Η «Νέα Γιάλτα» στα Βαλκάνια και στην ευρύτερη γειτονιά μας παίρνει σάρκα και οστά… Η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο μεγάλων γεωπολιτικών διεργασιών και αντιπαραθέσεων, ...
σε ένα παζλ που περιλαμβάνει την Τουρκία, τη Ρωσία, το τρίγωνο Κύπρου – Αιγύπτου – Ισραήλ, τα Βαλκάνια και τη δραματική κατάσταση στη Μέση Ανατολή.
Ενα από τα κομμάτια του παζλ είναι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια, με την ένταξη του Μαυροβουνίου στον Οργανισμό και την πρόσκληση για ένταξη της ΠΓΔΜ, αφότου υλοποιήσει τη συμφωνία με την Ελλάδα για το ονοματολογικό. Γεγονότα που δυσαρεστούν ιδιαίτερα τη Μόσχα, η οποία βλέπει παραδοσιακές θέσεις της να χάνονται και να ορθώνονται σοβαρά εμπόδια στο πέρασμα ρωσικών ενεργειακών πόρων προς τη Δύση.
Συνολικότερα, οι διεργασίες που συντελούνται στη «μαύρη τρύπα» των Βαλκανίων, με ανοιχτές ακόμα τις πληγές των παγωμένων διενέξεων σε Κόσοβο και Βοσνία, είναι θεαματικές και αφορούν στο σύνολο της περιοχής. Κάτι που, κατά τους δυτικούς σχεδιασμούς, απαιτεί την ενεργό ανάμιξη της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ. Ολα αυτά σε μια δραματική περίοδο για τη Γερμανίδα καγκελάριο, Ανγκελα Μέρκελ, που είναι για τα καλά στριμωγμένη, και τον Αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, να εμφανίζεται ιδιαίτερα επιθετικός απέναντι στην ίδια και στη Γερμανία, καταγγέλλοντάς τη μάλιστα για στενές -ενεργειακές- σχέσεις με τη Μόσχα. Σχέσεις που οι ΗΠΑ χαρακτηρίζουν ως «στρατηγική απειλή»!
1. Ρωσία
Οπως ήταν αναμενόμενο, η Μόσχα εμφανιζόταν εδώ και καιρό διόλου ευχαριστημένη με τη διευθέτηση του ονοματολογικού των Σκοπίων και, κυρίως, την προοπτική τους στο ΝΑΤΟ. Η τελευταία κίνηση της Αθήνας με τις απελάσεις μάλλον την αιφνιδίασε. Πόσω δε μάλλον, αφού μόλις πρόσφατα η Ελλάδα αρνήθηκε να συνταχθεί με τις ΗΠΑ και πολλές άλλες δυτικές χώρες που προχώρησαν σε απελάσεις Ρώσων διπλωματών, με πρόσχημα την επίθεση με χημική ουσία στο Λονδίνο. Εκτός των άλλων, μόλις προ μηνός βρέθηκε στη Μόσχα ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς.
Τώρα, λοιπόν, οι εδώ και ένα χρόνο σχεδόν παγωμένες ελληνορωσικές σχέσεις δείχνουν να πέφτουν σε ακόμα χαμηλότερες θερμοκρασίες. Κι αυτό παρότι ούτε η Αθήνα, αλλά ούτε και η Μόσχα δείχνουν να επιθυμούν τη διάρρηξη των σχέσεων. Η Αθήνα, από τη μεριά της, φέρεται να υποστηρίζει ότι οι Ρώσοι, εμπλεκόμενοι σε υποθέσεις διείσδυσης, «προσεταιρισμού» και εξαγοράς προσώπων και κύκλων που σχετίζονται με την Εκκλησία, την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις, πιάστηκαν «με τη γίδα στην πλάτη» και έχουν συγκεντρωθεί πολλά και σοβαρά στοιχεία εις βάρος τους. Επίσης, λέγεται ότι προτάθηκε στη Μόσχα να αποσύρει η ίδια τους εμπλεκόμενους διπλωμάτες της, ώστε να μην προβεί η Αθήνα σε απέλαση και προκληθεί δημόσιος θόρυβος, αλλά η πρόταση δεν έγινε αποδεκτή.
Να σημειωθεί ότι παραπλήσιο διπλωματικό επεισόδιο μεταξύ Αθήνας και Μόσχας σημειώθηκε το 2016. Τότε, όμως, και οι δύο πλευρές το υποβάθμισαν, στο όνομα των καλών σχέσεων. Προ μηνών, επίσης, η ελληνική πλευρά είχε αντιδράσει σε κάποιες «άκομψες» κινήσεις της Μόσχας, αλλά και πάλι το θέμα υποβαθμίστηκε. Ιδιαιτέρως ενδιαφέρον είναι ακόμα ότι πρόσφατα η ελληνική Δικαιοσύνη συμφώνησε στο αίτημα των γαλλικών Αρχών για την έκδοση του Ρώσου, Αλεξάντερ Βίνικ, που κατηγορείται για εγκλήματα στον Κυβερνοχώρο διεθνώς. Τον Βίνικ, ωστόσο, ζητούσαν επιτακτικά οι ΗΠΑ, όπως και η Ρωσία.
Από την πλευρά του, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών χαρακτηρίζει αβάσιμες τις απελάσεις των Ρώσων διπλωματών, τονίζει ότι υπάρχει ο κίνδυνος να πληγούν σοβαρά οι διμερείς σχέσεις και υποστηρίζει ότι πίσω από την κίνηση της Ελλάδας βρίσκονται οι ΗΠΑ. Επίσης, η Μόσχα αφήνει να εννοηθεί ότι δεν αποκλείεται να μην πραγματοποιήσει τη σχεδιαζόμενη για το φθινόπωρο επίσκεψή του στην Ελλάδα ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Σεργκέι Λαβρόφ. Να σημειωθεί ότι προς το τέλος του έτους προγραμματιζόταν επίσκεψη στη Ρωσία του πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα. Υπό τις νέες συνθήκες, ουδείς μπορεί να προβλέψει αν θα γίνει.
Πάντως, αμέσως προς υποστήριξη της Ελλάδας έσπευσε το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, καθώς και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτεμπεργκ. Βέβαια, πέραν των λεκτικών διαβεβαιώσεων περί αλληλεγγύης, η Ελλάδα πρωτίστως έχει την ανάγκη στήριξής της απέναντι στην προβληματική Τουρκία, καθώς και στο θέμα της οικονομικής κρίσης. Εξίσου ενδιαφέρον είναι ότι και ο Σκοπιανός πρωθυπουργός, Ζόραν Ζάεφ, ισχυρίστηκε ότι η Ρωσία αναπτύσσει δράση και στη χώρα του. Μάλιστα, αναφερόμενος στο ενδεχόμενο ρωσικής ανάμιξης στο Δημοψήφισμα για το ονοματολογικό, σημείωσε ότι «έχουμε αντλήσει διδάγματα από όσα συνέβησαν σε γειτονικές χώρες στο παρελθόν», υπαινισσόμενος την απόπειρα πραξικοπήματος στο Μαυροβούνιο πριν από την ένταξη της χώρας αυτής στο ΝΑΤΟ. «Κατανοούμε», πρόσθεσε, «τα μέτρα που πήρε η ελληνική πλευρά. Υπήρξαν και υπάρχουν και σ’ εμάς εχθρικές δραστηριότητες πέραν του επιτρεπτού, όπως τώρα με ένα κομμάτι των διαδηλώσεων και των ΜΜΕ. Είναι εμφανές από πού προέρχεται».
Πάντως, αμέσως προς υποστήριξη της Ελλάδας έσπευσε το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, καθώς και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτεμπεργκ. Βέβαια, πέραν των λεκτικών διαβεβαιώσεων περί αλληλεγγύης, η Ελλάδα πρωτίστως έχει την ανάγκη στήριξής της απέναντι στην προβληματική Τουρκία, καθώς και στο θέμα της οικονομικής κρίσης. Εξίσου ενδιαφέρον είναι ότι και ο Σκοπιανός πρωθυπουργός, Ζόραν Ζάεφ, ισχυρίστηκε ότι η Ρωσία αναπτύσσει δράση και στη χώρα του. Μάλιστα, αναφερόμενος στο ενδεχόμενο ρωσικής ανάμιξης στο Δημοψήφισμα για το ονοματολογικό, σημείωσε ότι «έχουμε αντλήσει διδάγματα από όσα συνέβησαν σε γειτονικές χώρες στο παρελθόν», υπαινισσόμενος την απόπειρα πραξικοπήματος στο Μαυροβούνιο πριν από την ένταξη της χώρας αυτής στο ΝΑΤΟ. «Κατανοούμε», πρόσθεσε, «τα μέτρα που πήρε η ελληνική πλευρά. Υπήρξαν και υπάρχουν και σ’ εμάς εχθρικές δραστηριότητες πέραν του επιτρεπτού, όπως τώρα με ένα κομμάτι των διαδηλώσεων και των ΜΜΕ. Είναι εμφανές από πού προέρχεται».
2. Τουρκία
Το δεύτερο κομμάτι του παζλ έχει να κάνει με την Τουρκία και ειδικότερα με την προσπάθεια για θεαματική αναβάθμιση της σχέσης Μόσχας – Αγκυρας. Κάτι που δεν έχει ενοχλήσει μόνον την Ουάσιγκτον, αλλά και την Αθήνα. Η προσπάθεια της Μόσχας, η οποία, πάντως, έχοντας πετύχει σημαντική γεωπολιτική νίκη στη Συρία, διατηρεί ταυτόχρονα εντυπωσιακά στενές σχέσεις και με τον αντίπαλο της Τουρκίας, Ισραήλ, φαίνεται να είναι η οικοδόμηση μιας στρατηγικής συμμαχίας με την Αγκυρα. Αρκετοί αναλυτές, βέβαια, τη χαρακτηρίζουν ως προσωρινή λυκοσυμμαχία. Οπως και να ’χει, η Ουάσιγκτον δείχνει αποφασισμένη να κάνει τα πάντα για να μην πραγματοποιηθεί. Παρά τις άσχημες σχέσεις ανάμεσα σε ΗΠΑ και Τουρκία, η δεύτερη εξακολουθεί να θεωρείται στρατηγικής σημασίας χώρα για τις ΗΠΑ, η οποία όχι μόνο δεν πρέπει να πέσει στην αγκαλιά της Ρωσίας αλλά, αντίθετα, πρέπει να επιστρέψει στους κόλπους της Δύσης, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί κατά του Ιράν, καθώς και στη Μέση Ανατολή.
3. Κύπρος
Το τρίτο κομμάτι είναι το ενεργειακό τρίγωνο Κύπρου – Αιγύπτου – Ισραήλ, όπου η Τουρκία θα κάνει τα πάντα για να μη μείνει έξω. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, να εκδηλωθούν νέες τουρκικές προκλήσεις στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Εχει ήδη προμηθευτεί πλωτό γεωτρύπανο για έρευνες. Στην κυπριακή ΑΟΖ, στις έρευνες για φυσικό αέριο εμπλέκονται αμερικανικοί και γαλλικοί ενεργειακοί κολοσσοί. Αναμένεται να διεξαχθούν νέες έρευνες το φθινόπωρο, ενώ άγνωστο είναι πώς θα συμπεριφερθεί η Τουρκία και εάν η Δύση θα αντιδράσει δυναμικά σε ενδεχόμενες προκλήσεις της πρώτης. Να σημειωθεί ότι η πρώτη επίσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν, μετά την πρόσφατη ορκωμοσία του, έγινε στα Κατεχόμενα.
Εσχάτως, αρχίζει να κινείται κάτι στο Κυπριακό. Σύντομα η απεσταλμένη του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, Αμερικανίδα, Τζέιν Λουτ, φτάνει στην Κύπρο. Ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης, είπε ότι «στόχος είναι μέχρι τα τέλη Αυγούστου-αρχές Σεπτεμβρίου να ολοκληρωθούν όλες οι συναντήσεις. Μετά την Κύπρο, η ίδια θα μεταβεί στην Τουρκία, στην Ελλάδα, στη Βρετανία και τις Βρυξέλλες έτσι ώστε στη συνέχεια να προχωρήσει σε μια έκθεση προς το γενικό γραμματέα, ο οποίος θα λάβει τις τελικές αποφάσεις».
Η κινητικότητα στην Κύπρο ενδεχομένως να οδηγήσει σε αναθέρμανση των προσπαθειών για επίλυση του Κυπριακού. Εφόσον υπάρξουν θετικά μηνύματα κυρίως από την τουρκική πλευρά και τα Κατεχόμενα, δεν αποκλείεται συνάντηση των Νίκου Κοτζιά και Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Η ελληνική πλευρά, η οποία έχει επιρρίψει ευθέως την ευθύνη για την αποτυχία των διασκέψεων για το Κυπριακό, το 2017, στην Αγκυρα, τονίζει ότι, εάν δεν υπάρξει προοπτική συμφωνίας στα κρίσιμα θέματα των κατοχικών στρατευμάτων και του απαράδεκτου καθεστώτος «εγγυήσεων», δεν μπορεί να τεθούν οι βάσεις για την επίλυση του προβλήματος.
4. Ελληνοτουρκικά
Στο τέταρτο κομμάτι του παζλ, τα Ελληνοτουρκικά, προ ημερών, μετά τη συνάντηση του πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, με τον Τούρκο πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν, ο πρώτος είπε πως οι δυο τους συμφώνησαν να βρουν τον τρόπο για την αποκλιμάκωση της έντασης στο Αιγαίο και γι’ αυτό θα υπάρξουν επαφές των υπουργών Εξωτερικών και των στρατιωτικών ηγεσιών. Κάτι που μάλλον δείχνει μια διαδικασία επανεκκίνησης στις εξαιρετικά επιβαρυμένες ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ωστόσο, θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο, εξαιτίας της -τζιχαντιστικού τύπου- συμπεριφοράς της Τουρκίας να κρατάει τους δύο Ελληνες στρατιωτικούς ως ομήρους. Χαρακτηριστικές, εξάλλου, είναι οι δηλώσεις του κ. Κοτζιά στη γερμανική εφημερίδα «Frankfurter Allgemeine Zeitung», ο οποίος είπε: «Με την αξιοπρέπεια και την ελευθερία των ανθρώπων δεν παίζει κανείς πολιτικά παιχνίδια. Είναι πρωτοφανές. Οι δύο στρατιώτες περιμένουν ήδη περισσότερο από τέσσερις μήνες να γίνει δίκη. Είναι δήθεν ύποπτοι για κατασκοπεία. Είναι ρεαλιστικό να ταξιδεύουν κατάσκοποι με στολή; Αυτά είναι ανοησίες».
5. Αλβανία
Το πέμπτο κομμάτι του παζλ που αφορά άμεσα στη χώρα μας είναι οι ελληνοαλβανικές σχέσεις. Εκεί, παρά τις προσπάθειες της Αθήνας για επίλυση χρονιζόντων προβλημάτων, εξαιτίας της εσωτερικής πολιτικής βεντέτας στα Τίρανα, της αρνητικής στάσης πολλών ευρωπαϊκών χωρών για ένταξη της Αλβανίας στην Ε.Ε., λόγω και του οργανωμένου εγκλήματος, της διαφθοράς και των ναρκωτικών, καθώς και της δραστηριοποίησης του τουρκικού παράγοντα στη γείτονα για να τορπιλίσει την επίλυση των ελληνοαλβανικών διαφορών, οι διεργασίες για συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αλβανία προς το παρόν δείχνουν να παγώνουν.
Λάδι στη φωτιά, εσχάτως, έριξε ο επίτροπος Διεύρυνσης της Ε.Ε., Γιόχανες Χαν. Ο Αυστριακός, γνωστός για τις φιλοαλβανικές δηλώσεις του στο παρελθόν, οπότε είχε ανακαλύψει και «τσάμικο ζήτημα», τώρα είπε ότι Ελλάδα και Αλβανία συζητούν την «αλλαγή συνόρων». Στη συνέχεια, πάντως, ζήτησε συγγνώμη, διευκρινίζοντας ότι εννοούσε τη διευθέτηση των θαλάσσιων συνόρων και της ΑΟΖ. Την ίδια στιγμή, σε εξέλιξη βρίσκεται η πολιτική βεντέτα του Αλβανού προέδρου, Ιλίρ Μέτα, με τον πρωθυπουργό της γείτονος, Εντι Ράμα, οι επιθέσεις του πρώην πρωθυπουργού της, Σαλί Μπερίσα, στην κυβέρνηση της χώρας για «εθνική προδοσία» και οι κατηγορίες της αντιπολίτευσης ότι στην επιτροπή των διαπραγματευτών βρίσκονται «φιλέλληνες» που ξεπουλούν τον αλβανικό πλούτο στην Ελλάδα.
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής