Ποιοι ανησυχούν και γιατίΤο μεσημέρι της περασμένης Δευτέρας 7 Δεκεμβρίου, με μία ανακοίνωση 280 λέξεων η εταιρεία λογισμικού Palantir Technologies, πρόσφατα εισηγμένη στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης και γνωστή εδώ και χρόνια για τις στενές σχέσεις της με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, τις ένοπλες δυνάμεις και άλλες αρχές επιβολής του νόμου, ενημέρωσε το επενδυτικό κοινό ότι από την αρχή της πανδημίας βρίσκεται σε συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να της παρέχει τη δυνατότητα να παίρνει αποφάσεις που βασίζονται σε δεδομένα, ώστε να αντιμετωπίσει την πανδημία της Covid-19. Πρόκειται για συνεργασία που, πέρα από κάποιες επιγραμματικές αναφορές στον διεθνή Τύπο, το εγχώριο κοινό δεν είχε καμία γνώση της ύπαρξής της, αφού η ελληνική πλευρά μέχρι στιγμής δεν είχε προβεί σε καμία ανακοίνωση ή δημοσίευση.
Με δυο λόγια
Αυτές τις μέρες που υπάρχει ανάγκη για ξεκάθαρη ενημέρωση κι ανάλυση, το inside story προσφέρει όλα τα άρθρα γύρω από τον Covid-19 ελεύθερα σε όλους τους αναγνώστες. #ΜένουμεΑσφαλείς: Ανακαλύψτε πάνω από 2.500 ρεπορτάζ και ιστορίες του inside story. Γραφτείτε για έναν μήνα δωρεάν EΔΩ. |
Η μόνη αναφορά που είχε προηγηθεί της εταιρικής ανακοίνωσης ήταν ένα tweet από τον πρέσβη των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Τζέφρι Πάιατ, στις 25 Νοεμβρίου που συνοδευόταν από ένα screenshot από τη συνομιλία που είχε ο Αμερικανός διπλωμάτης με τον Έλληνα υπουργό Υγείας. «Χαίρομαι που βλέπω τον Β. Κικίλια και πάλι για να συζητήσουμε τη συνεχιζόμενη συνεργασία ΗΠΑ-Ελλάδας στον αγώνα κατά του Covid 19. Η φαρμακευτική και τεχνολογική καινοτομία των ΗΠΑ @pfizer, @LillyPad, @AbbottNews, @PalantirTech & άλλων θα βοηθήσουν στη μείωση της πίεσης στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης στην Ελλάδα και τελικά θα τερματίσουν την πανδημία».
Το όνομα της Palantir εμφανίζεται και στην τελευταία γραμμή του δελτίου Τύπου του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών για την Ελληνοαμερικανική συμφωνία Επιστήμης και Τεχνολογίας με ημερομηνία 28 Σεπτεμβρίου, όταν η συνεργασία κρατούσε ήδη πάνω από πέντε μήνες.
Λαμβάνοντας υπόψιν τη φήμη της Palantir, η ανακοίνωση της εταιρείας για συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η συμφωνία αυτή φαίνεται να καλύπτεται από ένα πέπλο αδιαφάνειας –αφού μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει επίσημη ανακοίνωση, ούτε έχει αναρτηθεί οτιδήποτε σχετικό στη Διαύγεια– ήταν λογικό να μας τραβήξει το ενδιαφέρον.
Η εταιρεία ιδρύθηκε το 2003 και πήρε το όνομά της από τις μαγικές και άφθαρτες κρυστάλλινες σφαίρες που επινόησε ο Τόλκιν στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών και χρησιμοποιούνταν από τους ήρωες του βιβλίου για επικοινωνία και για να βλέπουν τι συνέβαινε σε άλλα μέρη του φανταστικού κόσμου. Πεδίο της είναι η ανάπτυξη ισχυρών εργαλείων ανάλυσης δεδομένων, που βασίζονται στον συνδυασμό μεγάλων συνόλων από ποικίλες πηγές και κάθε φορά προσαρμόζονται στις ανάγκες των πελατών της.
Όπως αναφέρει στο inside story η MKO Homo Digitalis, που έχει στόχο την υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην ψηφιακή εποχή και είναι μέλος του πανευρωπαϊκού δικτύου European Digital Rights, «η Palantir αποτελεί μία από τις εταιρείες που παρέχουν/αναπτύσσουν τις πλέον παρεμβατικές υπηρεσίες και τεχνολογίες σε διεθνές επίπεδο. Έχει παρεισφρήσει σε κυβερνητικά προγράμματα πολλών άλλων ευρωπαϊκών κρατών, που αφορούν τόσο τον τομέα της αντιμετώπισης της πανδημίας όσο και τον τομέα της αστυνόμευσης/παρακολούθησης, που αποτελεί και τον κύριο τομέα δράσης της».
Επαγγελματίας του χώρου περιγράφει στο inside story την Palantir ως «μία από τις πιο σκιώδεις εταιρείες στη βιομηχανία της τεχνολογίας τις τελευταίες δεκαετίες». Στο πελατολόγιο της μεταξύ άλλων συγκαταλέγονται: η CIA, το FBI, το υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας και η Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, oι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις και στρατιωτικές υπηρεσίες (Marine Corps, Air Force, Special Operations Command), η στρατιωτική ακαδημία West Point, το Πεντάγωνο (Joint Improvised-Threat Defeat Organization and Allies), άλλοι φορείς της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ (Recovery Accountability and Transparency Board), τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC), τα αστυνομικά τμήματα της Νέας Υόρκης, του Λος Άντζελες και της Νέας Ορλεάνης, το Εθνικό Κέντρο Αγνοουμένων και Εκμεταλλευόμενων Παιδιών και το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ και ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ
Η εταιρεία διαδραμάτισε επίσης κεντρικό ρόλο στη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, αφού λογισμικό της χρησιμοποιήθηκε από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας για να εξακριβωθεί αν το Ιράν συμμορφώνεται με τα συμφωνηθέντα. Μάλιστα η Palantir είχε πρόσβαση σε δεδομένα που δεν είχαν καν κυβερνήσεις.
Τέλη του 2019 η εταιρεία ανέλαβε το Project Maven του Πενταγώνου, ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης για βομβαρδισμούς και συγκέντρωση πληροφοριών από drones, το οποίο είχε εγκαταλείψει λίγο πριν η Google κρίνοντάς το ως ανήθικο.
Το λογισμικό της Palantir έχει χρησιμοποιηθεί επίσης από τη γνωστή για τις δημοσιογραφικές της αποκαλύψεις Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων για την έρευνά της στο παγκόσμιο εμπόριο και την παράνομη διακίνηση ανθρωπίνων ιστών, αλλά και από την αμφιλεγόμενη αμερικανική υπηρεσία Μετανάστευσης και Τελωνείων (ICE), ως κρίσιμο εργαλείο για τις απελάσεις επί Τραμπ. Σύμφωνα με την κριτική που έχει ασκηθεί από οργανώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων, το λογισμικό που ανέπτυξε η Palantir για την ICE συνέβαλε στην παραβίαση δικαιωμάτων αιτούντων άσυλο και μεταναστών.
Πλέον στην Palantir έχουν στραφεί διάφορες δυτικές κυβερνήσεις, αφού τα εργαλεία που έχει αναπτύξει έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμα στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Για παράδειγμα οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες άρχισαν να χρησιμοποιούν λογισμικό της μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι το 2015. Η τεχνολογία της εταιρείας φημολογείται ότι χρησιμοποιήθηκε και για τον εντοπισμό του Οσάμα Μπιν Λάντεν – ισχυρισμός που δεν έχει επαληθευθεί (ούτε διαψευστεί) επισήμως από την εταιρεία και έχει συμβάλει στο μυστήριο που την περιβάλλει.
«Φτιάξαμε την εταιρεία μας για να υποστηρίξουμε τη Δύση», δήλωσε πρόσφατα στους New York Times o Διευθύνων Σύμβουλος της Palantir, Άλεξ Καρπ. Εξού και η εταιρεία τονίζει ότι δεν δραστηριοποιείται σε χώρες που θεωρεί εχθρικές για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της, όπως η Κίνα και η Ρωσία.
Στην ίδια συνέντευξη ο Καρπ ισχυρίστηκε ότι η Palantir βοήθησε στην αποτροπή αρκετών επιθέσεων, συμπεριλαμβανομένης μίας ή δύο που, όπως λέει, θα είχαν τεκτονικές πολιτικές συνέπειες. «Πιστεύω ότι ο δυτικός πολιτισμός έχει στηριχθεί στους κάπως μικρούς μας ώμους ορισμένες φορές τα τελευταία 15 χρόνια».
alexkarp063_479828890.jpg
Με τη βοήθεια εργαλείων της Palantir ξεσκεπάστηκε η επενδυτική απάτη του Μπέρνι Μέιντοφ και χάρη στο λογισμικό της το Information Warfare Monitor κατάφερε το 2009 και το 2010 να αποκαλύψει το GhostNet και το Shadow Network, δύο κυβερνο-δίκτυα κατασκοπείας που είχε στήσει η Κίνα βάζοντας στο στόχαστρο 103 χώρες και πάνω από 1.200 ηλεκτρονικούς υπολογιστές, μεταξύ αυτών το γραφείο του Δαλάι Λάμα, το ΝΑΤΟ και διάφορες πρεσβείες.
Η Palantir προσαρμόστηκε γρήγορα και στη νέα απειλή του κορονοϊού, ρίχνοντας το ευέλικτο λογισμικό της και στη μάχη κατά της πανδημίας. Σύμφωνα με την εταιρεία, μέχρι τον Απρίλιο σχεδόν 12 χώρες (μεταξύ αυτών Ελλάδα, Αυστρία, Καναδάς, Ισπανία, ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία) χρησιμοποιούσαν δωρεάν την τεχνολογία της για τη διαχείριση της πανδημίας.
Εκτός από κυβερνήσεις και κρατικούς φορείς και υπηρεσίες, το πελατολόγιο της Palantir περιλαμβάνει και μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις όπως η Airbus, η φαρμακευτική Merck και η Ferrari Scuderia. Αξίζει να σημειωθεί ότι το λογισμικό της δεν είναι καθόλου φθηνό. Σύμφωνα με ξένα δημοσιεύματα, μία σύμβαση με την εταιρεία κοστίζει ετησίως από $10 εκατ. έως και $100 εκατ. Επίσης δεν είναι όλοι ερωτευμένοι με τα προϊόντα της: Home Depot, Hershey, Coca-Cola και American Express εγκατέλειψαν την Palantir αφού τη δοκίμασαν.
Σύμφωνα τις οικονομικές καταστάσεις της (εισήχθη τον Σεπτέμβριο στο Χρηματιστήριο) τα έσοδα της εταιρείας στο 9μηνο διαμορφώθηκαν στα $770,6 εκατ., αυξημένα κατά 50% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα. Η εταιρεία τέλη Σεπτεμβρίου είχε 132 πελάτες «συμπεριλαμβανομένων κορυφαίων εταιρειών σε διάφορους εμπορικούς τομείς καθώς και κυβερνητικών υπηρεσιών σε όλον τον κόσμο». Το μέσο έσοδο ανά πελάτη στο 9μηνο ήταν $5,8 εκατ. (αύξηση 38%). Το 45% των εσόδων της πλέον προέρχεται από εμπορικούς πελάτες και το άλλο 55% από κρατικές υπηρεσίες. Το 51% των εσόδων προέρχεται από πελάτες στις ΗΠΑ και το υπόλοιπο 49% εκτός συνόρων. Όπως σημειώνει η Palantir στις οικονομικές της καταστάσεις, «οι συνεργασίες μας με κυβερνητικούς φορείς στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο εξωτερικό είχαν και θα συνεχίσουν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στις επιχειρηματικές μας δραστηριότητες».
Τα ενεργά συμβόλαια της εταιρείας με κυβερνητικούς φορείς σε όλον τον κόσμο, στα τέλη Σεπτεμβρίου ήταν συνολικής αξίας $1,3 δισ. (αύξηση 14% από τα τέλη Δεκεμβρίου 2019).
Συνιδρυτής της Palantir και βασικός της μέτοχος είναι ο 53χρονος Αμερικανο-γερμανός δισεκατομμυριούχος Πίτερ Τιλ, ανοιχτά ομοφυλόφιλος και ένθερμος υποστηρικτής του Ντόναλντ Τραμπ. Ο Τιλ έγινε ευρέως γνωστός το 1999 ως συνιδρυτής της εταιρείας PayPal, που εξελίχθηκε σε μία από τις πιο αξιόπιστες και ασφαλείς πλατφόρμες για ηλεκτρονικές συναλλαγές. Ήταν επίσης ένας από τους πρώτους εξωτερικούς επενδυτές της Facebook και επένδυσε στα πρώτα βήματα γνωστών εταιρειών όπως οι Airbnb, LinkedIn, Spotify, SpaceX και Quora. Τα κεφάλαιά του προσέλκυσε και η Clearview AI, μία αμφιλεγόμενη startup αναγνώρισης προσώπου, η τεχνολογία της οποία έχει εγείρει ανησυχίες ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τους λάθος σκοπούς.
thiel063_627831390.jpg
Στην μετά την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου πραγματικότητα, επιθυμία του επενδυτή και λάτρη του Τόλκιν Τιλ ήταν να δημιουργήσει για τις εθνικές αρχές ασφαλείας κάτι που να έχει παρόμοιες ιδιότητες με την κρυστάλλινη σφαίρα από τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. Η ιδέα του για την Palantir ήταν να χρησιμοποιήσει το λογισμικό αναγνώρισης απάτης που είχε σχεδιαστεί για το PayPal, ώστε να αποτρέψει τρομοκρατικές επιθέσεις.
Ωστόσο το εγχείρημά του δεν βρήκε μεγάλη απήχηση στους Ευρωπαίους και Αμερικανούς επενδυτές. Αντιθέτως, ιδιαίτερα πρόθυμη να στηρίξει χρηματικά την Palantir φάνηκε η CIA, μέσω του επενδυτικού της βραχίονα In-Q-Tel, προσφέροντας $2 εκατομμύρια. Εξάλλου η CIA, εκτός από υποστηρίκτρια στα πρώτα βήματα της Palantir, ήταν ο μοναδικός πελάτης της από το 2005 έως το 2008, ενώ πρώην υψηλόβαθμα στελέχη της CIA και άλλων υπηρεσιών έχουν διατελέσει σύμβουλοι διοίκησης.
Στο τιμόνι της εταιρείας, στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου βρίσκεται από ιδρύσεώς της o προαναφερθείς Άλεξ Καρπ, γνωστός με τον Τιλ από τα χρόνια τους στο Στάνφορντ. O Καρπ περιγράφει τον εαυτό του ως σοσιαλιστή και προοδευτικό, δηλώνει ψηφοφόρος της Χίλαρι Κλίντον στις εκλογές του 2016 και αντιτραμπικός.
Σύμφωνα με παλαιότερο δημοσίευμα του Washingtonian, αγγελία στην ιστοσελίδα της Palantir περιγράφει τον ιδανικό αναλυτή έτσι: «Παρότι απεχθάνεσαι τη γραφειοκρατία, βαθιά μέσα σου πιστεύεις ότι μία επανάσταση στον τομέα των (υπηρεσιών) πληροφοριών δεν είναι απλώς πιθανή, είναι επικείμενη. Βοήθησέ μας να δημιουργήσουμε αυτήν την επανάσταση». Όπως σχολιάζει ο συντάκτης του ρεπορτάζ, «είναι δύσκολο να προσπεράσεις την υποψία ότι η Palantir έχει δημιουργήσει περισσότερο μία “αίρεση” παρά μία [εταιρική] κουλτούρα. Ο Καρπ επιμένει ότι έχουν οικοδομήσει μία “αληθινή κουλτούρα η οποία δεν βασίζεται στα χρήματα” [...] Οι περισσότεροι από τους μηχανικούς [λογισμικού] θα μπορούσαν να έχουν πολύ υψηλότερους μισθούς αν αυτομολούσαν στην Facebook ή στην Google. Αν κάποιος δουλεύει για την Palantir πιθανότατα είναι διότι πιστεύει στην Palantir και την αποστολή της [...] Μια νοοτροπία και ένα αίσθημα κοινωφελούς προσφοράς που απαντάται πιο συχνά στην κυβέρνηση».
Στα 17 χρόνια που έχουν περάσει από την ίδρυση της Palantir, εκτός από σειρά επιτευγμάτων, έχουν υπάρξει ουκ ολίγα περιστατικά που έχουν αμαυρώσει την εικόνα μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες στο χώρο της τεχνολογίας, με κεφαλαιοποίηση που ξεπερνά αυτή τη στιγμή τα 48 δισ. δολάρια, η οποία μέχρι στιγμής δεν έχει εμφανίσει ποτέ καθαρά κέρδη.
Οι ανησυχίες και ενστάσεις που εγείρονται από διεθνείς οργανώσεις προστασίας προσωπικών δεδομένων αναφορικά με τις πλατφόρμες της Palantir, που λειτουργούν ως Πανοπτικό, συνοψίζονται στο εξής ερώτημα: Αν το άμεσο όφελος από τη χρήση της τεχνολογίας της εταιρείας υπερτερεί του γεγονότος ότι γνωρίζουμε ελάχιστα για το πώς θα χρησιμοποιηθεί στο μέλλον, θα πρέπει να εμπιστευτούμε ένα λογισμικό που μπορεί να δει και να κάνει τα πάντα;.
Στις αρχές του 2011, ηλεκτρονικά μηνύματα που είδαν το φως της δημοσιότητας αποκάλυψαν ότι ένας μηχανικός της Palantir είχε προθυμοποιηθεί να συνεργαστεί, μετά από πρόταση που του έγινε, με σκοπό να αντιμετωπιστεί μία προειδοποίηση από τα WikiLeaks ότι θα διέρρεαν έγγραφα της Bank of America. Ο υπάλληλος της Palantir πρότεινε την παρακολούθηση και τον εντοπισμό των δωρητών των Wikileaks, έναρξη κυβερνοεπιθέσεων στην υποδομή τους, ακόμη και εξαπόλυση απειλών κατά των υποστηρικτών τους. Ο CEO της Palantir απέλυσε τον εμπλεκόμενο υπάλληλο, τον οποίο όμως μετά από κάποιον καιρό επαναπροσέλαβε.
palantir-employee-in-london.jpg
Μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου, η εταιρεία δημιούργησε μια ανοικτή γραμμή δεοντολογίας για τους μηχανικούς της με την ονομασία… Batphone. Σε αυτήν μπορούσε να καλεί οποιοσδήποτε μηχανικός και να καταγγέλλει ανώνυμα ανήθικες πρακτικές από διευθυντές ή απαιτήσεις από πελάτες. Όπως έγραφε ρεπορτάζ του Bloomberg το 2018, η Palantir υποστηρίζει ότι το αρμόδιο τμήμα της έχει τα μάτια του ανοιχτά για ακατάλληλα αιτήματα δεδομένων, αλλά αποτελείται από μόλις 10 υπαλλήλους σε μία εταιρεία 2.000 μηχανικών.
Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα του 2018, η Palantir σε συνεργασία με την JPMorgan χρησιμοποίησε emails, δραστηριότητα κατεβασμάτων (downloads), ιστορικά περιήγησης στο διαδίκτυο, τοποθεσίες GPS από τα εταιρικά κινητά υπαλλήλων της τράπεζας, όπως και ηχογραφημένες συνομιλίες για να εντοπίσει μοτίβα συμπεριφοράς.
Την ίδια χρονιά, μετά από δημοσίευμα των New York Times έγινε γνωστό ότι ένας από τους υπαλλήλους της Palantir βοήθησε την Cambridge Analytica να δημιουργήσει ψυχολογικά προφίλ ανθρώπων και πρότεινε στην εταιρεία να δημιουργήσει κουίζ προσωπικότητας για να αποκτήσει πρόσβαση σε δεδομένα χρηστών του Facebook. Η Cambridge Analytica χρησιμοποίησε αργότερα ένα κουίζ για την πρόσβαση σε προσωπικές πληροφορίες έως και 87 εκατομμυρίων χρηστών του Facebook. Η Palantir υποστήριξε ότι ο υπάλληλος δεν ενεργούσε για λογαριασμό της εταιρείας.
Το 2018 και πάλι, το Verge αποκάλυψε ότι το αστυνομικό τμήμα της Νέας Ορλεάνης χρησιμοποιούσε προϊόντα της Palantir για να εντοπίσει σχέσεις κατοίκων της περιοχής με συμμορίες, χωρίς να έχει λάβει γνώση το δημοτικό συμβούλιο.
Επιστρέφοντας στα καθ’ ημάς και τη συνεργασία της Palantir με την ελληνική κυβέρνηση, πηγές του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, που έχει υπογράψει το νομικό σύμφωνο από την πλευρά της Ελλάδας, ανέφεραν στο inside story ότι «δεν υπάρχει κανένα απολύτως κόστος για την ελληνική πλευρά. Πρόκειται για μία πλατφόρμα η οποία χορηγήθηκε δωρεάν από την Palantir, όπως έχει κάνει η εταιρεία και σε άλλες χώρες, η οποία οπτικοποιεί σε πραγματικό χρόνο δεδομένα τα οποία είναι πλήρως ανώνυμα, όχι ανωνυμοποιημένα». Ζητώντας να μάθουμε ποια είναι αυτά τα δεδομένα, η απάντηση που λάβαμε ανεπίσημα ήταν πως αφορούν κυρίως την κίνηση, όπως διόδια, λιμάνια και πρατήρια καυσίμων (π.χ. πόση βενζίνη καταναλώθηκε σε συγκεκριμένες ώρες και συγκεκριμένες ημέρες) και πως αυτά τα δεδομένα πρόκειται σύντομα να διατεθούν στην πλατφόρμα Open Data για να τα χρησιμοποιήσει όποιος θέλει.
Σύμφωνα με την ίδια πηγή, πέρα από την κίνηση του πληθυσμού υπάρχουν και άλλα δεδομένα που αξιοποιούνται από την πλατφόρμα, αλλά δεν ήταν εφικτό να μας εκτεθούν αναλυτικά, διότι από την ίδια τη σύμβαση δεν προβλέπεται να δοθούν λεπτομέρειες για το περιεχόμενό της. Όπως μας εξήγησαν, πρόκειται για ένα νομικό σύμφωνο το οποίο περιλαμβάνει ρήτρα εμπιστευτικότητας. Η συμφωνία αυτή υπογράφηκε «γύρω στις αρχές Απριλίου» και υπαγορεύθηκε από την «ανάγκη να υπάρχουν πολλά δεδομένα σε real time για να μπορεί να προχωρά η Επιτροπή Λοιμωξιολόγων σε εισηγήσεις και η κυβέρνηση σε αποφάσεις» σχετικά με το lockdown. Ως προς το αν ζητήθηκε η γνωμοδότηση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, η ίδια πηγή τόνισε ότι «κανένα από αυτά (τα δεδομένα) δεν εμπίπτει στην κατηγορία αυτήν προκειμένου να ζητηθεί έγκριση από την Αρχή».
Στην ερώτησή μας γιατί δεν έχει υπάρξει κάποια σχετική ανάρτηση στη Διαύγεια, η απάντηση που λάβαμε είναι ότι «δεν δημοσιεύθηκε επειδή ήταν δωρεάν και δεν υπήρχε κάποιο οικονομικό αντάλλαγμα, δεν υπήρχε λόγος να δημοσιευθεί. Η συμφωνία έχει προσδιοριστεί ως δωρεά».
pierrakakis5145737.jpg
Ωστόσο τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν καλά το πλαίσιο δημοσιότητας, με βάση το σχετικό άρθρο της Διαύγειας (ν. 3861/2010 - Α’112), «στο διαδίκτυο αναρτώνται: [...] πράξεις αποδοχής δωρεών στο Ελληνικό Δημόσιο, στα Ν.Π.Δ.Δ., σε φορέα του ευρύτερου δημόσιου τομέα ή σε φορείς των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δευτέρου βαθμού, καθώς και συμβάσεων πολιτιστικών χορηγιών».
Απευθύναμε γραπτές ερωτήσεις και στην Palantir Technologies για τη συνεργασία της με την ελληνική κυβέρνηση, ωστόσο έως τη δημοσίευση του παρόντος δεν έχουμε λάβει απάντηση.
Αίτημα κατάθεσης εγγράφων υπέβαλε στις 10 Δεκεμβρίου και το ΜΕΡΑ25 (αιτούσα βουλευτής Μαρία Απατζίδη), ζητώντας από τον αρμόδιο υπουργό Κυριάκο Πιερρακάκη να καταθέσει στο Σώμα τη σύμβαση ή τις συμβάσεις/συμφωνίες φορέων της Ελληνικής Δημοκρατίας με την εταιρεία Palantir Technologies.
Σε αντίστοιχη ενέργεια προέβη και η ανεξάρτητη, μη κερδοσκοπική πρωτοβουλία ανοιχτής διακυβέρνησης και ενίσχυσης της διαφάνειας και της λογοδοσίας, VouliWatch.
Σε γραπτό του σχόλιο προς το inside story, ο Λευτέρης Χελιουδάκης της Homo Digitalis αναφέρει: «Μας ανησυχεί ιδιαίτερα η αδιαφάνεια που υπάρχει αναφορικά με τη συνεργασία της ελληνικής κυβέρνησης με την Palantir Technologies Inc. Δεν υπήρχε η παραμικρή δημόσια τοποθέτηση επί της εν λόγω συνεργασίας, όταν σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η συνεργασία κυβερνητικών φορέων με την Palantir δημιούργησε έντονες κριτικές και βρέθηκε στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η εν λόγω εταιρεία αποτελεί μία από τις πλέον γνωστές διεθνώς στον τομέα της ανάπτυξης παρεμβατικών τεχνολογιών παρακολούθησης και ανάλυσης δεδομένων. Έχει προχωρήσει σε συνεργασίες με κυβερνήσεις πολλών άλλων ευρωπαϊκών κρατών στον τομέα της αστυνόμευσης, όπως της Γαλλίας και της Δανίας, ενώ φυσικά έχει επικριθεί και για τη συνεργασία της με την Κυβέρνηση των ΗΠΑ αναφορικά με το πρόγραμμα ICE.
Κατά την πανδημία του κορονοϊού βλέπουμε την Palantir να σχηματίζει ριψοκίνδυνες συμμαχίες με κρατικούς φορείς διεθνώς, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας. Έχουμε έντονες ανησυχίες καθώς δεν γνωρίζουμε τίποτα για τις υπηρεσίες που παρέχει η Palantir και τα δεδομένα στα οποία έχει πρόσβαση και επεξεργάζεται, αφού η σύμβαση δεν έχει αναρτηθεί στη Διαύγεια. Γιατί όλα να καλύπτονται από ένα πέπλο μυστηρίου αντί να υπάρχει διαφάνεια, ενημέρωση και δημόσιος διάλογος για ένα ζήτημα που μας αφορά όλους, όπως η δημόσια υγεία;
Μάλιστα, πιστεύουμε ότι αυτές οι συμβάσεις ανοίγουν την πόρτα για μελλοντικές συνεργασίες στον τομέα της αστυνόμευσης και της παρακολούθησης. Όπως αναφέρουν με δηλώσεις τους τα ίδια τα στελέχη της εταιρείας, ανυπομονούν να διευρύνουν τη συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση για χρόνια ακόμα («and we look forward to broadening this partnership for years to come»). Πρέπει να υπάρξει άμεση αντίδραση για να έρθει στο φως η σχετική σύμβαση και να πληροφορηθούμε για τα δεδομένα τα οποία αποτελούν αντικείμενο επεξεργασίας, καθώς και να βρισκόμαστε σε επαγρύπνηση για μελλοντικές συνεργασίες μεταξύ της Palantir και της ελληνικής κυβέρνησης».
Ως προς τις ανεπίσημες απαντήσεις που λάβαμε από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ο κ. Χελιουδάκης συμπληρώνει: «Πολύ φοβάμαι πως αυτές οι ανεπίσημες δηλώσεις από το υπουργείο δεν μας καθησυχάζουν. Αφήστε που δυστυχώς πολλές φορές θεωρούν πληροφορίες που είναι προσωπικά δεδομένα ως μη προσωπικά δεδομένα. Οπότε ακόμα και καλόπιστες να είναι οι δηλώσεις αυτές, εάν δεν έχουμε πρόσβαση στις πληροφορίες ώστε να δούμε τα είδη και τις κατηγορίες των δεδομένων που επεξεργάζονται, οι προκλήσεις είναι μεγάλες και τα ερωτήματά μας παραμένουν αναπάντητα».
Σημειώνεται ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο, μετά από προειδοποιήσεις από οργανισμούς όπως οι Foxglove και openDemocracy για νομικές κινήσεις, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να δώσει στη δημοσιότητα την επίσης σχεδόν δωρεάν (1 λίρα ήταν το αντίτιμο) συμφωνία της με την Palantir και άλλες τεχνολογικές εταιρείες. Μάλιστα η Βρετανία επέκτεινε τη συνεργασία της με την εταιρεία, υπογράφοντας συμβόλαιο αξίας ενός εκατομμυρίου. Η βρετανική κυβέρνηση, όπως έγινε γνωστό, τον Σεπτέμβριο ανάθεσε στην Palantir έναντι κάποιων εκατομμυρίων την εποπτεία δεδομένων από τα σύνορα και τα τελωνεία μετά το Brexit.
«Οποιαδήποτε συνεργασία δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, ιδίως στον τομέα της υγείας, μπορεί να έχει άμεσο και ζωτικό αντίκτυπο στους πολίτες – στην πράξη αφήνει μία δημόσια ευθύνη, για την οποίαν η κυβέρνηση πρέπει να είναι υπόλογη, στα χέρια αδιαφανών ιδιωτικών συμφερόντων. Γι' αυτό είναι επιτακτική ανάγκη η ελληνική κυβέρνηση να εγγυηθεί τη διαφάνεια και τη δέουσα διαδικασία. Είναι απίστευτα απογοητευτικό να ανακαλύπτουμε την ύπαρξη τέτοιων συνεργασιών, για τις οποίες οι πολίτες έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν εξ αρχής, από τυχαίες πληροφορίες ή μετά από επαναλαμβανόμενα αιτήματα. Η διαφάνεια στις συνεργασίες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διασφαλίζει ότι το σύνολο της συμφωνίας εξετάζεται για αδικαιολόγητα οφέλη που τυχόν να προκύπτουν για την ανάδοχο εταιρεία. Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, το πρώτο συμβόλαιο που τέθηκε σε ισχύ μεταξύ της Palantir και του βρετανικού Εθνικού Συστήματος Υγείας (NHS) για το διάστημα από 12 Μαρτίου έως 11 Ιουνίου 2020 με κόστος για το NHS ύψους £1, εν συνεχεία παρατάθηκε προς £1 εκατομμύριο. Όταν η σύμβαση αποκαλύφθηκε δόθηκαν κάποιες απαντήσεις, αλλά επίσης δημιουργήθηκαν πολλά νέα ερωτήματα. Οποιαδήποτε τέτοια νέα συνεργασία δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με το πώς θα χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα από τον δημόσιο τομέα, τι είδους διασφαλίσεις, εάν υπάρχουν, θα τεθούν σε εφαρμογή και ποιος θα έχει πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα μετά τη λήξη της αρχικής σύμβασης. Δεν είναι αυτός ο τρόπος που θα έπρεπε να λειτουργεί μία κυβέρνηση. Δεν μας δίνεται η δυνατότητα να εξετάσουμε πραγματικά σε τι εμπλέκονται οι κυβερνήσεις, να μάθουμε τα προβλήματα που προσπαθούν να λύσουν, πώς προσπαθούν τα λύσουν και εάν όντως υπήρχαν “προβλήματα”. Πρόκειται για κάτι βαθιά προβληματικό σε μία δημοκρατική κοινωνία». |
Τις υποψίες του κ. Χελιουδάκη και άλλων για μελλοντική (επί πληρωμή) διεύρυνση της συνεργασίας της Ελλάδας με την Palantir, είτε στο μέτωπο της πανδημίας είτε σε άλλους τομείς, επιβεβαιώνει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο η ίδια η εταιρεία. Περιγράφοντας το επιχειρηματικό της μοντέλο στις οικονομικές καταστάσεις της αναφέρει:
«Οι πελάτες μας, μάς πληρώνουν για να χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες λογισμικού που φτιάχνουμε. Ξεκινάμε πιλοτικά με πελάτες, σε γενικές γραμμές με δικά μας έξοδα και χωρίς εγγύηση μελλοντικών αποδόσεων, προκειμένου να αποκτήσουμε πρόσβαση σε ένα μοναδικό σύνολο ευκαιριών που άλλοι μπορεί να προσπεράσουν λόγω έλλειψης πόρων και βραχύτερου επενδυτικού ορίζοντα [...] Επιδιώκουμε ενεργά συζητήσεις με υπάρχοντες και μελλοντικούς πελάτες προκειμένου να εντοπίσουμε τρόπους με τους οποίους οι πλατφόρμες λογισμικού μας μπορούν να προσφέρουν μακροπρόθεσμη αξία. Στην πρώτη φάση, συνήθως αποκτούμε νέες ευκαιρίες με ελάχιστο ρίσκο για τους πελάτες μας μέσω βραχυχρόνιων πιλοτικών υλοποιήσεων των πλατφορμών λογισμικού μας με καθόλου ή με χαμηλό κόστος γι αυτούς. Πιστεύουμε στην απόδειξη της αξίας των πλατφορμών μας στους πελάτες μας. Κατά τη διάρκεια αυτών των βραχυπρόθεσμων πιλότων, λειτουργούμε τους λογαριασμούς με ζημία. Πιστεύουμε ότι οι επενδύσεις μας κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης θα οδηγήσουν στη μελλοντική αύξηση των εσόδων μας».
https://insidestory.gr/
