισημαίνει τις σημαντικότερες διαφοροποιήσεις στα δύο στρατόπεδα τα τελευταία χρόνια, κυρίως από το 2014. Προς το σκοπό αυτό παρατίθενται πιο κάτω τα γενικά συμπεράσματα και διαπιστώσεις που προκύπτουν από την ανάλυση στρατιωτικών στοιχείων τα οποία εκτίθενται κατόπιν υπό μορφή πινάκων οργανωμένων σε ενότητες ανάλογα με το Όπλο, ήτοι Στρατό, Ναυτικό, Αεροπορία, συνοδευόμενων από σχόλια εκεί που κρίνεται αναγκαίο. Τα στοιχεία είναι κυρίως ποσοτικά και προέρχονται από έγκυρες, ανεξάρτητες και προσβάσιμες πηγές, όπως το IISS, το SIPRI, OSCE, καθώς και από οργανισμούς όπως το ΝΑΤΟ και τη CIA, περιλαμβανομένου και πληροφοριακού υλικού που κατέχει το Κυπριακό Κέντρο Στρατηγικών Μελετών.
ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ
Για την Αθήνα η κύρια στρατιωτική απειλή προέρχεται από την πλευρά της Τουρκίας, ενώ η Άγκυρα από τη δική της οπτική γωνία εκτός από τριβές με την Ελλάδα στο Αιγαίο και διαφορές στην Κύπρο, βλέπει προκλήσεις και απειλές από την κατεύθυνση της Καυκασίας, της Ρωσίας, το Ιράκ και τη Συρία άσχετα αν κάποιες από αυτές παρουσιάζονται επί του παρόντος υποβαθμισμένες. Θεωρεί γεωπολιτικό ανταγωνιστή το Ιράν και ανησυχεί για το πυραυλικό και πυρηνικό του πρόγραμμα και την επιρροή του στο Ιράκ, Λίβανο και Συρία. Μεγάλοι κίνδυνοι και απειλές η χώρα βλέπει να προέρχονται επίσης από τον ISIS, το κουρδικό και την ίδια την πολιτική κατάσταση στην Τουρκία.
Κάτω από τις δοσμένες διεθνείς συνθήκες οι δύο χώρες παρουσιάζουν από τη δεκαετία του 1950 μέχρι τη σύγχρονη εποχή αυξημένη στρατιωτική δραστηριότητα. Η Ελλάδα ακόμη και σήμερα είναι υποχρεωμένη να διαθέτει σημαντικούς οικονομικούς πόρους για την αντιμετώπιση προκλήσεων κατά της ασφάλειας της και κυρίως την στρατιωτική απειλή από την Τουρκία. Η Άγκυρα επίσης διαθέτει μεγάλα κονδύλια για να αντιμετωπίσει απειλές από πολύ περισσότερες κατευθύνσεις, γεγονός που μειώνει την αποτελεσματικότητα της στρατιωτικής πίεσης που μπορεί να ασκήσει κατά της Ελλάδας αφού είναι αναγκασμένη να εκχωρεί δυνάμεις της και σε άλλα ίσως πιο κρίσιμα μέτωπα.
Η Τουρκία όπως και στο παρελθόν, βάση των στρατιωτικών στοιχείων που παρατίθενται πιο κάτω, είχε και θα συνεχίσει να έχει αριθμητική υπεροχή έναντι της Ελλάδος σε διάφορους τομείς – σε ορισμένες περιπτώσεις και ποιοτική. Ωστόσο, με εξαίρεση το ανθρώπινο δυναμικό, η τουρκική πλεονεκτική θέση δεν είναι ούτε συντριπτική, ούτε και προεξοφλεί ότι θα είναι υπέρ της το αποτέλεσμα μιας μεταξύ τους ενδεχόμενης στρατιωτικής αναμέτρησης στον ελληνοτουρκικό χώρο. Αλλεπάλληλες εκκαθαρίσεις στελεχών ιδιαίτερα στο χώρο της Αεροπορίας, έχουν διαταράξει σοβαρά τη διοικητική δομή και οργάνωση του στρατεύματος της και μειώσει την αποτελεσματικότητα του συνόλου των δυνάμεων της Τουρκίας σε σχέση με την Ελλάδα. Μελλοντική ενίσχυση της με τα σύγχρονα μαχητικά αεροσκάφη F-35 της Lockheed και με αντιαεροπορικά συστήματα όπως τα ρωσικά S-400 ενδέχεται να αναβαθμίσουν – όχι χωρίς προβλήματα – τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις στους σχετικούς τομείς, αλλά και η Αθήνα διαμορφώνει τους δικούς της εξοπλιστικούς σχεδιασμούς για να μετριαστούν οι ανισότητες ή και να μην ανατραπούν οι ισορροπίες.
Στο κυπριακό θέατρο επιχειρήσεων είναι σαφής η τουρκική αεροπορική και ναυτική υπεροχή ένεκα της εγγύτητας της Τουρκίας και της μεγάλης απόστασης που χωρίζει την Ελλάδα από το νησί. Ωστόσο η πιθανότητα ευρύτερης ελληνικής εμπλοκής στο ενδεχόμενο νέας τουρκικής στρατιωτικής επιχείρησης κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας αυξάνει σημαντικά το κόστος για την Άγκυρα και ενεργεί ως αποθαρρυντικό στοιχείο σε πιθανές προθέσεις της Τουρκίας.
Όσον αφορά τις αναλογίες δυνάμεων Ελλάδας – Τουρκίας παρουσιάζονται σήμερα μειωμένες στο 2,5 Τούρκοι στρατιώτες για κάθε Έλληνα σε σύγκριση με 3,5 : 1 το 2014 και προφανώς έχουν επηρεαστεί από την μείωση της θητείας στους 12 μήνες αλλά και από τις μαζικές εκκαθαρίσεις φερόμενων αντιφρονούντων κατά του καθεστώτος στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις ανάμεσα στις τάξεις των αξιωματικών.
 ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ
ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ
Population and Human Military Resources
|
2017
|
2014
| |
ΕΛΛΑΔΑ
Greece
 |
2016 2014
Πληθυσμός (Popul.) 10,773,253 10,772,967
Στρατιωτικό Ανθρώπινο Δυναμικό
(MilitaryManpower)
Στρατός ( Army)
Ναυτικό (Navy)
Αεροπορία (AirForce)
Ενιαία Δύναμη (JoinedForce)
Έφεδροι(Reservists)
|
141,450
93,500
15,600
20,750
11,600
220,500
|
143,350
86,150
19,000
26,600
11,600
216,650
|
ΤΟΥΡΚΙΑ
Turkey
 |
2016 2014
Πληθυσμός (Popul.) 80,274,604 80,694,485
Στρατιωτικό Ανθρώπινο Δυναμικό
(MilitaryManpower)
Στρατός (Army)
Ναυτικό (Navy)
Αεροπορία (AirForce)
Έφεδροι(Reservists)
|
355,200
260,200
45,600
65,000
378,700
|
510,600
402,000
48,600
60,000
378,700
|
Ο πληθυσμός της Ελλάδας το 2016 ήταν 10,773,253 σε σχέση με 10,772,967 το 2014.
Στην Τουρκία ο πληθυσμός το 2016 ανερχόταν στα 80,274,604 και στο σύνολο του είναι πολύ νεότερος του ελληνικού.
Το εν ενεργεία στρατιωτικό ανθρώπινο δυναμικό: Παρά τις μειώσεις που σημειώθηκαν στο εν ενεργεία στρατιωτικό ανθρώπινο δυναμικό της, η Τουρκία με 355,200 άτομα υπό τα όπλα, διαθέτει ακόμη το μεγαλύτερο αριθμό στρατευμάτων στο χώρο της Ευρώπης. Ακολουθούν η Γαλλία με 203,000, η Γερμανία με 177,450, η Ιταλία με 175,000,το Ηνωμένο Βασίλειο με 152, 000 και η Ελλάδα με 141,450.
ΣΤΡΑΤΟΣ
Το ανθρώπινο δυναμικού του Στρατού: Ελλάδα 93,500, Τουρκία 322,600. Εδώ παρατηρείται μικρή αύξηση στις δυνάμεις της ελληνικής πλευράς και σημαντική μείωση στις τουρκικές. Ως εκ τούτου οι αναλογίες δυνάμεων από 3,6 Τούρκοι στρατιώτες για κάθε Έλληνα που ήταν το 2004, διαφοροποιήθηκαν σε 3,5: 1 το 2014 και σε 2,5 : 1 το 2017.
Άρματα Μάχης: Αξιοσημείωτη είναι η διαφοροποίηση όσον αφορά το συσχετισμό δυνάμεων στον τομέα των αρμάτων μάχης τα τελευταία πέντε χρόνια. Το 2014 για κάθε 1 ελληνικό άρμα μάχης αναλογούσαν 1,7 τουρκικά σε σύγκριση με 2,4 το 2004, ένεκα κυρίως της απόσυρσης μεγάλου αριθμού Μ-48 από την τουρκική πλευρά. Η Ελλάδα διαθέτει σήμερα 1.341 άρματα μάχης και η Τουρκία 2,492 και η αναλογία είναι 1,9 τουρκικά για κάθε 1 ελληνικό άρμα.
Τεθωρακισμένα Οχήματα Μεταφοράς Προσωπικού: Αισθητή αύξηση κατά 648 παρατηρείται στα ΤΟΜΠ της ελληνικής πλευράς σε σχέση με το 2014. Μικρότερη αύξηση κατά 370 καταγράφεται και στην τουρκική πλευρά. Οι αναλογίες δυνάμεων μειώθηκαν από 2,2 τουρκικά για κάθε 1 ελληνικό σε 1,9 : 1 το 2014 και σε 1,5 : 1 το 2017.
Τεθωρακισμένα Οχήματα Μάχης: Παραμένουν στα ίδια αριθμητικά επίπεδα και στις δύο πλευρές όπως και το 2014, ήτοι Ελλάδα 398 και Τουρκία 650.
Αναγνωριστικά θωρακισμένα Οχήματα: Ελλάδα 229 όπως και το 2014, Τουρκία 250 ( μειωμένα κατά 70 σε σχέση με το 2004)
Πυροβολικό: Μετά από αισθητή μείωση στο δυναμικό της ελληνικής πλευράς όσον αφορά τον τομέα αυτό και αντίστοιχη αύξηση στην τουρκική πλευρά κατά την τελευταία δεκαετία, το 2017 παρουσιάζεται ενισχυμένη σε πυροβόλα η Ελλάδα.
Αντιαρματικά: Σχετικά με τα αντιαρματικά ( αυτοκινούμενα και φορητά) η Ελλάδα είναι σήμερα περισσότερο ενισχυμένη από την Τουρκία παρόλο που η δεύτερη συνεχίζει να υπερτερεί ελαφρά.
Μεταφορικά Αεροσκάφη Στρατού: Στο διάστημα της τελευταίας πενταετίας τα αεροσκάφη του τύπου αυτού παράμενα στα ίδια αριθμητικά επίπεδα τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία, ήτοι 18 και 38 αντίστοιχα.
Ελικόπτερα στρατού: Αύξηση στο στόλο των ελικοπτέρων και στις δύο χώρες: Κατά 17 στην Ελλάδα που διαθέτει τώρα 150 και κατά 49 στην Τουρκία φθάνοντας τα 292.
Αντιαεροπορική Άμυνα: Η Τουρκία διαθέτει σχεδόν διπλάσια αντιαεροπορικά μέσα από την Ελλάδα, κυρίως ένεκα της πολύ μεγαλύτερης έκτασης του χώρου που έχει να καλύψει η τουρκική πλευρά.
ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ
Όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό στο Ναυτικό, η Τουρκία στο διάστημα της δεκαετίας 2004 – 2014 έχει μειώσει τις δυνάμεις της κατά 4.150 και η Ελλάδα κατά 250 φτάνοντας τους 48.600 προσωπικό η πρώτη και σε 19.000 η δεύτερη. Σήμερα διαθέτουν ακόμη λιγότερο ναυτικό προσωπικό και οι δύο χώρες ήτοι 45,000 η Τουρκία και 15,600 η Ελλάδα.
Ναυτικά μέσα:
Υποβρύχια: Η Ελλάδα διαθέτει 11 υποβρύχια και η Τουρκία 13. Τα υποβρύχια είναι Γερμανικής προέλευσης και στις δύο χώρες.
Φρεγάτες: Μετά από μείωση κατά μία φρεγάτα στις αντίστοιχες πλευρές τα επίπεδα σύγκρισης παραμένουν αμετάβλητα όσον αφορά τον τομέα αυτό. Η Ελλάδα διαθέτει 13 φρεγάτες και η Τουρκία 18.
Κορβέτες, Περιπολικά, και άλλα μέσα: Η Ελλάδα έχει 5 κορβέτες, 43 περιπολικά ( αυξημένα σε σχέση με το 2014) και 19 αποβατικά ( 5 πλοία), καθώς και 9 σκάφη υποστήριξης διαφόρων τύπων. Αντίστοιχα η Τουρκία διαθέτει 6 Κορβέτες, 54 περιπολικά και 54 αποβατικά ( 5 πλοία), καθώς και 79 σκάφη υποστήριξης διαφόρων τύπων.
Ναυτική Αεροπορία: Η Ελλάδα διαθέτει 5 αεροσκάφη τύπου P-3B Orion κατά υποβρυχίων και η Τουρκία 13 από τα οποία τα 6 είναι περιπολικά ( αστυνόμευσης) και τα 7 ελαφρά μεταφορικά. Επίσης η Ελλάδα διαθέτει 20 ελικόπτερα ( 18 κατά υποβρυχίων και 2 πολλαπλής χρήσης) και η Τουρκία 29 επιθετικά.
ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ
Ανθρώπινο Δυναμικό: Το ανθρώπινο δυναμικό στον τομέα της Αεροπορίας στην Ελλάδα ανέρχεται στις 20,750 και είναι μειωμένο κατά 5,850 σε σύγκριση με το 2014. Στην Τουρκία είναι 50.000 ήτοι μειωμένο κατά 10.000.
Μαχητικά Αεροσκάφη : Τα μαχητικά αεροσκάφη της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας το 2017 είναι μειωμένα. Σήμερα ανέρχονται στα 270 σε σχέση με 277 το 2014 και 283 το 2004.
Ακόμη πιο αισθητή είναι η μείωση στην τουρκική πλευρά, όπου τα μαχητικά αεροσκάφη ανέρχονται στα 360 σε σχέση με 390 το 2014 και 445 το 2004.
Αναγνωριστικά Αεροσκάφη: 28 η Ελλάδα και 38 η Τουρκία.
Αεροσκάφη Έγκαιρης Προειδοποίησης: Η Ελλάδα διαθέτει 4 τύπου ΕΜΒ-145 ΑΜΒ-145AEW όπως και το 2014. Η Τουρκία διαθέτει επίσης 4 τύπου B-737 AEW τώρα, σε σχέση με 1 που διέθετε το 2014.
Μεταφορικά Αεροσκάφη και Ελικόπτερα: Η Ελλάδα διαθέτει 23 C-130 και C27, Hercules και Spartan, καθώς και 31 ελικόπτερα ελαφρά και μέσου τύπου. Η Τουρκία διαθέτει 86 μεταφορικά αεροσκάφη C-27, Hercules και Spartan και 40 ελικόπτερα.
Αεροσκάφη Ιπτάμενου Ανεφοδιασμού: Η Τουρκική Πολεμική αεροπορία διαθέτει 7 τέτοια αεροσκάφη και καθόλου η Ελλάδα.
Αεροπορική Άμυνα: Η Ελλάδα παρουσιάζεται σε σχετικά καλύτερη θέση με τους αμερικανικούς Patriot και τους ρωσικούς S-300 PMU-1. Η Τουρκία διαθέτει τους MIM-23 HawkΜΙΜ- NikeHercules.
ΑΜΥΝΤΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ
Η αμυντική δραστηριότητα, παρόλο που από την Μεταπολεμική περίοδο παραμένει ακόμη αρκετά αυξημένη στις δύο χώρες, δεδομένων των απειλών και προκλήσεων που αντιμετωπίζει η κάθε μια ξεχωριστά, εντούτοις οι δαπάνες για την άμυνα παρουσιάζουν κάποια κάμψη αν και βρίσκονται ακόμη σε υψηλά επίπεδα, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, τόσο ως ποσοστό επί του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) όσο και ως Κατά Κεφαλήν Δαπάνη για την Άμυνα (ΚΚΔΑ).
Πρόκειται για ένα φαινόμενο που αναπόφευκτα επηρεάζει τα εξοπλιστικά προγράμματα, τη συντήρηση, την εκπαίδευση και ενδεχόμενα το ηθικό του ανθρώπινου δυναμικού, την αξιοπιστία των ενόπλων δυνάμεων, καθώς και το κύρος της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, τα οποία η Ελλάδα αντιμετωπίζει με αιματηρές θυσίες.
Σημειώνεται ότι η Ελλάδα σε αντίθεση με την Τουρκία, που πλήττεται ακόμη από τα εσωτερικά πολιτικοστρατιωτικά της προβλήματα, μπόρεσε να διατηρήσει σε υψηλότερα επίπεδα τη συνοχή και αποτελεσματικότητα των δυνάμεων της.
Πιο συγκεκριμένα τα στοιχεία για τις αμυντικές δαπάνες δείχνουν τα εξής: Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια οι δαπάνες για την άμυνα σημειώνουν συνεχή μείωση. Από $5,6 δις που ήταν το 2014 μειώθηκαν στα $4,7δις το 2015 και σε $4,6 δις το 2016.
Εντούτοις ως ποσοστό επί του ΑΕΠ οι ελληνικές αμυντικές δαπάνες παραμένουν στα υψηλότερα επίπεδα στο χώρο του ΝΑΤΟ με 2,15 %, μετά τις ΗΠΑ (3,26%), καθώς και ανάμεσα στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) όπου ο μέσος όρος είναι 1,35%.
Στην Τουρκία οι δαπάνες για την άμυνα από $10,9 δις που ήταν το 2014 μειώθηκαν στα $8,3 δις το 2015 και έφτασαν τα $8,7 δις το 2016 κυρίως ένεκα των οικονομικών δυσκολιών που η χώρα αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια.
Σημειώνεται επίσης ότι σε αντίθεση με παλιότερες εποχές όταν η Τουρκία (μαζί με την Ελλάδα) κατείχε την υψηλότερη θέση όσον αφορά τις δαπάνες για την άμυνα ως ποσοστό επί του ΑΕΠ ( 2% – 5%), σήμερα η τουρκική άμυνα απορροφά το 1,9 % του ΑΕΠ, ενώ το 2015 απορροφούσε το 1,17% και 2014 το 1,25 % του ΑΕΠ.
Συγκριτικά οι δαπάνες για την άμυνα στην Τουρκία το 2016 ήταν χαμηλότερες και από το μέσο όρο αμυντικών δαπανών στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε.
Όσον αφορά την Κατά Κεφαλήν Δαπάνη για την Άμυνα τα δεδομένα το 2016 έχουν ως εξής:
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ενώ ο μέσος όρος της ΚΚΔΑ στην Ευρώπη γενικά ήταν $340, στην Ελλάδα ήταν $431.
Στην Εσθονία που είναι η δεύτερη ευρωπαϊκή χώρα με τις υψηλότερες δαπάνες ως ποσοστό επί του ΑΕΠ μετά την Ελλάδα, η ΚΚΔΑ ήταν $340, στην Κύπρο $295 και στην Τουρκία $109.
Δρ. Άριστος Αριστοτέλους
militaire.gr